به گزارش خبرگزاری مهر، تلاش براي داشتن يك زندگي دور از تنش و پرخاش و مشكلات رفتاري، موجب آسايش روح و سلامت خانواده است. همه افراد در خصلتهاي اخلاقي و شيوه رفتار، يكسان نيستند. اين تفاوت در برخي از موارد بروز مي كند و مايه اختلاف مي شود، اختلافي كه البته قابل اجتناب است،آن با "مدارا و سازگاري"در اخلاق و برخورد به دست می آید.
بعضي چه در محيط خانه و محل كار، يا در محله و منطقه سكونت، با ديگران"ناسازگارند". ناسازگاري با ديگران، نشانه نوعي غرور و خودخواهي و خودبرتربيني نسبت به مردم است و نتيجه آن هم تنها ماندن و انزواست. از سوي ديگر، بي طاقتي در مقابل حالات و رفتار دشوار و ناهنجار ديگران نيز، ريشه در كم ظرفيتي دارد و به تشديد اين تعارض و ناسازگاري مي انجامد.
اگر در دستورهاي ديني ما به "حسن خلق" تاكيد شده است يكي از مصداق هاي بارز آن"مدارا" ست. به قول حافظ آسايش دو گيتي تفسير اين دو حرف است؛ با دوستان مروت،با دشمنان مدارا. "مدارا" يك تكليف اخلاقي در اسلام است. از رسول خدا(ص) روايت شده که فرمود: همان گونه كه پروردگارم مرا به انجام واجبات فرمان داده است به مدارا با مردم دستور داده است. در حديث ديگري چنين آمده است كه جبرئيل به محضر رسول خدا(ص) آمد و از سوي خدا چنين پيام آورد كه اي محمد!پروردگارت سلام مي رساند و به تو مي گويد؛ با بندگان من مدارا كن. نيز در حديث است از پيامبر(ص) كه فرمود: نيمي از ايمان مداراي با مردم است و نيمي از زندگي رفق و ملاطفت با آنان است.
حتي خارج از قلمرو دين و آيين هم، آنان كه خواستار يك زندگي دلنشين و پسنديده باشند، در سايه همزيستي مسالمت آميز و رفق و نرمش با ديگران و رفتار شايسته، بهتر به اين خواسته مي رسند، تا در سايه خشونت و برخورد ناسازگارانه و بهانه جويانه و عيب گيرانه و خودپسندانه. سعه صدر و ظرفيت براي تحمل ديگران، لازمه دست يافتن به يك زندگي خوب است. در مواردي كه اختلاف سليقه و ديدگاه، يا تفاوت در مشي و رفتار و روش وجود دارد، باز هم با وسعت نظر و "مدارا" مي توان مانع بروز مشكلات شد.
مدارا يا تولي و تبرّي
تعيين مرزهاي دقيق در مباحث اخلاقي و مسايل فرهنگي مهم است. ما به همان اندازه كه مدارا و حسن خلق و حلم و معاشرت شايسته ماموريم، به تولي و تبرّي و مرزبندي مكتبي در دوستي ها و دشمني ها و صف آرايي در برابر دشمن و مقاومت بر سر "مواضع"و بي تفاوت نبودن در مقابل بديها و بدان موظف هستيم و اين دو مساله از هم جداست و هر كدام جاي خاص خود را دارد.
درست است كه در مسايل اعتقادي نبايد كوتاه آمد و ارزشها را نبايد فروخت و با دشمنان فكري و مرامي و سياسي نبايد كنارآمد، اما معاشرت با مردم موضوع ديگري است. حتي در ارتباط با دشمن هم بحث"مدارا" تاكيد شده است، چرا كه گاهي سبب جذب آنان مي شود، بي آنكه از مباني و اصول خويش دست بر داريم.
حضرت علی (ع) مي فرمايد: با مردم آن گونه معاشرت داشته باشيد كه اگر مرديد با رفتاري كه داشته ايد بر شما گريه كنند و اگر زيستيد، بر شما دلسوزي و شفقت كنند. و اين، نه به معناي بي تفاوتي در مقابل حق و باطل و صلاح و فساد يا زير پا نهادن ارزش هاي مكتبي و ناديده گرفتن اصول و مباني است، بلكه "سلوك شايسته"و حسن خلق" و اخلاق نيك و جاذبه رفتاري است،كه حتي بيگانه را هم جذب مي كند.
از امام صادق(ع)در تفسير آيه "و قولو للناس حسنا"با مردم نيكو سخن بگوييد" نقل شده كه فرمود؛ "يعني با همه مردم، چه مومن چه مخالف "خودي و بيگانه" اما رفتار با مومنان، همراه با چهره گشاده باشد و اما با مخالفان، گفتاري مداراگونه داشته باشد، تا آنان را هم به ايمان و خط فكري خويش جذب كنيد، چرا كه خيلي با كمترين از اينها مي توان شر آنان را از خود و از برادران ايماني باز داشت.
در نتيجه مي توان گفت كه سازگاري با محيط و ديگران را مي توان نشانه هوش اجتماعي و استعداد فرد محسوب كرد و از سويي ديگر كم طاقتي در مقابل حالات و رفتار دشوار و ناهنجار ديگران نيز، ريشه در كم ظرفيتي دارد.
---------------
منابع
وسائل الشيعه، ج 8
ميزان الحكمه، ج3
نهج البلاغه، حكمت 10
بحار الانوار، ج 72
نظر شما