بررسی عملکرد صندوق ضمانت صادرات در مرکز پژوهشها

به گزارش خبرگزاری مهر، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس با بیان این مطلب که صادرات بر مبنای شرایط پرداخت نسیه یا اعتباری دارای ریسک عدم پرداخت با تاخیر در پرداخت است و از طرف دیگر برآورد اعتباری خریدار خارجی و پیش بینی وقوع حوادث سیاسی در کشور خریدار به سهولت امکانپذیر نیست، اعلام کرد: تحت چنین شرایطی وظیفه شرکت های بیمه صادرات و صندوق های ضمانت صادرات و اگزیم بانک ها این است که خطرپذیری های تجاری و سیاسی اعتباردهندگان، صادرکنندگان و سرمایه گذاران را کاهش دهند و زیان های احتمالی را جبران کنند.

از سوی دیگر در سال های اخیر، دولت ها در سرتاسر جهان به اهمیت نقش بیمه اعتباری در رونق صادرات، افزایش سرمایه گذاری و کنترل ریسک ها پی برده اند و سیاست دولت ها در اکثر کشورها، حمایت هر چه بیشتر از موسسات بیمه اعتبار صادراتی بوده است. در این گزارش مبانی نظری بیمه های صادراتی و نهادهای بیمه ای حمایت کننده از صادرات و عملکرد آنها از ابتدای تاسیس ارزیابی شده است حاصل این گزارش نشان می دهد باید از میزان دخالت دولت در صدور تعهدات تکلیفی صندوق که غالبا تحمیلی است، کاسته شود و در کنار آن در راستای حمایت از تولید صادراتی و ارتقای توان تولید و ظرفیت ریسک پذیری، میزان سرمایه صندوق در قالب بودجه سنواتی سالیانه حسب مطالعه کارشناسی تعیین شود. در پایان گزارش نیز پیشنهادهایی ارائه شده که می توانند در این زمینه راهگشا باشند.

مرکز پژوهش ها در ادامه پیرامون ویژگی ها و مختصات مراکز مشابه با صندوق ضمانت صادرات نکات عمده ای را بدین شرح برشمرد:

1- بررسی بانک های صادرات – واردات در جهان نشان می دهد که این نوع بانک های تخصصی با هدف گسترش و تسهیل مبادلات تجاری و اقتصادی و افزایش میزان صادرات کشور متبوع خود به وجود آمده اند و گذشته از هدف این بانک ها همانند سایر بانک های تخصصی در تامین منابع مالی، نوع و مدت اعتبارات اعطایی، قبول خطرپذیری و هدفدار کردن و سمت دهی بخش های اقتصادی در راستای فعالیت خود با بانک های بازرگانی و تجاری تفاوت های عمده ای دارند.

2- منابع بانک های تخصصی صادرات – واردات عموما از طریق کمک های مستقیم یا غیرمستقیم دولت ها، استفاده از منابع موسسات مالی داخلی و بین المللی و انتشار اوراق قرضه است. در حالی که بانک های تجاری منابع خود را از طریق حساب های جاری و سپرده های پس انداز تامین می کنند.

از طرفی در بانک های تخصصی با توجه به نوع و ماهیت متفاوت منابع مالی و اهداف خاص آنان، نحوه اعطای تسهیلات و مدت اعتبار نیز متفاوت خواهد بود. در این بانک ها وام های کوتاه مدت ، میان مدت و بلندمدت به منظور کمک به هزینه های سرمایه ای واحدهای تولیدی، صادراتی یا سرمایه گذاری در خارج کشور پرداخت می شود.

3- فعالیت عمده اگزیم بانک ها و موسسات بیمه اعتبار صادراتی گسترش بازرگانی خارجی، افزایش صادرات، ایجاد اشتغال ، سازندگی و سایر عوامل مرتبط با توسعه اقتصادی است و نه الزاما کسب سود. لذا با آگاهی از خطراتی که این نوع فعالیت ها وتعهدات برای بانک ها و موسسات فوق به همراه دارند و از طرفی به علت اهمیت بسیار زیادی که دولت ها برای صادرات کالاها و خدمات خود و تنظیم سیاست های اعتباری ، مالی و بازرگانی این بخش قائلند غالبا این نوع بانک ها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت که از آن جمله می توان در میان بانک ها به اگزیم بانک های ژاپن ، آمریکا، چین و ترکیه و از بین موسسات به موسسات بیمه اعتبار صادراتی ایران، الجزایر ، مصر ، اندونزی، مالزی، عمان ، عربستان سعودی و امارات متحده عربی که با سرمایه دولتی به وجود آمده‌اند اشاره کرد.

4- با توجه به هدف و رسالت اگزیم بانک ها، ضرورت حمایت های دولتی و استفاده از مزایایی همانند اعتبارات دولت و بانک مرکزی، جبران خسارت از طرف دولت، معافیت از برخی مالیات ها و غیره انکارناپذیر است . گذشته از این موارد به لحاظ اینکه صادرات یک فعالیت همه جانبه و ملی است، لذا نیازمند آن است که تمامی سازمان ها و وزارتخانه های ذی ربط با انجام هماهنگی و ارتباط منطقی لازم فعالیت کنند. به همین دلیل اگزیم بانک ها که به عنوان منبع مالی و اعتباری در ساختار صادراتی هر کشور فعالیت می کنند باید از طریق دولت با سایر مراکز مرتبط ، هماهنگ باشند.

5- باتوجه به نقش و اهمیت موسسات بیمه اعتبار صادراتی در صحنه تجارت و رقابت جهانی دولت ها عموما علاوه بر واگذار کردن مسئولیت نمایندگی ها، صندوق های همکاری های اقتصادی، خدمات بیمه و ضمانت نامه های صادراتی برای این موسسات، مسئولیت و اختیارات قابل توجهی را قائل می شوند . این اختیارات از اعطای تسهیلات با نرخ های پایین و ترجیحی ، در نظر گرفتن نرخ ها و شرایط صادراتی رقابتی گرفته تا انجام هر گونه سیاستی که هم جهت با منافع ملی و توسعه صادرات باشد به طور کاملا وسیع پیش بینی شده است.

6- نوع فعالیت ها و عملکرد بانک های صادرات – واردات عمدتا بر تامین مالی، فراهم ساختن تسهیلات لازم، انواع سرمایه گذاری ها و تضمین ها برای صادرکنندگان و همچنین تامین اعتبار لازم برای دولت ها و واردکنندگان خارجی استوار است.