حجت الاسلام علی ذوعلم درمورد در مورد اینکه چرا در جامعه ایرانی رفتار و اعمال مردم با سخن آنها تفاوت دارد و اکثر افراد و مقامات آنچه را که می گویند و ادعا می کنند در عمل به آن متعهد و وفادار نیستند به خبرنگار مهر گفت: البته اینطور نیست که اکثریت جامعه ایرانی اینطور باشند. عده ای حرف و عملشان با هم سازگاری دارد عده ای هم کمتر سازگاری دارد عده ای هم خیلی ناسازگاری دارد. در همه جوامع این مسئله با شدت و ضعف کمتر و بیشتر دیده می شود. در جامعه ما بسیاری هستند که حتی ادعایی ندارند اما عملشان در شأن اسلامی و انسانی و ارزشهایی است که بدان باور داریم.
وی افزود: تفاوت ادعا و عمل به چند مطلب بر می گردد. اول اینکه گاهی ادعاها بر مبنای اعتقاد و باور و معرفت و نگرش فرد نیست. یعنی صرف ادعایی است حالا با هر انگیزه ای یا به خاطر اینکه ممکن است این ادعا در جامعه مقبولیت داشته باشد یا ممکن است موجب به دست آوردن منافعی باشد خود به خود فرد ادعایی را مطرح می کند بدون آنکه مستلزم و پایبند به آن باشد و معرفت واقعی و باور داشته باشد.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: عامل دوم این است که ممکن است میزان ادعا و میزان عمل متفاوت باشد یعنی عملی که متناسب با آن ادعا باید باشد خیلی بیش از آنچه که فرد انجام می دهد است. مطلب سوم هم ممکن است فرد ادعایی را مطرح بکند و باور هم به آن داشته باشد اما در مقام عمل آن خودساختگی و تمرینی که باید به آن رسیده باشد ندارد. اینکه بتواند ادعایش را رصد بکند که در عملش نقش داشته باشد به این حد نرسیده است.
ذوعلم تصریح کرد: اینها همه برمی گردد به میزان رشد فرهنگی و تربیتی فرد در جامعه یعنی اینها آسیب هایی نیستند که با توصیه صرف یا با کنترل های دولتی بشود آنها را حل کرد.
وی افزود: امروز در سطح جهانی کشورهایی مدعی پیشرفت و توسعه و فناوری و باورهای انسان گرایانه هستند در حالیکه سردمداران و برنامه ریزان آنها اساساً این شعارها را به یک ابزار تبدیل کرده اند. امروز این نفاق فرهنگی(فاصله ادعا و عمل را اسمش را نفاق فرهنگی می گذارم) از سطح رسانه ها و سردمداران جوامع مدعی به سایر جوامع سرریز و منتقل شده است. در هر حال نفاق فرهنگی یک مسئله مهم روزگار ماست.
ذوعلم تصریح کرد: وظیفه فرهیختگان، روشنفکران و علما و کسانی که می توانند در ارتقای فرهنگی جامعه نقش داشته باشند این است که با یک تدبیر مؤثر که ممکن است از نظر زمانی دیربازده هم باشد این آسیب را کاهش دهند. رسانه ها در این زمینه مسئول هستند. باید هر فردی در جامعه قبل از هر کس و هر چیزی در این زمینه به خودش توجه کند که دچار نفاق فرهنگی نشود.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درمورد آسیب ها و پیامدهای تفاوت میان ادعا و عمل هم یادآورشد: اولین آسیبش به خود فرد وارد می شود یعنی آن کسی که دچار نفاق فرهنگی است ناخودآگاه انسانیت، کرامت و شأن خودش را زیر سؤال می برد و به خودش آسیب می رساند. قرآن کریم می گوید لمَ تقولون ما لا تفعلون چرا ادعاهایی می کنید که در عمل به آن پایبند نیستید. به شدت از این خصلت مؤمنین انتقاد می کند. دومین آسیبش این است وجود این رذیله قبحش را در جامعه از بین می رود و یک امر عادی محسوب می شود. سومین آسیبش این است که اعتماد را در جامعه کاهش می دهد.
ذوعلم در مورد اینکه راهکار اصلاح این رذیله اخلاقی چیست هم اظهارداشت: بایستی هرکسی خودش ، خودش را مخاطب قرار دهد که آیا این ادعایی که می کنی آیا در عمل هم به آن وفادار هستی. بسیاری هستند که معایب دیگران برایشان برجسته است ولی کمتر به رفتار خودشان توجه می کنند. پدر و مادری که به فرزند خود نظم و انضباط، قانون مندی و مسئولیت پذیری را توصیه می کند اما در عمل خودشان واجد این ویژگی ها نیستند به آسانی نفاق فرهنگی را در بین فرزندانشان نهادینه می کنند همینطور در مدرسه و دانشگاه چنین است.
وی افزود: برای اینکه توجه به اصلاح افراد در این زمینه افزایش یابد رسانه ها، تریبون ها، منبرهاو کسانی که کلامشان نافذ است می توانندمؤثر واقع شوند. ولی بیشتر از رسانه ها و تبلیغات نهادهای تربیتی از جمله خانواده و مدرسه و دانشگاه در این خصوص مؤثر هستند. محیط های خانوادگی و آموزشی و تربیتی در کنار رسانه ها و تریبون ها می توانند در اصلاح این رذیله مؤثر واقع شوند. بایستی کودکان از همان ابتدا ملزم به انجام چنین عملی بشوند و در بزرگسالان و کسانی که خودشان باید از خودشان مراقبت کنند باید آن انگیزه های درونی را برای اینکه به این آسیب توجه بکنند را در آنها تقویت کرد.
نظر شما