به گزارش خبرگزاری مهر، يكي از واقعيت هاي زندگي خانوادگي كه همه بايد آن را پذيرا باشيم ارتكاب اشتباه و خطا توسط زن يا مرد است. نكته جالب و حساس اينكه نفس دچار اشتباه و خطا چندان مهم نيست، بلکه مشكل اساسي و عمده اين است كه زن و مرد در موارد خطا و اشتباه چگونه بايد با يكديگر برخورد كنند. در برخي خانواده ها اين گونه معمول و رايج است كه مشكل و خطا زير ذره بين قرار داده مي شود و پس از بزرگ كردن آن، شخص خطاكار شديدا تحقير مي گردد.
عده اي عقيده دارند كه خطا و اشتباه بايد از طريق انتقاد ريشه كن گردد، زيرا در اين صورت سكوت و گذشت، بر طبق ضرب المثل معروف قطره قطره جمع گردد وانگهي دريا شود، تعداد اشتباهات افزايش مي يابد و به تدريج روحيه خطاكاري در شخص تقويت مي شود.
بر اساس اين توهمات وقتي كه در محيط خانوادگي يك اشتباه كوچك روي مي دهد طرف مقابل آن را بهانه مي كند و شخص خطاكار به شدت مورد انتقاد قرار مي گيرد. اگر چه ترديدي نداريم كه هيچ كس به انجام اشتباه و يا تكرار آن راضي نيست، ولي نكته جالب اينكه با شيوه هاي رايج هرگز نمي توان خطاها را از بين برد و يا آنها را كاهش داد. زيرا به اعتقاد ما وقتي روشي غير منطقي و غلط باشد، نه تنها اشتباه و خطا كاهش پيدا نمي كند، بلكه افزايش و توسعه نيز مي يابد.
نكته دقيق اينكه در نوع انتقادهاي معمولي بحث از مجراي اصلي اشتباه و خطا تجاوز مي كند و شخصيت فرد خطاكار از بين مي رود. حال آنكه، روانشناسان تاكيد فراواني دارند كه در انجام امور تربيتي و ايجاد هرگونه دگرگوني، چيزي كه هرگز نبايد مورد لطمه و صدمه قرار گيرد شخصيت متربي است. چه وقتي شخصيت يك فرد لطمه ببيند برنامه تربيتي درباره او متوقف خواهد شد.
رسول خدا(ص) مي فرماید: اكرموا اولادكم و احسنوا آدابهم؛ يعني حرمت و شخصيت فرزندان را حفظ كنيد، سپس آداب و رفتار نيكو را در آنان ايجاد نماييد. حضرت علي (ع) نیز مي فرماید: نصحك في اعلا تقريع؛ يعني وقتي فردي را در برابر جمعي راهنمايي مي كني، كمترين اثري از تغيير رفتار در او مشاهده نخواهد شد، زيرا اين گونه راهنماييها به توبيخ و ملامت تبديل مي شود و شخصيت فرد لطمه مي بيند.
معلمان شايسته در انجام امور تربيتي پيش از آنكه به نكات منفي شاگرد اشاره كنند، ابتدا مي كوشند نكات مثبت و ارزنده او را بازگو نمايند تا با حفظ حرمت و شخصيت شاگرد زمينه انجام كار تربيتي را فراهم آورند. از مقدمات ذكر شده به خوبي آشكار مي شود كه انتقادهاي كوبنده در محيط خانوادگي نه تنها كارساز نيست، بلكه دو زيان عمده برآن مترتب است؛
-شخص خطاكار بر اساس روحيه انتقام جويي خود را آماده مي سازد كه در اولين فرصت انتقاد كننده را مورد انتقاد خود قرار دهد.
-در اين گونه خانواده ها محيط زندگي كه بايد سر شار از صفا و صميميت باشد،به ميدان جنگ و نزاع تبديل مي گردد، منتها گاه مرد و گاه زن پيروز مي شود.
- بديهي است در محيطي كه انتقاد كردن و كوبيدن رواج داشته باشد،نام و نشاني از سكون و آرامش ديده نخواهد شد، بلكه ملامت و افسردگي بر آن حكمفرما خواهد بود. در حالي كه همه مي دانيم هيچ محيطي شورانگيزتر از محيط خانوادگي نيست. زن و مرد در جلوگيري از خطا و اشتباه يكديگر با انتقاد بيراهه مي روند، زيرا انتقاد غير منطقي انتقاد آفرين است.
روانشناسان بر اين عقيده اند كه حرف زدن در افراد انسان منحصر به مبادلات كلامي نيست، بلكه افراد مي توانند به وسيله قيافه و چهره و طرز نگاه و كيفيت برخورد و سكوت خود با ديگران، به سخن گفتن بپردازند و نيز مكنونات خود را به آنان انتقال دهند.
حضرت علي(ع) در فرازي می فرمایند: العاقل نصفه تحامل و نصفه تغافل؛ يعني شخص خردمند نيمي از وجودش سازگاري و تحمل كردن است. زيرا در محيط خانوادگي، زن ومرد گاهي به عيوبي برخورد مي كنند كه برطرف كردن آنها به زودي امكان پذير نيست. به عنوان مثال مرد خانه تند و تيز و حساس و يا زن خانه يكدنده و لجبازاست. بديهي است در اين گونه موارد زن و مرد بايد يكديگر را تحمل كنند. در برابر اين گونه عيوب ممكن است نواقصي در زن و مرد وجود داشته باشد كه با راهنمايي و ارشاد بتوان آن را بر طرف ساخت. در صورتي كه به شخصيت فرد لطمه و صدمه اي وارد نيايد.
به نظر علي(ع) بهترين روش براي زدودن اين نوع نواقص به كار گرفتن روش تغافل است. در اين روش فرد به جاي انتقاد كردن خود را به نديدن و نشنيدن مي زند تا چنين وانمود كند كه اصلا خطا و اشتباهي از طرف مقابل سر نزده است و به اصطلاح قرآن با كرامت و بزرگداشت از كنار آن مي گذرد. در اين صورت بديهي است كه شخص خطاكار به خوبي متوجه مي شود كه طرف مقابل به خاطر نگه داشت شخصيت، رفتار او را ناديده گرفته و به دليل همين بزرگداشت و تكريم دچار شرمندگي شده، خود را از تكرار رفتار خطا باز مي دارد.
زن و مرد بايد در محيط زندگي خانوادگي براي حفظ حرمت و شخصيت يكديگر از اين روش استفاده كنند، زيرا در پرتو به كارگيري اين روش حركت و احترام متقابل بين زن و مرد كه اصلي ترين رشته مودت و صميميت است، كماكان باقي مي ماند و زن و مرد خطاكار با ميل و رغبت مصمم مي شوند كه اشتباه خود را تكرار نكنند.
در روش تغافل به شخص خطاكار اين طور وانمود مي شود كه شرافت و حيثيت مجال نمي دهد كه چنين رفتاري از او سر بزند و همين عفو و گذشت او ا به سر عقل مي آورد و از تكرار عمل خويش باز مي دارد. وقتي در محيط خانوادگي مرد يا زن دچار اشتباه و خطا شود، در صورتي كه انجام اين خطا ارتباطي با حدود الهي و حقوق مردم نداشته باشد، طرف مقابل بايد با بزرگداشت و تكريم فرد از روش تغافل بهره گرفته، از انتقادهاي كوبنده خودداري كند تا در پرتو به كارگيري اين روش، صفا و صميميت خانوادگي همچنان محفوظ بماند و به استحكام خانواده صدمه اي وارد نشود.
نظر شما