توفان شتابنده اي كه آرام گرفت!

 
آل احمد چند ماهي از سال 1322 را در نجف به طلبگي گذراند و پس از بازگشت به ايران از سال 1323 به احزاب سياسي مختلف پيوست اما در هيچ يك از آنها مطلوب خود را نيافت . در سال 1326 معلم شد . نخستين داستانش در سال 1324 در مجله « سخن» به چاپ رسيد . در همين سال مجموعه داستان « ديد و بازديد » را منتشر كرد .
مجموعه داستان « از رنجي كه مي بريم" را در سال 1326 تحت تاثير شعارهاي حزبي در باره فشارهاي حكومت بركارگران و فعالان سياسي نوشت. در همين سال از حزب توده انشعاب كرد. در مجموعه داستانهاي « سه تار» سال 1327 و « زن زيادي » 1331 ، جهل ، تعصب و فقر مردم خرده پا را به تصوير كشيد .
سال 1332  مدتي زنداني شد . در كتاب « سرگذشت كندوها» 1333 او ضاع ايران در سالهاي ملي شدن صنعت نفت را از وراي افسانه اي در باره زندگي و كوچ اعترا ضي زنبور ها ي يك كندو بازگفت . ستايش شده ترين داستان بلندش « مدير مدرسه» را در سال 1337 درباره مديري از نسل شكست خورده پس از 1332  نوشت ، كه پناهي آرام مي جويد ، اما مايوس مي شود .
جلال آل احمد از نويسندگان تاثير گذار معاصر ايران است كه اين تاثير گذاري را مي توان در شكل زباني نويسندگاني كه از او پيروي كرده اند به خوبي مشاهده كرد .
لحن خطابي و بعضا" آمرانه ، معترضه هاي طولاني، آهنگ جملات كه حتي گاهي بايد يك نفس جمله اي را تا آخر خواند ،     تكرارافعال و جمله هاي بلند و به همان ميزان حذف افعال در قسمتي ديگر و جمله هاي كوتاه كه براي تاكيد يا تشبيه مي آورد ، نثر شتابناك و محاوره اي شناسنامه زبان او را تشكيل مي دهد.
در رمان « نون والقلم » 1340 بارديگربراي بيان اوضاع اجتماعي به قالب ا فسانه  روي آورد و بازگوي شكست چپگرايان در دهه سي شد . در رمان « نفرين زمين» 1346 ، كه به نوعي ادامه  « مدير مدرسه »  است ، معلم روستا تحولات روستا در بحبوحه اصلاحات ارضي را گزارش مي كند . اين كتاب از نخستين رمانهاي روستايي در ايران است . مجموعه« پنج داستان »1350 ، حاوي داستانهاي دل انگيز از دوران كودكي نويسنده است.
آثار عمده" آل احمد"« مدير مدرسه» ،« نون والقلم» به عنوان داستان بلند ، مجموعه هاي« ديد و بازديد» ، « سه تار»،« زن زيادي» ،« پنج داستان » به عنوان داستان كوتاه و  در زمينه نقد « ارزيابي شتاب زده» و« غرب زدگي » است . 
آل احمد ترجمه هايي از آثار كامو ، سارتر ، ژيد، يونگ  و يو نسكو دارد و تك نگاري هاي روستايي و مقالات اجتماعي متعدد نوشته كه معروفترين آنها ، « غربزدگي» 1341 ، ا و را به عنوان نظريه پرداز بازگشت به  سنتها واصالتها ي بومي و مذهبي معرفي كرد . آل احمد سفرهايي به كشورهاي خارجي كرد و سفرنامه هايي نوشت كه مهمترين آنها « خسي در ميقات» 1346
،  سفرنامه حج اوست . او از پيشگامان « كانون نويسندگان ايران» بود .

آثار :
1-«ديد و بازديد» مجموعه داستان،1324.
2-« از رنجي كه مي بريم» مجموعه داستان، 1326 .
3-« سه تار» مجموعه داستان ،1327
4-« قمار باز»  ترجمه اثر نويسنده روسي " داستايوسكي" 1327 .
5- « بيگانه» اثر" آلبركامو" ترجمه همراه علي اصغر خبره زاده ، 1328.
6- « سوء تفاهم » اثر "آلبر كامو" ترجمه ، 1329.
7- « دست هاي آلوده » اثر " ژان پل سارتر" ترجمه ، 1331.
8-« زن زيادي»  مجموعه داستان ، 1331.
 9-«اورازان» مشاهدات ، 1333 .
10- « سرگذشت كندوها» داستان،1333 .
11 - «هفت مقاله» سفر نامه ، 1333 . 
12« بازگشت از شوروي » اثر " آندره ژيد" ترجمه ، 1333 .
13- «مائده هاي زميني » اثر " آندره ژيد" ترجمه همرا ه با" پرويز داريوش "، 1334 .
14- « تات نشين هاي بلوك زهرا» مشاهدات ، 1337 .
15- « مدير مدرسه» رمان ، 1337 .
16-« جزيره خارك ، در يتيم خليج» مشاهدات، 1339 .
17 -« نون والقلم »داستان . 1340 .
18-« سه مقاله ديگر»، 1341 .
19- «غرب زدگي »، 1341 .
20- « ارز يابي شتابزده»، 1342 .
21- « خسي در ميقات» سفرنامه ي حج، 1345 .
22- « كرگدن» اثر " اوژن يونسكو" ترجمه ، 1345 .
23 « عبور از خط » اثر " ارنست يونگر" ترجمه همراه با " محمود هومن" ، 1346
24- « نفرين زمين» داستان ، 1346 .
25- « پنج داستان » مجموعه داستان ، 1350 .
26- « چهل طوطي» ترجمه همراه با " سيمين دانشور" ، 1351 .
27- « تشنگي و گرسنگي» اثر " اوژن يونسكو" ترجمه همراه با " منوچهر هزار خاني" و.....

منابع : 1- روزنماي ادبيات ايران ، تدوين و پژوهش ؛ محمد ولي زاده ، نشر روزنگار .
2- فرهنگ داستان نويسي ايران ؛ حسن عابديني، انتشارات ؛ تهران دبيران  .