پروژه تحقیقاتی «برون‌گرایی در محتوای حالات ذهنی» انجام می شود

به گزارش خبرگزاری مهر، ذوالفقار ناصری کارشناس گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این خبر گفت: آموزه برون گرایی برای نخستین بار از سوی "هیلاری پاتنم" در مقاله کلاسیک «معنای معنا» در سال 1976 ارائه شد. پاتنم در مقاله یاد شده این ادعا را مطرح کرد که معنای واژگان انواع طبیعی (مانند واژه «آب») تنها به واسطه حالات ذهنی درونی اشخاص معین نمی‌شود، بلکه محیط پیرامون نیز در تعیین معنای آن‌ها نقش دارد.

وی افزود: از زمان "دکارت" تا چندی پیش، رویکرد درون گرایانه، دست کم به صورت تلویحی، غلبه داشته است. بنابراین برون‌گرایی نگاهی کاملا جدید به شمار می‌آید. این رویکرد در سه دهه اخیر به شدت توجه فیلسوفان را به خود جلب کرده است و تعداد بسیار فراوان کتاب‌هایی که در این زمینه نگارش یافته، گواهی بر این مدعاست.

ناصری اظهار داشت: یکی از دلایل اهمیت برون گرایی، تأثیری است که در مباحث محتلف بر جای نهاده‌ است، از جمله در مسئله رابطه ذهن و بدن، در مسئله علیت ذهنی و در مسئله چگونگی معرفت به محتوای حالات ذهنی. امروزه نیز مباحث گوناگون پیرامون برون‌گرایی و لوازم آن همچنان جریان دارد و می‌توان گفت هنوز لوازم و نتایج این دیدگاه کاملا آشکار نشده‌ است.

کارشناس گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی بیان کرد: یکی از مباحث مهمی که تحت تأثیر برون‌گرایی مطرح شده‌ است، نظریه "دو مولفه‌ای بودن محتوا" است. مطابق این نظریه، محتوای حالات ذهنی از دو بخش یا دو مولفه ترکیب یافته است: "محتوای موسع" و "محتوای مضیق". محتوای موسع به واسطه شرایط محیطی تعیین می‌شود، ولی محتوای مضیق تنها وابسته به حالات درونی است.

این محقق با معرفی پروژه دکتر محمود مروارید که از زیر پروژه های کلان طرح «فلسفه تحلیلی و علم اصول و دانش‌های زبانی» است، گفت: بحث برون‌گرایی و درون‌گرایی، هنوز در فلسفه اسلامی با این عنوان مطرح نشده‌است. بنابراین برای یافتن موضع سنت فلسفه اسلامی در این باره، باید به جستجوی نتایج و لوازم نظریات مطرح‌شده در فلسفه اسلامی پرداخت که این خود تلاشی مضاعف می‌ خواهد.

ناصری همچنین به سرفصل های این پروژه اشاره و بیان کرد: در این پژوهش به دلایل و انواع برون گرایی، تأثیر برون‌گرایی در مسئله رابطه ذهن و بدن و مسئله علیت ذهنی، رابطه برون‌گرایی و معرفت پیشینی به محتوای حالات ذهنی، نظریه دو مولفه‌ای بودن محتوا و احتمالا درون گرایی و برون‌گرایی در فلسفه اسلامی پرداخته خواهد شد.

وی در پایان صحبتهای خود تصریح کرد: این بحث پیشینه‌ای در زبان فارسی ندارد و همه منابع مورد نیاز این پژوهش به جز منابع فصل پنجم به زبان انگلیسی می باشد.