به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر كشور ما به دليل وجود بيابانها و كوه هاي كوتاه و بلند متمركز يا پراكنده، زيستگاه جانوران بسياري است، جانوراني كه اگرچه ممكن است فوايد بسياري براي محيط زيست و ديگر جانداران داشته باشند، در ميان انسانها دوست داشتني نيستند و مشكل ايجاد مي كنند. قصد نداريم ونمي توانيم با حشرات و جانوران دوست نداشتني گزنده بجنگيم يا آنها را از دنيايي كه در آن زندگي مي كنيم بيرون برانيم، اما آمار مرگ و مير ناشي از گزش مارها و عقرب ها بسيار عمده است.
سرم ها و واكسن هاي ساخته شده، تنها حربه دفاعي بشر عليه آنهاست. سرم هايي كه مي توانند برتري انسان به مارها و عقرب ها و رطيل ها را اثبات كنند. سرم هايي كه مي توانند جان بشر گزيده شده را نجات بدهند. در ايران موسسه رازي واقع در حصارك كرج تنها موسسه اي است كه ساختن پادزهر را به عهده دارد. تنها متولي اين امر در ايران كه شعبه خيابان جمهوري-سپهسالار آن هم مدتهاست تعطيل شده است.
مارگزيدگي
گزش مار، نسبتا دردناك است و نواحي اطراف آن به زودي كبود و درد آلود و متورم مي شود. در مناطق گرمسير معمولا گزش بعضي مارها با خونريزي همراه است. بعلاوه ممكن است اختلالي در گردش خون به وجود آيد و بافت گزيده شده را فاسد كند. اندكي پس از گزش تنفس تند و نبض ضعيف مي شود و عرق سردي بر تن بيمار مي نشيند. گهگاه پس از گزيدگي عفونت هم رخ مي دهد و اين گزش مي تواند منجر به مرگ شود.
سم مارها انواع مختلف دارد كه از مقدار كم آن گاهي براي تسكين دردهاي شديد استفاده مي شود. براي جلوگيري از مار زدگي حتي الامكان نبايد ميان بته ها و علفها پابرهنه راه رفت و از كار كردن با دست برهنه در فصول گرما و دراز كشيدن روي زمين احتراز كرد. بعد از گزش مار ترس ووحشت زيادي به فرد دست مي دهد و موجب ناراحتي قلبي و عصبي مي شود و اثر زهر را شدت مي دهد لذا تسكين اضطراب بيمار مقدم برهمه چيز است.
براي مداواي مارگزيدگي بايد ابتدا با بستن بند كاملا محكمي در بالاي عضو مربوط مانع جذب بيشتر سم شد و بلافاصله لازم است حداقل مقداري از سم با مكيدن يا بادكش خارج شود. اين كار بايد توسط كسي كه مخاط دهانش سالم است( زخم نيست) انجام شود. سم باعث ناراحتي عصبي و قلبي و كاهش گرماي بدن مي شود. دادن نوشابه هاي محرك و گرم مانند چاي وقهوه گرم و گرم كردن بستر بيمار مفيد است.
عقرب زدگي
معمولا عقرب ها خود به خود با انسان كاري ندارند چون از نيش براي شكار و تغذيه استفاده مي كنند. اغلب اگر پا روي آن بگذارند يا زير تنه بماند نيش مي زند. نشانه هاي نيش عقرب ابتدا درد شديد و سپس بيحس شدن و سياه شدن عضو گزيده شده است. در محل نيش معمولا تاول هم ديده مي شود. در اثر نيش عقرب ها درد كشنده توليد شده و فرد گزيده شده دچار قي و سرگيجه و تشنج و بي هوشي مي شود. گاهي چشم ها چپ مي شوند و بيمار با حالت خفگي تلف مي شود.
به دنبال سرم ضد مار و عقرب!
در موسسسه رازي انواع سرم هاي ضد مار( پلي والان و مونو والان) و ضد عقرب و ساير سرم ها، حتي در مورد بيماري هاي مشترك انسان و دام توليد مي شود. بنا به دستور وزارت بهداشت اين موسسه حق فروش آزاد سرم را ندارد و تمام محصولات آن به سفارش مستقيم وزارت بهداشت توليد و توسط آن وزارت خانه خريداري و توزيع مي شود.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي بنا به نياز منطقه اين سرم ها را در كشور توزيع مي كند. متولي اين امر در هر شهر دانشگاه علوم پزشكي آن منطقه است. دفتر امور واكسيناسيون وزارت بهداشت معتقد است اين توزيع به طور كامل صورت مي گيرد و هيچ مشكلي ندارد. ظرفيت و مقدار مورد نياز هر منطقه براساس نياز محلي توسط دانشگاه هاي علوم پزشكي اعلام مي شود و دانشگاه هاي علوم پزشكي در اين مورد اختيار تام دارند. در بعضي مناطق اين سرم ها در خانه هاي بهداشت هم توزيع مي شود.
جالب آنكه يك مقام مسئول در وزارتخانه مي گفت اين كار از وظايف انستيتو پاستور است و نه موسسه رازي! انستيتو پاستور ضمن اعلام بي خبري، موسسسه رازي را تنها مركز فعال در اين عرصه اعلام كرد.
براي مثال ..اهواز و كاشان
بيمارستان هاي اهواز از نحوه و اندازه توزيع سرم راضي اند. از آغاز تير ماه چيزي نزديك به 251 نفر كه توسط عقرب گزيده شده بودند، به اين بيمارستان مراجعه كرده اند. مسئول بخش اورژانس بيمارستان ابوذر در گفتگو با "مهر" با اعلام اينكه بيشتر ساكنان اطراف اهواز بوده اند تاكيد مي كند در طول شب و هنگامي كه خواب بوده اند، گزيده شده اند. در اهواز سه نوع عقرب به طور عمده وجود دارد و براي تزريق سرم ضد عقرب، نوع آن شناسايي مي شود.
در مورد مار اغلب شناسايي صورت نمي گيرد كه با توجه به آمار پايين مارگزيدگي ( 5 مورد از آغاز تير ماه) خطري متوجه بيماران نيست. بعلاوه در مورد بيمار مارگزيده، در صورتي كه نوع مار قابل شناسايي نباشد يا شناسايي امكان نداشته باشد، از سرم پلي والان( mix) استفاده مي شود. با كمال تعجب آمار عقرب گزيدگي در كاشان بسيار كمتر از حد مورد تصور وچيزي كمتر از انگشتان يك دست در هفته است!
اگرچه مطابق اظهارات مسئولان اين بيمارستان ها در چند روز گذشته كسي در اثر نيش عقرب و مار فوت نشده است، اما طي چند سال گذشته بارها و بارها اخبار اسفناكي از مرگ روستائيان در اثر نيش عقرب و مار شنيده ايم. به هر حال، آنچه لازم به نظر مي رسد، الزامي شدن آموزش كمكهاي اوليه در مناطقي است كه هرروزه با اين مشكلات دست به گريبانند. شايد تهيه و توزيع يك جزوه كوتاه چند برگي ( شامل اطلاعات اوليه، براي مثال تفاوت مارهاي سمي و غير سمي از شكل سر و دم و مردمك چشم، كمكهاي اوليه لازم پس از مارگزيدگي يا عقرب گزيدگي براي فرد گزيده شده و نيز همراهان وي) بودجه چنداني نخواهد و در عوض جان بسياري را نجات بدهد.
نظر شما