به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، از گوشه و کنار حرف هایش به گوش می رسد، از چنارهای مشهد و اصفهان و خرم آباد تا چنارهای ولیعصر تهران؛ حرف امسال و سال گذشته نیست؛ در سالهای اخیر خبر پاییزان درختان در تابستان به خزان تابستانی باورمان انجامیده است.
خیلی دور نیستند روزهایی که سایه چنار و نارونی توی شهرها گرمای تابستان را خنکی می بخشید و حال زیر پای درختان تابستانی شهر زوال برگها را می بینیم که به قامت زرد به خاک افتاده اند و فریادی تلخ بر لبهایشان ماسیده است.
به ملاقات چنارهای قدیمی شهر می روم که شاخه هایشان را به هم گره کرده اند و خیابانها را زیر سایه انبوه شان آرام جای داده اند؛ اما سقف خیابان را که می بینی چنارها نتوانسته اند روی زرد خود را پنهان کنند و این روایت تکرار تابستان خزان زده شهر است.
رفاقت کوتاه سرسبزی با درختان شهر
دو سال پیش حوالی همین روزها بود که خبر خزان زودرس درختان شهر خرم آباد روی موج رسانه ها جای گرفت؛ خبری که کارشناسان مختلف را بر آن داشت تا پای هر آنچه در این میان به وسط می آید را نشانه بروند ولی هنوز نمی توان گفت که دلیل اصلی این رفاقت کوتاه سرسبزی با درختان شهر چیست.
این روزها اگر در میان رفت و آمدهای شلوغ شهر کمی دقتمان را راهی کنیم متوجه تغییر رنگ شهر می شویم؛ این روزها حال و هوای خرم آباد دگرگون شده است؛ بسیاری از درختان قدیمی شهر به خصوص چنارها در حال خزانی زودتر از سالیان پیش هستند.
این روزها شهروندان خرم آبادی که نگاهشان لحظه ای به کف خیابان می افتد و زیرپایشان صدای خش خش جان دادن برگی فریاد می زند بی درنگ از خود می پرسند مگر تا پاییز چند روز باقی مانده که کفپوش خیابانها به رنگ زرد در آمده است؟ تقویم می گوید تابستان در نیمه های نفس کشیدن خود است اما درختان قدیمی شهر پاییزانی سخت را آغاز کرده اند.
یادم می آید هر ساله قاصدک ها بوی پاییز را به خانه ها می آوردند و اگر حوالی شهریورماه صدای پای قاصدک گوشه حیاط خانه شنیده می شد همه سلامی گرم و رنگارنگ به پاییز می دادند ولی امسال برگ ها به استقبال خزان رفته اند و از همان اواسط تیرماه بود که اولین نشانه های پاییز در شهر ریشه دواند.
چنارهای خرم آباد در برزخ تابستانی
این در حالیست که بر خلاف سالهای گذشته بر عمق این رخداد افزوده شده و امروز چنارهای ریشه دار و قدیمی خرم آباد در برزخ مرداد ماه گرفتار شده اند. خزان زودرس درختان شهر خرم آباد در حالی در اواسط نخستین ماه تابستان رخ داده که در سه سال گذشته این موضوع در اوایل شهریور و یا اواسط مرداد ماه بروز می کرد اما امسال زنگ هشدار به یک جیغ زرد تبدیل شده است.
در چند سال اخیر کارشناسان بسیاری در این زمینه هشدار دادند که اگر به شرایط و ویژگی خاص درختان چنار توجه نشود موضوع خزان زودرس به یک بحران جدی برای محیط زیست شهری تبدیل می شود اما گویا گوش شنوایی نبوده یا اگر این هشدارها شنیده شده جدی گرفته نشده است.
این در حالی است که موضوع خزان زودرس چنارها تنها به شهر خرم آباد ختم نشده و بسیاری از شهر های بزرگ و کوچک کشور میزبان پاییز در تابستان شده اند اما در بسیاری از همین شهرها هشدارها جدی گرفته شده و در همین راستا شهرداری ها به فکر چاره افتاده اند.
به گفته کارشناسان خزان زودرس چنارها دلایل مختلفی داشته که ترکیب آنها اسباب پیری و خواب زمستانی پیش از موعد را به این درختان تحمیل می کند؛ این در حالی است که می توان با کمی تدبیر و هشیاری از فرسوده شدن این درختان خدمت رسان جلوگیری کرد.
"تیر" و "مرداد" پاییزی شد!
یک کارشناس ارشد محیط زیست در این رابطه به مهر می گوید: در سالهای اخیر چنارهای قدیمی شهر خرم آباد به ویژه آنها که در مرکز شهر قرار دارند با بحرانی جدی روبرو شده اند که امسال بیش از سالهای قبل عمق این رخداد زیستی خود را نمایان ساخته است.
محسن تیزهوش ادامه می دهد: در حقیقت امسال درختان خرم آباد در اواسط ماه تیر شروع به خزان کرده اند که این موضوعی بسیار حساس برای آینده این گونه و پارامترهای موثر در حفظ اکولوژِی شهر خرم آباد است.
وی معتقد است که متاسفانه در این سالها مسئولان شهر نسبت به این رخداد واکنش سزاوارانه ای نشان نداده اند که در این راستا باید شهرداری خرم آباد به صورت ویژه و راهبردی با این چالش برخورد کرده تا شرایط برای سالهای بعدی به سمت بهبود میل کند.
این فعال محیط زیست یادآور می شود که از لحاظ زیستی درخت چنار به دلیل جذب آلودگی های شهری و همچنین گرمای هوا گونه ای بسیار مشهور در بین درختان است اما شواهد نشان می دهد که مشکلات اقلیمی پی در پی در کنار بی توجهی به مسائل زیستی می تواند آسیب های جدی به این گونه موثر در محیط شهری وارد سازد.
تیزهوش ادامه می دهد: امروز در شهر خرم آباد می توانیم حاصل بی توجهی به شرایط زیستی این گونه را در کنار تغییرات محیط پیرامونی به خوبی مشاهده کنیم؛ هنگامی که چنارهای شهر از تیر ماه شروع به خزان می کنند گواه این حقیقت هستند که در سالهای گذشته آنچنان که شایسته است به مشکلات زیستی شهر توجه نشده است.
چنارها هشدار می دهند
وی به نقش این گونه در نبرد با ریزگردها اشاره می کند و می گوید: این گونه به دلیل داشتن برگ هایی پهن و پرز دار در مقابل فرو نشست ریزگردها که در یک دهه اخیر شهرهای غربی و جنوبی کشور را مورد هجوم خود قرار داده اند ایستادگی کرده و از سوی دیگر در مقابل ذرات ریز خروجی وسایل نقلیه موتوری نیز کار یک جاذب سبز را انجام می دهند.
تیزهوش ادامه می دهد: این در حالی است که خرم آباد هر ساله بیش از یکصد روز هوای آلوده را تجربه می کند و از سوی دیگر تردد وسایل نقلیه تا 70 درصد سبب پایداری آلاینده می شوند که ترکیب این دو موضوع در بروز مشکلات زیستی شهر که گریبان درختان را گرفته موثر بوده است.
وی به تاثیر خشکسالی ها بر پدیده خزان زودرس نیز اشاره کرده و می گوید: از سوی دیگر با توجه به آب دوستی این گونه در شرایطی که منابع آبی به سمت خشکی می رود، چنارها زنگ هشدار را به وسیله خزان زودرس خود به ما اعلام می کند.
این کارشناس ارشد محیط زیست از متولیان امر می خواهد که در راستای حفاظت از این گونه درختی با برنامه ای دقیق و بر اساس نیازها گام بردارند و ادامه می دهد: اگر بخواهیم به صورت کلی شرایط حاکم بر زیست درختان چنار را بسنجیم باید اعتراف کنیم که یکی از مهمترین دلایل خزان زودرس آنها افت منابع آبی و همچنین عدم آبیاری صحیح در فصول گرم سال است.
درختان قدیمی شهر جان می دهند
تیزهوش یادآور می شود که خرم آباد در حال حاضر روزهای گرم خود را سپری می کند و باید شرایط آبیاری این درختان در زمان موثر انجام شود؛ از سوی دیگر خشکسالی های پی در پی و استفاده گسترده از چشمه های آبی شهر برای تامین منابع آب شرب شرایط را سخت تر از گذشته کرده است.
وی عنوان می کند: از سوی دیگر کف پوش های موجود در شهر و همچنین نوع موادی که برای ساخت جدول های کنار درختان استفاده شود شرایط را برای نفوذ آب به داخل زمین سخت کرده که باید این شرایط به سود بهبود شرایط زیستی درختان تغییر کند.
این فعال محیط زیست به دیگر موارد موثر در خزان زودرس چنارهای خرم آباد می پردازد و یادآور می شود یکی از دلایلی که می تواند در این زمینه موثر باشد فقیر شدن خاک است که باید به صورت تخصصی بررسی و برای جبران آن اقدامات موثری در دستور کار متولیان امر قرار بگیرد.
تیزهوش ادامه داد: تداوم این شرایط سبب از بین رفتن درختان قدیمی شهر خواهد شد به همین دلیل از شهرداری خرم آباد انتظار می رود در مورد حفاظت از چنارهای قدیمی شهر کوشش بیشتری کرده و با اقداماتی همچون آزاد کردن حریم درختان، آبیاری صحیح و در زمان موثر و در اولویت قرار دادن مسائل محیط زیست شهر از عمیق شدن این چالش جلوگیری به عمل آورد.
از دستهای بی دریغ درختان شهر دست همت مان را دریغ نکنیم
خیابانهای شهر با چنارهایش همانی ست که با هویت و زیبایی های شهر گره خورده است؛ چنارها سالهاست که همدوش تلخ و شیرین شهر سبز و زرد شده اند و در هر خزان و تابستانی از یاری شان نکاسته اند.
سایه سبز و زرد این درختان برای شهرمان حکایتی است مثل همان جوی آب قدیمی که از گرداب سنگی خودش را به محلات پایین شهر می رساند، حکایت چشمه گلستان که فریاد زلال آبی اش تسلای دل درختان پایین دست بود.
حالا این حکایت دستخوش دغدغه ای شده است که می رود همه خاطرات سبزمان از این درختان زیبا را به خزان ناباوری بکشاند، کمی به حال چنارها، کمی به حال درختان شهر؛ کمی به درد دل این برگ های خزان زده بیاندیشیم، دیر شده است اما هنوز فرصت برای بالا رفتن همتی باقیست؛ از دستهای بی دریغ درختان شهر دست همت مان را دریغ نکنیم.
..................
فاطمه حسینی
نظر شما