به گزارش خبرنگار مهر، دکتر اکبر نصراللهی در کتاب مدیریت پوشش خبری بحران در رسانه های حرفه ای آورده است: "«بحران» واژه و اصطلاحی است که از پزشکی وارد علوم اجتماعی و علوم سیاسی و اقتصادی شده است.
از نظر پزشکی بحران وضعیتی است که ارگانیزم بدن بی تعادل می شود و سلامت انسان به خطر می افتد.
در فرهنگ معین درباره بحران چنین آمده است: تغییری که در تب مریض پدید آید، شدیدترین و ناراحت ترین وضع در حالت تب، یوم بحران.
همچمنین فرهنگ علوم اجتماعی در خصص بحران اجتماعی آورده است: زمانیکه در کل جامعه اختلالاتی ایجاد شود که تعادل عمومی و عملکرد بهنجار و معمول حیات اجتماعی را به مخاطره افکند، سخن از بحران اجتماعی پیش می آید.
برای بحران شرایطی تعریف شده که بر اثر حوادث، رخدادها و عملکردهای طبیعی و انسانی به طور ناگهانی یا کنترل نشدنی به وجود می آید و موجب ایجاد مشقت و سختی برای یک مجموعه یا جامعه انسانی می شود و برطرف کردن آن به اقدامات اضطراری و فوری نیاز دارد."
با تمام این تفاسیر از واژه بحران چنین استنباط می شود که بحران به طور معمول شرایطی است که نظم جاری در امور یک سیستم یا جامعه را بر هم می زند.
به طور معمول بحران قبل از این اینکه به طور کامل نمود داشته باشد و جامعه و یا سیستم را دچار اختلال کند از خود نشانه ها و یا علائمی را بروز می دهد که متولیان آن بخش باید با استفاده از کارشناسان خبره، این نشانه ها را رصد کرده و نسبت به بررسی و مدیریت آن اقدام کند.
در شرایط بحران، دیگر برنامه ریزی هایی که در شرایط عادی طراحی شده بود چندان موثر نیست بدین جهت باید سازوکارها، برنامه ریزی ها و هدف گذاری برای اوضاع بحرانی بازطراحی شود و این موضوع را می توان یکی از شاخصه های مدیریت بحران دانست.
مدیریت بحران تنها در زمان وقوع آن نباید صورت گیرد بلکه مدیرت بحران را می توان شامل پیش بینی و آمادگی برای بحران، اقدام برای جلوگیری از وقوع بحران، کاهش آثار وقوع بحران و تامین و جبران خسارات ناشی از بحران دانست.
از این رو یکی از بخشهای مهمی که همواره صاحب نظران حوزه بحران بر آن تاکید دارند، پیش بینی و آمادگی برای بحران است که معمولا مسئولان امر با استفاده از کارشناسان این بخش نشانه های بحران احتمالی آینده را شناسایی و برای مقابله با آن طراحی جدیدی را انجام می دهند.
در کشور ایران و بخصوص استانی مثل فارس طی چند سال گذشته شرایط خشکسالی بسیاری از حوزه های مرتبط با موضوع آب را دستخوش تغییراتی کرده است.
طی این سالها همواره کارشناسان و اساتید دانشگاه هشدار داده بودند که شرایط خشکسالی به گونه ای پیش رفته که منابع آب را با تهدید جدی رو به رو کرد.
این شرایط به گونه ای پیش رفت که استان فارس تابستان گرم تری را نسبت به سالهای گذشته آغاز کرد به گونه ای میانگین درجه هوا در برخی از روزهای تابستان شیراز به 48 درجه نیز رسید و هواشناسی را بر آن داشت که اعلام کند میانیکن گرمای هوای شیراز با یک درجه افزایش نسبت به سال قبل، در 15 سال اخیر بی سابقه است.
طی این سالها نیز همواره اساتید دانشگاهی و کارشناسان امر تاکید کرده بودند که شرایط منابع آبی استان فارس خوب نیست و باید نسبت به کشاورزی استان تجدید نظری جدی داشت و هم منابع آب را در بخشهای مختلف مدیریت کرد.
در نهایت بعد از این اخطارها، اتفاقی که نباید رخ می داد، اتفاق افتاد و طی یک هفته اخیر قسمتهای مختلف شیراز با کمبود آب مواجه شدند.
کمبود آب شرب در شهرک صدرا، بخشهای غربی، شمالی و جنوبی شیراز باعث شد که دستگاه های مسئول و متولیان امر دست به کار مدیریت بحرانی شوند که قبل از آن نشانه ها و علائم آن به صورت بارز نمود پیدا کرده بود.
مدیر آبفای شیراز در این میان هشدار داد که مردم باید در مصرف آب صرفه جویی کنند تا آب در شیراز جیره بندی نشود و فرمانداری نیز با برگزاری جلسات مختلف اقدامات لازم برای مدیریت بحرات آب در این کلانشهر را انجام داد نظیر اینکه چاه های آب شهرداری را برای تامین آب شرب وارد شبکه کردند و دستگاه های اداری در شیراز نیز هشدار گرفتند که در مصرف آب صرفه جویی داشته باشند.
طی یکی دو روز اخیر نیز مدیر آبفای شیراز اعلام کرد که مردم در مصرف آب صرفه جویی خوبی کرده اند.
اما آنچه بازهم در خصوص مدیریت بحران نمود عینی وجود داشت این بود که مدیریتهای صورت گرفته شامل اقدامات بعد از وقوع بحران بود و بخشهای دیگر مدیریت بحران یعنی توجه به علائم بروز بحران و آمادگی برای رفع بحران قبل از وقوع، مورد بی توجهی یا کم توجهی قرار گرفت و به بیان دیگر مدیریت پیش از بحران بازهم مغفول ماند.
در این خصوص تحقیقات و بررسی خبرنگار مهر نشان می دهد که اساتید دانشگاهی و محققان نسبت به بروز مشکل آب طی یکی دو سال اخیر هشدار داده بودند و حتی تحقیقات علمی مفصلی را نیز در این خصوص انجام داده بودند که اگر این تحقیقات ماه ها قبل مورد توجه قرار می گرفت امروز شامل بحران آب در شیراز نبودیم.
در این خصوص راهکارهایی نیز برای رفع بحران پیش از وقوع آن مطرح شده بود که شامل خط دوم آب رسانی از درودزن و تغییر در الگوی کشت و مدیریت مصرف آب در حوزه کشاورزی بود که چندان مورد توجه متولیان امر قرار نگرفت.
فرماندار شهرستان شیراز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص قطعی آب در شیراز گفت: طی هفته گذشته با کمبود آب در نقاط مختلف شهر شیراز روبه رو بودیم.
جواد زرین کلاه افزود: در این راستا با توجه به اهمیت موضوع جلسه فوق العاده ای در شیراز تشکیل و پیرامون این موضوع تبادل نظر شد.
وی گفت: در این جلسه مقرر شد از چاه های شهرداری و ستاد باغات شیراز برای تامین آب شرب مردم شیراز استفاده کند.
فرماندار شیراز با بیان اینکه در این جلسه تمام امکانات برای تامین آب مردم شیراز بررسی شد، بیان کرد: در این راستا طی روزهای پنجشنبه و شنبه به تمام اداراتی که مصرف آب آنها بالا بود مکاتبه شد تا هر چه سریعتر نسبت به کاهش مصرف آب اقدام کنند در غیر این صورت آب ادارات پر مصرف قطع خواهد شد.
وی ادامه داد: البته مقرر شد آن دسته از مشترکانی که پرمصرف هستند شناسایی شده و به آنها برای صرفه جویی در مصرف آب گوشزد شود.
فرماندار شیراز در بخش دیگری از سخنان خود پیرامون انتقال آب از درودزن به شیراز نیز اظهار داشت: خط دوم انتقال آب از درودزن به شیراز به دلیل پاره ای از مشکلات به کندی در حال اجرایی شدن است که در این رابطه باید موضوع پیگیری شود تا هر چه سریعتر نیز این پروژه با تخصیص اعتبار به بهره برداری برسد.
وی با اشاره به اینکه اداره آب باید در این خصوص بهتر مدیریت کند، گفت: در این خصوص برای جلوگیری از قطعی آب باید تدابیر لازم اتخاذ تا مشکل مرتفع شود در غیر این صورت نسبت به جیره بندی آب اقدام کرد.
وی همچنین در خصوص قطعی آب در شهر صدرا نیز گفت: تاکنون در رابطه با قطعی آب در شهر صدرا گزارشی اعلام نشده اما با این وجود موضوع پیگیری خواهد شد.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: در شیراز پیرامون کمبود آب دو مشکل اساسی وجود دارد که یکی از این مشکلات مربوط به توزیع نامناسب آب است.
جعفر قادری افزود: در حالی که تمام کلانشهرهای کشور برای تامین آب شرب از آب سد استفاده می کنند اما 70 درصد از آب شرب شیراز از چاه های اطراف این کلانشهر تامین می شود.
وی با اشاره به اینکه فقط 30 درصد از آب شرب مردم شیراز از سدهای اطراف تامین می شود، بیان کرد: این مشکل نیز زمانی برطرف خواهد شد که خط دوم انتقال آب از سد درودزن به شیراز اجرایی شود.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی گفت: احداث این خط به کندی انجام می شود و اعتباراتی که نیز برای این امر در نظر گرفته می شود پاسخگو نیست.
قادری افزود: احداث خط دوم انتقال آب از سد درودزن به شیراز در اختیار قرارگاه خاتم الانبیا قرار گرفته اما پیشرفتی ندارد این امر هم به دلیل این است که بودجه ای برای آن تامین نمی شود.
وی بیان کرد: در این راستا ضروری است قرارگاه خاتم الانبیا از بودجه خودش اعتباراتی اختصاص دهد تا کار با سرعت بیشتری پیگیری شود.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی گفت: احداث خط دوم انتقال آب از سد درودزن مشکل فعلی آب شیراز را نیز دو برابر برطرف می کند.
وی با اشاره به اینکه چاه های اطراف شیراز مشکل این شهر را حل نمی کند، افزود: متاسفانه چاه ها توان تامین این میزان آب شرب را نداشته و در طول زمان خشک می شوند.
قادری اظهار داشت: متاسفانه آب و فاضلاب شیراز توان محدود مالی داشته و نتوانسته شبکه آبرسانی را به طور کامل تکمیل کند.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی در خصوص راهکارهای موجود برای رفع مشکل آب شیراز افزود: در دراز مدت باید خط دوم انتقال آب از سد درودزن عملیاتی شود.
وی ادامه داد: در کوتاه مدت نیز استفاده از آب چاه های ادارات شیراز نیز باید مورد توجه قرار گیرد و در این راستا در جلسه شورای اداری نیز مقرر شد آب مورد نیاز مردم شیراز فعلا از چاه های ادارات تامین شود.
قادری در ادامه سخنان خود یکی از مشکلات شیراز را کشتهای بی رویه دانست و افزود: متاسفانه محصولاتی که در اطراف شیراز کشت می شود محصولاتی است که مصرف آب آن بالاست از این رو ضروری است که محصولاتی که مصرف آب آن پایین است کشت شود.
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی گفت: البته در این خصوص طی چند مدت اخیر اقداماتی صورت گرفته که به عنوان نمونه می توان به استفاده از کودهای عالی اشاره کرد.
وی بیان کرد: همچنین باید در بحث کشتهای جایگزین نیز حرکت جدی صورت گیرد.
رئيس مركز پژوهشهاي علوم جوي اقيانوسي دانشگاه شیراز نیز پیش از این به خبرنگار مهر گفته بود: در سال آبی 1392-1391 با لطف خداوند میزان بارش در بسیاری از پهنه های جنوب باختری کشور و استان فارس بالاتر از میانگین دراز مدت بارش بود. گرچه بارش زمستانه کمتر از پیش بینی ها بود اما بارش در فصل های پاییز و بویژه بهار بسیار چشمگیر و سرنوشت ساز بود.
محمدجعفر ناظم السادات ادامه داد: آب سرمایه ملی همه انسان هایی است که باید در این سرزمین به دنیا بیایند و زندگی کنند.نسل ما بسیار، بسیار بیشتر از سهم خودش از این آب برداشت کرده و زندگی نسل های آتی را با دشواری های بزرگی روبرو ساخته است. اگر بارشها نه برای یک سال، که در گذر چندین دهه آینده بسیار بیشتر از میانگین باشند و همزمان با بارش های سنگین برداشت آب از سفره ها هم به حالت تعادل برگردد، شاید آبی که در گذر چند دهه گذشته برداشت شده جبران شود که این هم نشدنی است.
رئيس مركز پژوهشهاي علوم جوي اقيانوسي دانشگاه شیراز متذکر شد: آب و کمبود آن بزرگترین چالش بشر در دهه های آینده است. نیرومندی کشورهای صنعتی در بمب اتم آنها نیست و این آب و کشاورزی و تولید مواد غذایی است که حرف پایانی را خواهد زد.
نظر شما