به گزارش خبرنگار مهر، طی سفری که مدتی پیش جواد شمقدری رئیس سازمان سینمایی برای هفته فیلم ایران به روسیه داشت در این دیدار با كاوِن شاه نظر اوف، رئيس مُس فيلم كه از كارگردانان و فيلمسازان روسي است نیز ملاقات داشت. در این جلسه مقرر شد يك نسخه از فيلم‌هاي قديمي سينماي روسيه به فيلمخانه ملي ايران اهدا شود. در پايان اين بازديد درباره ترميم فيلم‌هاي فيلمخانه ملي ايران نيز مذاكراتي شكل گرفت و قرار شد با همكاري مُس فيلم آن تعداد فيلم‌هاي آرشيوي و ارزشمند فيلمخانه ملي ايران كه نياز به ترميم دارد با مشاركت مُس نسبت به اصلاح آنها اقدام شود.
پس از آن شمقدری در یک مصاحبه رادیویی در این‌باره توضیح داد: فیلم‌های فیلمخانه ملی به عنوان یکی از مهمترین آرشیو فیلم‌های دنیا است. بسیاری از این فیلم‌ها چون از مواد شیمیایی ساخته شده‌اند، به مرور کیفیت خود را از دست می‌دهند و باید ترمیم شوند. ما در ایران متخصصان این کار را داریم اما به خاطر تحریم‌ها امکانات لازم برای این کار را نداریم.
نیروی متخصص داریم ولی امان از تحریم‌ها
رئیس سازمان سینمایی در پاسخ به این پرسش که آیا فیلم‌های فیلمخانه ملی در ایران ترمیم می‌شوند یا به روسیه فرستاده خواهند شد؟ گفت: تنها نسخه فیلم‌های سینمای ایران به علت تحریم باید به روسیه فرستاده شوند. البته می‌خواهیم پیشنهاد دهیم که کارهای فنی آن را کارشناسان ما انجام دهند. قرارست روس‌ها یک نسخه دیجیتال از فیلم‌های ما را نگه دارند و در قبال آن یک نسخه دیجیتالی از فیلم های تاریخ سینمای روسیه را به ما بدهند.
به گفته او، ممکن است پس از تهیه کپی این فیلم‌ها، دوباره جلسه‌های نمایش فیلمخانه راه بیفتد و بر اساس قراردادها فیلم‌ها را در اختیار پژوهشگران قرار دهند.
حرکت سازمان سینمایی از جهاتی می‌تواند برای آرشیو سینمای ایران مفید باشد اما در هر حال ممکن است برای اهالی سینما و حتی دوستداران این هنر نگرانی‌هایی را به وجود آورد چراکه برخی از نسخه‌های موجود در فیلمخانه ملی ممکن است حتی امکان کپی نیز نداشته باشند و همین نسخه‌های موجود هم با سهل‌انگاری از بین برود.
از طرف دیگر چند سالی است استودیو و لابراتوراهایی در ایران تشکیل شده‌اند که به امر مرمت و بازسازی آثار سینمایی قدیمی می پردازند و اتفاقا تاکنون نمونه‌های خوبی نیز از این کار ارائه کرده‌اند همانطور که شمقدری رئیس سازمان سینمایی در صحبت‌های خود تاکید کرده که ما متخصصانی در این زمینه داریم اما به خاطر تحریم‌ها امکانات لازم را در اختیار نداریم.
پیش از نوروز 92، یکی از این شرکت‌ها با عنوان پیشگامان سینمای آریا بازدیدی را برای خبرنگاران حوزه سینما ترتیب داد تا از نزدیک در جریان اقدامات و فعالیت‌های این لابراتوار قرار بگیرند. یکی از بخش‌های فعالیت آنها مرمت و بازسازی آثار قدیمی است. آنها برای نمونه فیلم "آن شب که بارون اومد" کامران شیردل را مورد مرمت و بازسازی قرار داده و آن را به نمایش گذاشتند که نمونه موفقی نیز از آب درآمده بود.
حسین صدقی مدیر اجرایی لابراتوار دیجیتال پیشگامان سینمای آریا که در این بخش فعالیت می‌کند، درباره بحث تحریم که شمقدری به آن اشاره کرده بود، گفت: ما در حال حاضر در شرایط تحریم قرار داریم. اما ما برای لابراتوار تجهیزات لازم را قبل از این اتفاق وارد کرده بودیم و هم اکنون این ابزار را در اختیار داریم. فکر می کنم این بحث تحریم شامل حال مجموعه های جدیدی می شود که قرارست در این ارتباط تشکیل شوند.
نیازی به بیرون بردن نسخه قدیمی فیلم‌ها از کشور نیست
وی افزود: ما به طور کامل این امکانات را در اختیار داریم و فکر نمی کنم نیازی برای بیرون بردن این نسخه‌ها از کشور باشد. در هر حال این نسخه‌ها اسناد ملی به شمار می‌روند و باید برای نگهداری آن بسیار تلاش کنیم. برخی از این آثار حتی امکان کپی هم ندارند.
صدقی فراهم کردن شرایط کار مرمت و بازسازی فیلم‌های قدیمی فیلمخانه در داخل کشور را بسیار مقرون به صرفه‌تر دانست و تاکید کرد: به دلیل اختلاف قیمت ارز قطعا فراهم کردن این شرایط در داخل کشور بهتر است. در هر شرایطی ما ارزان‌تر از کشورهای دیگر این کار را انجام می‌دهیم.
ترمیم نسخه‌هایی از دو فیلم فرهادی
وی با اشاره به ترمیم نسخه قدیمی فیلم کامران شیردل که پیش از این نیز عنوان شده بود، گفت: بله این کار توسط فیلمخانه به ما پیشنهاد شده بود و نتیجه خوبی هم برای آنها به همراه داشت. البته پیش از این نگاتیوهای دو کار قدیمی اصغر فرهادی همچون "رقص در غبار" و "شهر زیبا" هم دچار پارگی شده بود و ما آنها را ترمیم کردیم. این دو به سفارش بخش بین‌الملل فارابی به ما سپرده شده بود. البته کارهای دیگری هم در همین بخش برای حوزه هنری انجام دادیم.
مدیر اجرایی پیشگامان سینمای آریا در پایان صحبت‌هایش یکی از مشکلات این بخش را نبود سفارش دانست و توضیح داد: متاسفانه زیاد به این بخش در داخل کشور اهمیت داده نمی‌شود. کمتر کسی در این‌باره سفارش می‌دهد. اگر به این بخش بودجه تعلق گیرد قطعا ما نیروی انسانی را هم بیشتر از اینکه داریم، آموزش می‌دهیم. ما در پیشگامان سینمای آریا برای اولین‌بار در این زمینه تحقیق کردیم. چندین بار در این‌باره اعلام آمادگی خود را به بخش‌های مختلف اعلام کردیم.
از اظهارنظرهای وی می‌توان اینگونه برداشت کرد که با وجود چنین نیروهای متخصص و لابراتوارهای مجهز می‌توان به جای صرف هزینه و حمل این آثار به خارج از کشور به نیروهای انسانی داخلی اطمینان کرد و این هزینه را در داخل کشور صرف کرد که در این‌باره تحقیقات لازم را کرده‌اند و تخصص دارند. این به نوعی درآمدزایی و توجه به جوانانی است که در این حوزه به طور تخصصی فعالیت می کنند.
اما از طرف دیگری یکی دیگر از استودیوداران که فعالیت گسترده‌ای هم در سینمای ایران دارد، این حرکت رئیس سازمان سینمایی و انتقال نسخه های قدیمی را برای بازسازی به روسیه اقدامی مناسب می‌داند که می‌تواند به آرشیو سینمای ایران کمک بزرگی کند.
ترمیم فیلم‌ها در خارج از کشور کار درستی است
حسین شمسی مدیر تولید استودیو بدیع در این‌باره گفت: رئیس سازمان سینمایی از تجهیزات ما در بخش مرمت و بازسازی دیدن کرده و می‌داند ما چه امکاناتی داریم. پیش از این نیز کار مرمت چند مستند را انجام دادیم و آنها نتیجه کار را می‌دانند. شاید آنها به دنبال تجهیزاتی هستند که در اختیار ما نیست. در هر صورت این کار در داخل کشور هم هزینه بالایی دارد و به نیروی انسانی و تجهیزاتی بیشتر از این احتیاج داریم. فکر نمی‌کنم به لحاظ هزینه خیلی تفاوت داشته باشد.
وی درباره انتقال این نسخه‌ها عنوان کرد: برخی از این نسخه‌ها را می توان کپی دیجیتال کرد و در اختیار کشور دیگر برای مرمت قرار داد. اما باید این موضوع را هم در نظر بگیریم که این کار بسیار زمان‌بر است و نمی‌توان فقط آن را به یک یا دو استودیو محدود کرد. به عقیده من آنها با اشراف کامل چنین تصمیمی را گرفته اند.
با توجه به صحبتهایی یکی از مدیران استودیوهای فعال و قدیمی سینمای ایران، اگر هزینه این کار در داخل و خارج از کشور یکی باشد، شاید بتوان به این موضوع امید داشت که می توان این کار را به دو بخش تقسیم کرد و کار مرمت برخی از آثار در داخل ایران و برخی دیگر را در خارج از کشور انجام داد.
اما در هر صورت مسئولان فیلمخانه ملی ایران می‌دانند که وضعیت این آثار قدیمی به چه شکل است و تا چه حدودی باید مرمت شوند. قطعا آنها می توانند ضرورت این کار را تشخیص دهند و متوجه عواقب آن باشند.
نمی‌شد زمان را از دست داد
لادن طاهری معاون فیلمخانه ملی ایران این حرکت را به نفع سینمای ایران دانست و افزود: تعداد فیلم‌هایی که باید مرمت شوند، زیاد است. اگر قرار باشد این موضوع مرمت به تاخیر بیفتد، قطعا این آثار دچار مشکلات جدی می‌شوند.
وی ادامه داد: روند مرمت و بازسازی زمان‌بر است. با توجه به تجهیزاتی که در داخل ایران وجود دارد ما ممکن است زمان را از دست بدهیم. بهتر است ما وارد قرارداد با کشوری شویم که این امکانات را در اختیار دارد. از طرف دیگر زمان نیز برای ما اهمیت زیادی دارد. امکانات در داخل کشور محدود است. البته ما قطعا از تجهیزات داخلی هم استفاده می کنیم و پیش از این هم این کار را انجام داده‌ایم. این کار سازمان سینمایی منافاتی با بحث استفاده از نیرو و امکانات داخلی ندارد.
طاهری در پایان درباره شکل قرارداد برای بازسازی و مرمت آثار با کشورهای دیگر و نگرانی های موجود در این زمینه گفت: فیلمخانه عضو فدراسیون بین المللی آرشیو فیلم است. این فدراسیون قوانین و مقرراتی دارد و ما بر اساس آن در قراردادها جلو می رویم.
در هر صورت مرمت و بازسازی نسخه فیلم‌های قدیمی سینمای ایران که در فیلمخانه موجود است، امری ضروری است چراکه این آرشیو به نوعی اسناد ملی ایران محسوب می‌شود که نشان از تاریخ فرهنگی ایران است ولی قطعا این کار باید به صورتی انجام گیرد که هم نسخه‌های قدیمی از مالکیت ایران خارج نشده و یا بدون متولی در کشور روسیه باقی نمانند، هم اینکه نظارتی دقیق و مستمر بر روند بازسازی و ترمیم آنها وجود داشته باشد. قطعا اگر یکی از این نسخه از دست برود با هیچ نوع روشی این خسارت قابل رفع و رجوع نخواهد بود.
همچنین از آنجا که دولت فعلی و به دنبال آن مسئولان سینمایی کشور تغییر خواهند کرد، قراردادها با کشور روسیه باید به گونه‌ای باشد که متولی این مساله فراتر از دولت باشد و بتوان این امر را هر لحظه پیگیری کرد.
گزارش از بیتا موسوی
نظر شما