۱۳ مرداد ۱۳۹۲، ۹:۵۲

هنر ایرانی در خانه‌ها جایی ندارد/ کلکسیونرهای خارجی به دنبال آثار هنری ایران زمین

هنر ایرانی در خانه‌ها جایی ندارد/ کلکسیونرهای خارجی به دنبال آثار هنری ایران زمین

تبریز – خبرگزاری مهر: استاد مرتضی نخجوانی، نقاش بود و صاحب سبک؛ و هم نسل کمال الملک که بهترین روایتگر ایام جوانی و پیری وی قلم و رنگ و کاغذ بودند، پس از گذشت 10 سال از درگذشت وی همچنان در غربت باقی مانده و هنرش در سرزمین مادری اش جایی ندارد.

به گزارش خبرنگار مهر، مرتضی رسام نخجوانی سال 1294 شمسی در محله شتربان تبریز دیده به جهان گشود و از جمله هنرمندان شاخص تبریز بود که سالیان سال به ذوق رنگ و قلم دنیای درون و بیرون را به زیبایی ترسیم کرده و از آخرین بازماندگان نسل کمال الملک بود و فعالیت های فرهنگی گسترده ای در تبریز انجام داد و در مرداد سال 82 در سن 88 سالگی چشم از دنیا فرو بست.
 
گرچه پیش از اینها پس از فوت بزرگانمان بود که گویا تلنگری خورده و رفتگان نامی مان را ارج می گذاشتیم و برای آنها بزرگداشت گرفته و خانه آنها را موزه می کردیم اما این روزها گویا این رسم هم، رنگ باخته و در حالی دهمین سالگرد فوت استاد مرتضی نخجوانی می گذرد که جز فرزند وی، دلسوزی برای نگهداری آثارش پیدا نشده و از سوی دیگر کلکسیونر های غربی طمع خریداری آثار نخجوانی را کرده اند!ُ
 
سورا هنرمند غربی هم از پردازه های نخجوانی الهام گرفته بود
 
ابراهیم پشت پناه استاد نقاشی و هم دوره استاد نخجوانی به روزهایی که استاد نخجوانی عکاسخانه رامبراند را راه اندازی کرده بود اشاره می کند و می گوید: استاد نخجوانی در این عکاسخانه علاوه بر عکاسی نقاشی هم می کرد و در کنار نقاشی رنگ روغن، به نقاشی با آبرنگ می پرداخت.
 
وی به تاثیر استاد نخجوانی بر هنرمندان غربی اشاره می کند و اظهار می دارد: پردازه های استاد نخجوانی در نوع خود زیبا و در تبریز و ایران منحصر به فرد بود به طوریکه سورا هنرمند غربی هم از پردازه های نخجوانی الهام گرفته بود.
 
روزهایی به رنگ بوم و قلم
 
مرتضی نخجوانی از همان کودکی علاقه زیادی به نقاشی داشت و بواسطه این علاقه مرحومین حاج محمد و حاج حسین نخجوانی- از شخصیت های معروف فرهنگی و بانیان کتابخانه ملی تبریز- شرایطی فراهم کردند که وی از محضر مرحوم استاد سید حسین میرمصور ارژنگی در مدرسه صنایع مستظرفه آذربایجان استفاده کند.
 
پس از اتمام دوره، در هنرستان عالی هنرهای زیبای تهران و تحت نظر مرحوم استاد حیدریان که از شاگردان ممتاز کمال الملک بود و در مدرسه کمال الملک تدریس می کرد، موفق به اخذ مدرک عالی هنرهای زیبا شد.
 
مرحوم استاد نخجوانی بعد از مراجعه به تبریز و استخدام در آموزش و پرورش و سپس وزارت فرهنگ و هنر سابق،‌ همزمان با تأسیس هنرستان میرک به اتفاق مرحوم حسین کاظمی در این هنرستان شاگردان بسیاری تربیت کرد.

فرزند استاد نخجوانی نقل می کند: پدر در کنار نقاشی و تعلیم آن، به هنر عکاسی نیز روی آورد و عکاسخانه رامبراند را تأسیس کرد که عکس های هنری بسیاری از مشاهیری چون استادان میرمصور، شهریار، اقبال آذر، تاج اصفهانی، مفتون امینی، امیرخانی و نیز مقامات رسمی کشوری و لشکری گرفت همچنین شخصیت های علمی و فرهنگی و سیاسی معاصر که با ایشان مراوده و دوستی داشتند، در تابلوهای وی جایگاه ویژه ای دارند.

مجتبی نخجوانی گفت: استاد در زمینه نقاشی آبرنگ صاحب سبک بود و آبرنگ های پردازش ایشان از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است. تابلوهای بسیاری در تکنیک های رنگ و روغن و آبرنگ از مناظر و روستاهای آذربایجان خلق کرده و بافت معماری سنتی و لباس های روستائیان را در تابلوهای خود ثبت کرده است.
 

 

از خاطرات میر مصور ارژنگی تا کسب مدرک درجه 1 هنری

ذوق و استعداد استاد نخجوانی از همان ابتدا منحصر به فرد بود و همواره شگفتی استادان خود را بر می انگیخت.

فرزند و شاگرد استاد نخجوانی گفت: در حدود 50 سال پیش بود و روزی استاد میر مصور به خانه پدری ام آمده بود و پدر را  در حال نقاشی تابلوی آبرنگ نادر شاه از روی تابلوی رنگ روغن خود یافت و متعجب به وی گفت چطور تابلوی سیاه سفیدی را در قالب آبرنگ احیا می کنی که تنها آنرا یک بار دیده ای؟!

مجتبی نخجوانی ادامه داد: پدر در زمینه نقاشی آبرنگ صاحب سبک بود و سبک نقاشی نقطه پردازی اروپایی را که اغلب با رنگ روغن و با نقطه های درشت کار می شد، با آبرنگ و نقطه های ریز اجرا کرد که در نوع خود منحصر به فرد بود.

شاگرد استاد نخجوانی در تشریح نوع سبک نقطه پردازی با آبرنگ گفت: کمال الملک و طاهرزاده هم نقطه پردازی را با آبرنگ اجرا می کردند اما کار استاد نخجوانی با آنها تفاوت های محتوایی دارد و این تفاوت در نحوه اجرا، نرمی رنگ، درجات متعدد سایه روشن و از همه مهمتر ریزتر بودن عناصر تشکیل دهنده پرداز است.

مجتبی نخجوانی با بیان اینکه استاد نخجوانی در سال 57 با سمت کارشناس عالی هنری از وزارت ارشاد بازنشسته شد، اضافه کرد: نخجوانی در سال 61 از طرف اداره ارزشیابی هنری آن وزارتخانه، مدرک درجه 1 هنری ـ دکترا ـ به پاس عمری فعالیت ارزنده هنری و کیفیت آثار خلق شده به ایشان اعطاء شد که این مدرک در زمینه ادبیات به استاد شهریار و در زمینه موسیقی به استاد علی سلیمی نیز تعلق گرفته است.

 

پسر؛ موزه دار پدر

استاد نخجوانی پس از 88 سال عمر با برکت و به دنبال سه سال مجادله با بیماری خون، سرانجام در مرداد 82 چشم از جهان فرو بست و دنیای زیبای خود را با تابلوهای نقاشی و عکس هایش به یادگار گذاشت و رفت.

اما پس از درگذشت استاد نخجوانی تنها محافظ آثارش پسر وی بود و مجتبی نخجوانی گویا بیش از هر فرد دیگری اهمیت آن آثار را می دانست و از همان اولین سال فوت پدر، موزه دار میراثش شد.

مجتبی نخجوانی که خودش هم پیشه پدر هنرمند را دنبال کرده و جزو اولین شاگران استاد بوده، با گذشت 10 سال از فوت پدر همچنان تنها کسی است که سرمایه ملی و هنری این سرزمین را علی رغم پیشنهادهای اغوا کننده کلکسیونرهای خارجی با تمام توان حفظ می کند تا آثار این هنرمند شاخص برای معرفی به نسل آینده در همین آب و خاک باقی بماند!

مجتبی گفت: در همه جای دنیا این دولت ها هستند که برای حفظ میراث فرهنگی و هنری سرزمین خود سراغ خانواده هنرمندان رفته و آثار هنرمند را خریداری کرده و در موزه های دولتی برای نمایش و معرفی به عموم نگهداری می کنند اما من 10 سال است که دنبال مسئولان می روم تا هنرمند شاخص شهرمان را معرفی کرده و درخواست نگهداری آنها را در موزه دارم!

وی ادامه داد: کلکسیونرهای خارجی بیش از خودمان هنرمندان کشورمان را می شناسند و بارها پیشنهادهای کلان برای خریداری آثار استاد را داده اند اما تمام دغدغه من نگهداری آثار نخجوانی در داخل ایران و تبریز به صورت منسجم است.

وی تاکید کرد: در صورتی که آثار به موزه های خصوصی واگذار شود دیگر از دسترس عموم خارج شده و قابل استفاده برای همه نخواهد بود از این رو تمام تلاش خود را می کنم که آثار استاد نخجوانی در زادگاهش نگهداری شود و پس از آن اگر مسئولان اقدامی نکنند اولویت های بعدی موزه های تهران و مشهد خواهند بود.

مجتبی نخجوانی گفت: اغلب هنرمندان بزرگ به دنبال جنجال نیستند و در عین حال وسیله ای هم برای مطرح شدن آنها وجود ندارد از این رو معمولا گوشه گیر بوده و کمتر از هنرمندنماها شناخته می شوند. علاقه استاد هم گرچه در سهیم شدن لذت بصری اش با دیگران از طریق نقاشی بود اما در کمتر نمایشگاه انفرادی شرکت کرد و تنها به اصرار من در چند نمایشگاه جمعی حضور یافت.

 
موزه هنرهای معاصر در دست تاسیس  است

شهرام خدایی معاون فرهنگی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز درخصوص عدم توجه مسوولان استانی به آثار فاخر هنرمندان می گوید: گرچه سازمان های دیگر متولی هنر هستند اما سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز در نظر دارد اکسپوی هنری که همان خرید و فروش آثار هنری است را اجرا کرده و آثار هنری هنرمندان بزرگ همچون استاد نخجوانی را خریده و به کلکسیونرها بفروشد.
 
وی ادامه داد: شهردار تبریز علاقمند به فعالیت های هنری بوده و تاکید به راه اندازی اکسپوی هنری دارد و این در حالیست که چنین اقدامی تا کنون در تبریز از سوی دیگر نهادها اجرایی نشده است.
 
خدایی همچنین گفت: موزه هنرهای معاصر در دست تاسیس بوده که هدف از راه اندازی این موزه خریداری آثار هنرمندان و نگهداری آنها در این مکان است و از سوی دیگر شهردار تبریز در صدد برپایی نمایشگاهی از آثار هنرمندان در خانه های تاریخی است.
 
جای خالی سازمان ها و متولیان فرهنگی و هنری در میان هنرمندان
 
مجتبی یادآور شد: بنیاد های دولتی برای نگهداری آثار هنرمندان اختصاص نمی یابد و مسئولان تاکید به راه اندازی بنیاد خصوصی برای حفظ آثار استاد نخجوانی دارند که بنیاد خصوصی هم مستلزم صرف هزینه و سرمایه گذاری است که از عهده من بر نمی آید.
وی تاکید می کند: به جا بود که مسئولان و متولیان فرهنگی و هنری از هنرمندان حمایت کنند تا در زمان حیات خودشان و در زمان فوتشان آثار آنها از این خاک خارج نشوند.
 
مجتبی نخجوانی گفت: از میان شاگردان استاد تنها کسی هستم که در معرفی و حفظ آثارش تلاش می کنم و در این میان با سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز هم صحبتی داشته و امید است که اتفاقی در این زمینه بیافتد اما تا آن زمان به نظر می رسد راه زیادی باید رفت.
 
گرچه در همه جای جهان، مکانی به عنوان موزه برای جمع آوری و نگهداری آثار هنرمندان آن کشورها تاسیس شده، کهن شهر تبریز با وجود تربیت هنرمندان بزرگی در دامان خود، از این امکان به صورت تخصصی بی بهره است که تردیدی نیست اگر این آثار هنری یکجا گرد آورده نشوند و به عموم مردم تعلق نگیرند، اندک اندک آفت پراکندگی و نابودی بر آنها چنگ خواهد زد و این ضایعه ای جبران ناپذیر بر بخشی از میراث فرهنگی و هنری این دیار خواهد بود.
................................................
گزارش: یاسمین مولانا
کد خبر 2106118

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha