ورزش های بومی و محلی گیلان تبلوری از فرهنگ کهن و خاطرات ماندگار/ لزوم احیای فرهنگ‌های اصیل

به گزارش خبرنگار مهر، مطالعه و معرفی این بازی ها  از این جهت حائز اهمیت است که می تواند هم به انسان دانشی در زمینه داشته های فرهنگی دهد و هم فرصتی فراهم کند که با کسب آگاهی بتوان در زندگی امروز خود از آن استفاده کرد و از شادی و نشاطی که بخش جدایی ناپذیر این بازی ها بهره مند شد.

یک کارشناس ورزش های بومی و محلی بر ضرورت توجه بیشتر به بازی های محلی تاکید کرد و گفت: اهمیت این گونه ورزش ها باید در مدارس بحث و بررسی شود.

علی رمضانی افزود: باید کتاب ها و مجلاتی در مورد بازی های بومی و محلی چاپ تا کودکان و نوجوانان با این بازی ها بیشتر آشنا شوند.

لزوم برگزاری جشنواره بازی ها محلی در جامعه

 وی همچنین برگزاری جشنواره بازی ها محلی برای احیای دوباره این بازی ها در سطح ملی و منطقه ای را بسیار مهم دانست و اظهارداشت:  بیشتر بازی ها، سرگرمی ها و ورزش ها در دنیای صنعتی و مدرن امروز رنگ و جلوه ای تازه یافته و بسیاری از این رشته های اصیل و با هویت ریشه در فرهنگ، باور و تاریخ نیاکانمان دارد.

این کارشناس و پژوهشگر ادامه داد: هر ملتی برای خود بازی و سرگرمی دارد و همه انسان ها دوست دارند در کنار فعالیت های معیشتی و موظف خود به فعالیت هایی بپردازند که ریشه در خواست ها و تمایلات آنها داشته باشد.

بدون شک تغییر در شیوه های زندگی مردم، گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن و پیدایش فناوری های نوین بسیاری از بازی های سنتی و بومی را یا منسوخ کرده یا به حاشیه رانده است.

در شرایط کنونی به جای اینکه اوقات فراغت مردم با پرداختن به بازی های سنتی و بومی پر شود، با تلویزیون، سینما و سایر دستگاه های صوتی، تصویری و  بازیچه های پیشرفته مکانیکی و الکترونیکی پر می شود.

احیای بازی های بومی و محلی مي تواند در شناساندن فرهنگ اصيل مردم مفيد باشد

رئیس هیئت ورزش های سنتی، بومی و محلی گیلان در این باره می گوید: احیای بازی های بومی و محلی مي تواند در شناساندن فرهنگ قديم و اصيل مردم و همچنين پيوند نسل جديد با نياكان بسيار مفيد باشد.

سید عیسی مهدوی افزود: فرهنگ و تمدن هر نسلي نشات گرفته از آداب، سنن نياکان و پيشينيان است و پايه و اساس اجتماعي، فرهنگي و اعتقادي هر ملتي ريشه در اعتقادات و مسائل فرهنگي و اجتماعي اجداد آن سرزمين دارد.

 وی اظهارداشت:  پرداختن به سنن و رسوم گذشتگان مي تواند ريشه هاي فرهنگي و اجتماعي اقوام و ملت هاي مختلف اين سرزمين پهناور  را براي نسل حاضر بازگو کرده و خلق، خو و روحيات آنان را زنده کند.

 رئیس هیئت ورزش های سنتی، بومی و محلی گیلان یادآورشد: این خطه از شمال کشور سرشار از آداب، رسوم و خرده فرهنگ هايي است که بيانگر فرهنگ غني و اصيل مردمان اين دياراست، بازي هاي بومي و محلي، بخشي از اين آداب وآئين ها است که سرمايه فرهنگي اين استان محسوب مي شود.   

به هر ترتیب وقتي از بازي هاي محلي گيلان صحبت مي شود نام چند بازي خاص به ذهن شنونده خطور مي کند در حالي که فرهنگ غني این خطه سرشار از بازي هاي شاد و مفرح است.

کشتي گيله مردي، لافندبازي، قيش بازي، هفت سنگ، آغوزبازي(گردوبازي)، برموم بازي، ورزا جنگ، عروس گولي، هکش هکشي، جوجو يک منه، خرس باني، دم کشي، آونخوتي، چوب پا، مرغونه وازي، ترنه وازي، توپ کش و قيطه چو از مهمترين اين بازي ها است.

بازي هاي بومي و محلي سرمايه فرهنگي گیلان محسوب مي شود   

یک پژوهشگر گيلاني در این ارتباط  گفت: براساس تحقيقات حدود 100 بازي محلي در فرهنگ مردم گيل و ديلم وجود داشته است.

محمد بشرا  با اعلام اینکه کشتي گيله مردي ريشه در آداب و سنن گيلانيان دارد و از قرن چهارم در بين اين مردم متداول است، افزود: اين کشتي در خراسان به کشتي باچوخه و در مازندران به کشتي مازندران معروف است.

وی تصریح کرد: در گيلان اين کشتي در روستاها، شهرهاي کوچک و در بازارهاي هفتگي و مجالس عروسي برپا مي شد.

اين پژوهشگر گيلاني گفت: لافند بازي يا ريسمان بازي از نمايش هاي زنده و محبوب مردم گيلان بوده که در گذشته در نوروز و در مراسم عروسي و بازارهاي هفتگي اجرا مي شد و امروزه در برخي بازارهاي هفتگي به نمايش درمي آيد.

وی در ادامه از "مرغونه جنگ" يا " مرغونه وازي"، قيطه چي، ترنه وازي و توپ کشي هم به عنوان بازي هاي ويژه نوروز ياد کرد و افزود: توپ کشي و ترنه وازي از بازي هاي مورد علاقه مردمان اين ديار بوده است.

بازي هاي کامپيوتري و تلويزيوني باعث فراموشي و انزواي بازي هاي اصيل شدند

بشرا با بيان اينکه متاسفانه در حال حاضر بازي هاي کامپيوتري و تلويزيوني باعث فراموشي و انزواي اين بازي هاي اصيل شده اند، یادآورشد: صدا و سيما مي تواند با برنامه سازي به ويژه در برنامه هاي کودک، از کودکان و نوجوانان براي انجام بازي ها و ورزش هاي بومي و محلي استفاده کند و گامي اساسي در آموزش، احيا و ترويج و توسعه اين بازي ها بر دارد.

جايگاه، نقش و تاثير ورزش بر حيات انساني بر كسي پوشيده نيست، گرايش به ورزش و انجام بازي هاي مختلف به دليل ضرورت و نياز براي استمرار سلامتي و شادابي انسان در برنامه هاي روزمره جوامع و اقشار و توده هاي مختلف مردم از اولويت برخوردار است.

بررسي هاي تاريخي نشان مي دهد ورزش و بازي  جزء لاينفك زندگي اجتماعي انسان بوده و با توجه به شرايط اقليمي و جغرافيايي هر منطقه انواعي از بازي ها و ورزش  رايج بوده كه در بسياري موارد نفوذ و نمود بيشتري در سرزمين هاي پيراموني پيدا كرده است.

 بازي هاي محلي دنيايي از باورهاي فرهنگي يك قوم، قبيله يا محل را در دل خود به امانت دارد و احياي اين بازي ها علاوه بر سرگرمي سالم و بدون هزينه، احياي رفتارهاي دست جمعي و تمرين زندگي جمعي است.

مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري گيلان در این زمینه گفت: سالانه چندبار بار با هدف معرفي و شناسايي آداب و سنن بومي و محلي استان، بازي هاي بومي و محلي در جشنواره ها و نمايشگاه هاي استاني و ملي اجرا مي شود.

اميد عزيزي اجراي بازي هاي بومي و محلي را در جشنواره هاي تابستاني و نوروزي موزه ميراث روستايي سراوان، کلبه جهانگردي رشت و همچنين جشنواره هاي شهرستاني از قبیل فومن، شفت، رودسر، ماسال، آستارا و لنگرود را از برنامه هاي مهم اين اداره کل برشمرد.

ثبت لافند بازي و کشتي گيله مردي در فهرست آثار ملی کشور

وی اظهارداشت: کارشناسان اين اداره کل باهماهنگي اداره کل ورزش و جوانان  گيلان درصدد ثبت ورزش هاي بومي و محلي استان در فهرست آثار ملي کشور هستند که ثبت لافند بازي و کشتي گيله مردي نتيجه اين تلاش هاست.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان ادامه داد: با توجه به اهميت بازي هاي بومي و محلي و نقش تاثير گذار آن در حفظ و بقاي خرده فرهنگ ها بايد در سياست گذاري هاي کلان و خرد نگاهي ويژه به اين مقوله داشت.

با وجود این اثرات سوء بازی های رایانه ای و بسیاری از اختلالات در یادگیری جوانان و عدم برقراری ارتباط مناسب با همسالان و برقراری تعاملات بیشتر با اجتماع، به دلیل فراموش شدن ورزش های بومی و محلی است.

مسئولان و کارشناسان باید تلاش کنند با نفوذ در دل خانواده ها، نوجوانان و جوانان اندکی از این آسیب های رفتاری را کاهش دهند چرا که ورزش های بومی و محلی در جامعه از جایگاه مهمی برخوردار است.

گسترش ورزش در مناطق روستایی موجب تقویت مبانی و پایه‌های ورزش ملی می شود

مدیرکل ورزش و جوانان گیلان با اشاره به اهمیت جایگاه ورزش های روستایی، بومی و محلی در ایجاد روحیه نشاط و شادابی در بین جوانان روستاها گفت: گسترش ورزش در مناطق روستایی علاوه بر فراهم کردن زمینه های ترویج فرهنگ قهرمانی و پهلوانی موجب تقویت مبانی و پایه های ورزش ملی خواهد شد.

محمد بابایی افزود: بازی های بومی و محلی نقش عظیمی در ساختار فرهنگ ها دارند و آشنایی با این بازی ها امکان گسترش و انتقال آنها را از سوی دانش آموزان از گوشه ای به گوشه دیگر به آسانی میسر می سازد.        

وی در ادامه با اعلام اینکه فراموش شدن آداب، رسوم و فرهنگ ها و بازی های محلی امری انکار ناپذیر است، یادآورشد: وظیفه تمامی معلمان، کارشناسان ورزشی و مسئولان این است که در حد توان خود این آداب و رسوم و بازی ها را حفظ و به نسل آینده منتقل کنند.

به هر حال با مروری بر گنجینه های تاریخی گیلان که بسیاری از آنها در سینه های پر از خاطره مردان کهن این سرزمین نقش بسته و تبلور شیرین آن دوران را در چشم پدر بزرگانی که در بازگو کردن هر جمله از خاطرات بازی های محلی و دوران جوانی خود  آهی می کشیدند و شیرینی آن را زیر لب مز مزه می کردند، می توان به راحتی احساس کرد.

بنابراین باید با برنامه ریزی صحیح و تلاش مضاعف ورزش های سنتی، بومی و محلی این خطه از شمال ایران را احیا و این خاطرات ماندگار را به آیندگان هدیه کرد.