ارتباط ميان متون نقش موثري در خلاقيت متن دارد

به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" دكتر بهمن نامور مطلق، دبير فرهنگستان هنر، طي نشستي به بررسي " بيش متنيت نزد ژرار ژنت و ديگران " پرداخت.

دكتر نامور مطلق در ابتدا با ذكر اين مطلب كه بينا متنيت از موضوعات مهم پژوهشهاي مربوط به ادبيات و هنر در دهه هاي اخير محسوب مي شود اظهار داشت : چگونگي ارتباط يك متن با متن ديگر نه فقط براي شناخت پيشينه و نقد متن ادبي يا هنري مي تواند اساسي باشد، بلكه در خصوص اصالت هنري، خلاقيت و پديدار شناسي آن نيز بسيار موثر است.

وي افزود : واژه بينا متنيت، نخستين بار توسط ژوليا كريستوا و با الهام از آثار باختين ابداع شد. كريستوا خود به مطالعاتي ارزشمند در خصوص بينامتنيت و جايگشت متني پرداخت. همزمان پس از او رولان بارت، ژرار ژانت، ميكائيل ريفاتر، لوران ژني، هارولد بلوم و بسياري ديگر به گسترش اين موضوع پيداختند.

دبير فرهنگستان هنر ژرار ژنت را از برجسته ترين محققان عرصه بينامتنيت و جايگشت متني دانست كه با تاثير پذيري از اين مباحث روابط دو متن را به شكل نظام مندي مورد مطالعه قرار مي دهد.

وي تصريح كرد : ژرار ژنت روابط يك متن با غير خود را به پنج دسته بزرگ تقسيم مي كند و تمام اين پنج دسته را در يك نظام بزرگتري با نام ترامتنيت مطرح مي كند.  اين پنج دسته عبارتند از : بينا متنيت، پيرا متنيت، فرا متنيت، سر متنيت، بيش متنيت.

دكتر نامور مطلق در تعريف بيش متنيت كه از مهمترين نوع ترا متنيت است گفت : بيش متن آن متني است كه با استفاده از متن ديگري يعني پيش متن شكل گرفته باشد. رابطه بيش متن و پيش متن مي تواند بر دو شكل كلي تقليد و تراگونگي بنا شده باشد.

دبير فرهنگستان هنر در ادامه سخنانش به انواع گوناگون متن درجه دوم همچون ترجمه، اقتباسي، خلاصه، منثور كردن شعر و نظم و... و تغييرات مختلفي كه در اين تبديل صورت مي‌گيرد، مانند "تقليل"، "گسترش" يا "جانشيني" متني اشاره كرد.

وي در پايان اظهار داشت : اين تغييرات همراه با فرايندهايي همچون ترا وجهي، ترا ارزشي، ترا كانوني و ترا صدايي است كه موجب دگرگوني در وجوه، ارزشها، كانونها، صداها در يك متن ادبي و هنري مي شود. اين مباحث در همه هنرها به ويژه مطالعات ژنت در سينما و ادبيات نمايشي كاربرد دارد. برخي نقدها همچون نقد تكويني و برخي رويكردها همچون مطالعات تطبيقي از مباحث بينا متنيت و بيش متنيت مي توانند بهره ببرند.  

دكتر نامور مطلق، سال گذشته در " دومين هم انديشي نشانه شناسي هنر" بحث  پيرا متنيت و اهميت آن در دريافت متن نزد ژرار ژنت  را ارائه كرده بود.    

اين نشست عصر دوشنبه سيزدهم تيرماه در سالن سينماتك مركز فرهنگي و هنري صبا و با حضور اعضاي گروه نشانه‌شناسي، هيات علمي فرهنگستان هنر، گروه نقد هنري، گروه پژوهش هنري و گروه هنر تطبيقي فرهنگستان هنر برگزار ‌شد.