محمد جواد توکلی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: گرانی و تورم از واژه‌هایی است که این روزها زیاد شنیده می‌شود، راه‌های اقتصادی که برای مقابله با آنها مطرح می‌شود از دو منظر تولید کننده و مصرف کننده قابل بررسی است.
وی افزود: در ادبیات اقتصادی به ناهنجاری هایی اشاره شده است که گاهی باعث می‌شود مصرف از حالت بهینه خارج شود و یک روند افزایشی را دنبال کند، در ادبیات اقتصادی غرب نیز به ابعاد این ناهنجاری پرداخته شده است و از آن به مصرف "چشم و هم چشمی"، "مصرف نمایشی" و "مصرف با حالت تظاهری" یاد می‌شود، در ادبیات اقتصادی غرب این ناهنجاری با عنوان مصرف مورد تاثیر مصرف دیگران مطرح می‌شود.
به گفته وی در وضعیت اقتصادی متعارف، مکانیسم قیمت‌ها متعادل است و مصرف در وضعیت بهینه قرار دارد و مردم کمتر مصرف می‌کنند، در ادبیات اقتصادی اسلامی با توجه به ابعاد و نگاه هنجارگونه از سمت مصرف کننده، علاوه با کنترل قیمت ها از سوی نهاد اجرایی و مسئول در جامعه، مصرف‌کننده نیز باید تابع نوعی هنجار باشد و مباحثی مانند حرمت اسراف، قناعت و پرهیز از مصرف بیش از اندازه را مورد توجه قرار دهد.
توکلی با ذکر نمونه‌های تاریخی در مسئله قناعت اظهار کرد: فضیلت قناعت در سیره معصومین نیز به چشم می‌خورد و در ادبیات اسلامی تشویق به کار و قناعت وجود دارد، امیرمومنان علی(ع) نیز چاه حفر کرده و نخلستان آباد می‌کرد اما قناعت و مصرف کم سرلوحه برنامه زندگی اقتصادی ایشان بود. روایت‌هایی از شب ضربت خوردن ایشان نیز وجود دارد که در هنگام افطار، به مصرف یک نوع غذا تاکید دارند و ایشان مازاد درآمد خود را انفاق می‌کردند.
انتظاراتی که شعله تورم را بالا می‌برد
وی با بیان اینکه باید دید چگونه می‌توان با مشکل گرانی‌ها مواجه شد، اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که در فضای اقتصاد ایران وجود دارد، ناشی از انتظارات است، کالایی گران می‌شود و مصرف بیشتر می‌شود چرا که این تصور به وجود می‌آید که شعله تورم افزایش پیدا خواهد کرد و کالای مورد نظر گران‌تر می‌شود.
توکلی گفت: در سال گذشته قیمت مرغ به 8 هزار تومان نیز رسید، بر اساس آمار در این زمان تقاضای مردم نیز بیشتر شد و این خود به افزایش قیمت‌ها دامن زد.
این پژوهشگر تاکید کرد: متاسفانه در رسانه‌ها و صدا و سیما نیز بر ابعاد فرهنگ سازی کمتر کار شده است و این ایده نهادینه نشده است که زمانی که کالایی گران شد با نخریدن به گرانی، جریان تورمی و افزایش قیمت پاسخ دهند.
به گفته وی، این وضعیت در کشور عربستان نیز اتفاق افتاد و قیمت مرغ افزایش یافت، مصرف کنندگان با این شعار که "نمی خریم تا قیمت مرغ کاهش یابد" از خرید این کالا صرف نظر کردند. به نظر می‌رسد که این یک استراتژی برای مصرف کننده است تا زمانی که حباب قیمت شکل می گیرد و هزینه ها به صورت کاذب بالا می رود با ارائه مدیریت مطلوب قیمت فروکش کند.
گرایش سبک زندگی به سمت مصرف‌گرایی
توکلی با بیان اینکه سبک زندگی دوران حاضر به سمت سبک‌های پر مصرف گرایش پیدا کرده است، اظهار کرد: بسیاری از مصارفی که در حال حاضر صورت می گیرد در گذشته وجود نداشت، برخی افراد نسبت به پرورش انواع سبزی در حیاط منزل خود اهتمام داشتند اما امروزه سبزی بسته بندی و آماده در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد، فرآیند زندگی عصر حاضر مورد تاثیر زندگی مدرن قرار گرفته است.
وی افزود: در ادبیات اقتصادی غرب از "رفتار گله‌ای" سخن گفته می‌شود که در این رفتار فردی به یک ناهنجاری روی می‌آورد و دیگران نیز به آن سمت می‌روند.
توکلی تصریح کرد: اندیشمندان اقتصادی به این نظریه معتقد هستند که در بازارهای اقتصادی اگر یک سرمایه‌گذار سهام خود را بفروشد، افراد دیگر نیز از وی تبعیت می‌کنند، این رفتار ناشی از ضعف اطلاعات و نا اطمینانی نسبت به آینده است.
وی گفت: افزایش توقعات مصرفی مردم در مهمانی‌ها و با تهیه چند نوع غذا کاملا مشاهده می‌شود و این خود به ایجاد مشکلات مختلف دامن می‌زند و برای مواجه با گرانی و مدیریت آن، نیاز است که مصرف‌کننده‌ها با مصرف معقول آشنا شوند و در این زمینه باید نظام‌های آموزشی سبک زندگی معقول را ترویج دهند.
نقش مصرف کننده در تنظیم بازار
وی با بیان اینکه مصرف کننده در تنظیم بازار نقش کلیدی دارد، افزود: در واقع این مصرف کننده است که بقای تولیدکننده را تضمین می‌کند، به این صورت که با تهیه و خرید هر کالا با کیفیت مناسب و مطلوب به آن رای مثبت می‌دهد و این به معنای بقای آن کالا و تولید کننده است و با دادن هر رای منفی از کالای گران و نامرغوب به تولیدکننده که دچار سود جویی شده و قیمت را بالا برده است، عدم حمایت خود را ابراز می‌کنند.
به گفته توکلی با فرهنگ سازی و معرفی هنجارهای اسلامی و طرح حرمت اسراف و ارزش قناعت می‌توان مصرف را کنترل کرد، به ویژه در شرایطی که اقتصاد مورد تحریم است تا بازارها را به کنترل درآورد و شاهد رشد اقتصادی پویا و بالنده بود.
نظر شما