به گزارش خبرنگار مهر از راور، خبرگزاری ها و رسانه های مختلف طی روزهای اخیر یک خبر تعجب برانگیز را با آب و تاب پوشش دادند خبری که البته پیش از این بی سابقه نیز نبوده است.
هفته گذشته در حراج ساتبی نیویورک یک قطعه فرش دست باف ایرانی عهد صفوی با مبلغی معادل 33 میلیون دلار فروش رفت.
البته هیچ یک از این رسانه ها اشاره نکردند که این اثر، قالی اصیل کرمان و بافته دست یک قالیباف گمنام راوری است و راور جایی نیست جز مهد و قلب از کار افتاده فرش دست باف کرمان که در بین مردم این شهر به قالی کرمونی معروف است.
مرور یک قصه پر غصه
قالی ای که ریشه در فرهنگ و خواستگاههای اجتماعی مردمی دارد و نقش و رنگ گل و بلبل را در عمق کویر سوزان راور در آرزوهای خود بر قالی می زدند و ضرب المثلی ساخته بودند که می گفت قالی کرمون هر چه پا بخورد زیبا تر و مقاوم تر می شود که نشان از دوام و زیبایی قالی کرمان داشت.
اما همین قالی این روزها روزگار خوبی ندارد و هر روز از تعداد فرش بافان به دلیل افزایش نهاده های تولید و رقابتهای غیر منطقی و عدم حمایت از قالی بافان کاسته می شود و دارهای قالی یکی پس از دیگری بر دیوارها آویزان می شوند و به خاطره های شیرین تبدیل می شوند.
رونمایی از قالی کرمانی که به سنای آمریکا فرستاده شد در صحن مسجد جامع کرمان
البته پیش از این نیز خبرهایی در خصوص حراج یک قطعه قالی کرمانی در حراج های کریستی لندن منتشر شده بود که قالی کرمان در آن حراج نیز میلیونها دلار فروش رفت و در خبری دیگر برای تصاحب قطعه فرشی کرمانی دادگاهی در اتریش تشکیل شد و در نهایت صاحب این گنجینه میلیون دلاری مشخص شد.
در حالی در آن سوی دنیا این چنین برای یک قطعه فرش راوری میلیون دلار پول جابجا می شود که این صنعت در داخل استان کرمان تشنه گوشه چشمی از سوی مسئولان است و قالی بافانی که در کارگاههای زیر زمینی نقش بر دل تار و پود های خسته قالی ها می زنند هر روز با مشکلات بیشتری مواجه می شوند.
حراج فرش راوری در حراج ساتبی نیویورک/ 3 میلیون دلار پولی که قالی باف در خواب هم نمی دید
اما در حراج ساتبی در چهارشنبه هفته گذشته چه گذشت؛ در این حراج یک فرش ایرانی در شعبه نیویورک موسسه حراجی ساتبی به مبلغی بیش از 33 میلیون دلار چکش حراج خورد.
این فرش گرانبها و کم‌نظیر ایرانی که بخشی از مجموعه تاریخی "ویلیام کلارک" به شمار می‌رفت و پیش‌بینی می‌شد حداکثر هفت میلیون دلار برای آن پرداخت شود، با ثبت رکوردی تاریخی برای یک فرش ایرانی به مبلغ ۳۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار توسط یک خریدار تلفنی ناشناس خریداری شد.
طرح منتسب به حراج ساتبی
این فرش در اواسط قرن هفدهم میلادی و در دوره حکومت پادشاهان صفوی بر ایران در کرمان بافته شده و حدود شش متر مربع مساحت دارد.
رکورد پیشین برای یک فرش ایرانی به سال ۲۰۱۰ میلادی باز می‌گردد.در آن زمان یک فرش ایرانی به بهای ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار در شعبه لندن حراجی کریستی به فروش رفت که این فرش نیز همانند فرشی که روز گذشته حراج شد، در کرمان بافته شده بود.
اظهار نظر کارشناس حراج ساتبی
یکی از کارشناسان موسسه حراجی ساتبی این فرش را یکی از نفیس‌ترین فرش‌هایی می‌داند که طی چند دهه گذشته در این موسسه حراجی به حراج گذاشته شده است.
ویلیام کلارک، میلیاردر آمریکایی مالک فرش صفوی که بعدها سناتور شد، در سال‌های نخستین قرن بیستم در جریان سفر خود به اروپا این فرش را که از جنس پنبه و ابریشم است، در پاریس خریداری کرد.
این خبر از سویی موجب فخر کرمانیان که یکی از شغلهای اصلی آنها قالی بافی بود شده است اما از سویی دیگر غم این امر بر دل می نشیند که چرا صنعتی این چنین سود اور هم اکنون در پشت غبار بی توجهی های مسئولان بر خاک نشسته است.
جمعی از قالیبافان و مسئولان موقت کرمان
بزرگترین قالی جهان از کرمان تا سنای آمریکا
شاید بهتر باشد داستانی دیگر نیز از فرش اصیل کرمانی یا به قول کرمانی ها همان قالی کرمونی گفته شود تا اهمیت بیشتر فرش کرمان نشان داده شود.
جدا از مسائل سیاسی شاید تا کنون کسی نشنیده باشد که قالی در گذشته ای نچندان دور پس از بافت بزرگترین قالی جهان در کرمان قالی با ابعاد 375 متر در کرمان، که با مواد اولیه نفیس و سر انگشتان مردان و زنان کرمانی نقش گرفته بود سوار برگاری شد و به بندر بوشهر منتقل شد تا سازمان ملل را زینت دهد.
اما این قالی پس از انتقال به آمریکا و رایزنی ها صورت گرفته در آن زمان به سنای این کشور منتقل شد و هم اکنون قانون گذاران آمریکایی هر روز قالی کرمان را پیش روی خود دارند و هم اکنون به دلیل اهمیت این قالی موزه نیویورک سعی در انتقال این فرش نفیش به موزه این شهر دارد.
گفتی است که پیش از انتقال این قالی زیبا و منحصر به فرد این فرش در صحن مسجد جامع کرمان برای دید عموم پهن شد و با فرا خواندن عکاسباشیهای آن زمان عکسهایی نیز از آن گرفته شده است که در گزارش مشاهده می کنید.
اینها همه مستنداتی دال بر اهمیت قالی کرمان بود همان قالی که می گویند هر چه پابخورد بهتر می شود و بر زیباییش افزوده می شود.
قالی مشهور به مشاهیر کرمان
همان قالی که هم اکنون نیز برای زیباتر شدنش قالی فروشان کرمانی روزها جلوی مغازه ها پهن می کنند که بیشتر پا بخورد.
اما این سوال مطرح است که هم اکنون وضعیت قالی کرمان چگونه است.
قالی در کرمان از پتانسیلهای خاص اقتصادی استان کرمان محسوب می شود پتانسیلی بومی که نقش خیال زن و مرد قالی باف کویر نشین را می زند بر دل تار و پود.
تار پودی که از پشم دامهایشان ریسیده اند و رنگهایی که از گیاهان کوه و دشت اطرافشان جمع آوری کرده اند و ساعتها کنار دارهای قالی در کارگاههای کم نور و نمور گذشته و حال می نشستند و گوش می دادند به نوای نقشه خوانی نقشه خوان قالی شان؛ صدایی که لالایی کودکیشان بود و نوای ارزتزاق جوانی و آروزهای پیریشان.
شاید بافنده قالی 22 میلیون دلاری در حالی در گوشه ای از این کارگاههای نمور آخرین تار و پودهای خود را زد که فکر نمی کرد روزگاری بافته اش آرزوی سودآوری یک ساله صنعت قالی کرمان شود اما هنوز هم هستند امثال آن قالی باف گمنام که صدای دارهای قالی و نغمه خوانیهای نقشه خوانیهایشان کوچه و باغهای شهر کهن راور را پر کند.
صحبتهای یک قالیباف کهنه کار راوری
خبرنگار مهر با محمود حسینی راوری به گفتگو نشست و از او در خصوص روزگارش و سرنوشت قالیبافی اش پرسید.
این قالیباف راوری با ابراز شگفتی از خبر خرید فروش قالی دست باف راور گفت: سالهاست که از قالی راور سخنی گفته نمی شود و انتشار چنین خبرهایی شاید امیدی باشد برای جوانان راوری که به سمت قالی بافی روی بیاورند.
جمعی از طراحان قالی کرمان قدیم
وی گفت: نرخ بیکاری در راور بالا است اما کمتر جوانان به سمت قالی بافی که قدیمی ترین صنعت راور است و ریشه در آداب و رسوم مردم دارد روی می آورند.
حسینی راوری افزود: ما هنوز در زیر زمین خانه ها دارهای قالی داریم که صدها سال عمر دارند و در تمام این سالها وسیله ارتزاق خانواده های راوری بودند.
وی گفت: طرحهای فرش راور همه غنی و پر معنا و مملو از رنگ و طرحهای زیبا است که از ذهن مردمان کویر آفریده شده اند و کاملا بومی هستند که نتیجه تلاش طراحان هنرمند کرمانی هستند اما بسیاری از این طرحها هم اکنون توسط قالی بافان بنگلادشی، پاکستانی، چینی و هندی کپی می شوند و در نهایت با توجه به حمایتی که از سوی دولتهایشان می شوند با قیمت پائین فرشها را تولید و به نام فرش کرمان و راور وارد بازار اروپا و آمریکا می کنند اما ما در خود راور به دلیل افزایش بیش از حد قیمت پشم و رنگ توان تولید نداریم.
وی افزود: از تعداد قالی بافان کاسته شده است و مردم هم چون قیمت فرش کرمانی افزایش یافته دیگر توان خرید فرش را ندارند و به سمت فرشهای ماشینی رفته اند.
طرح طبیعت قالی راور
این قالیباف کهنه کار راور افزود: هنوز هنرمندانی در راور هستند که می توانند مانند این فرش حراج شده را ببافند اما نیاز به حمایت دارند.
وی افزود: باید طرحهای قالی کرمان ثبت جهانی شوند زیرا در این صورت است که می توان جلوی کپی برداری را گرفت متاسفانه امروز شاهد هستیم طرحهای قالی های دست باف در قالب فرش ماشینی در داخل کشور هم تولید می شود.
وی ادامه داد: حالا که خشکسالی امکان توسعه کشاورزی را گرفته است و کشور نیاز به تولید و ارزآوری دارد چرا دولتمردان فکری به حال روزگار نا مناسب فرش بافان نمی کنند چرا فرش بافی را توسعه نمی دهند و صنعت صادرات جهانی را رونق نمی دهند؟
...............................
گزارش: اسما محمودی
نظر شما