به گزارش خبرنگار مهر، کتاب فروشی ها در سالهای اخیر فروشگاه های بی ادعایی بوده اند که مبهوت و مقهور سود میلیونی بوتیک های مجاور می شوند آن هم در برابر دَشت های حقیر چند هزار تومانی خود البته اگر روز خوبشان باشد.
شاید پاسخ دادن به سئوالات پیچیده ای از این دست که چگونه شهروندی می تواند در پاساژ مجاور کتابفروشی، 800 هزار تومان، صرف خرید یک شلوار لی با برند اصل ترکیه ای کند و آن گاه همان مغازه کتابفروشی باید در سراشیبی ورشکستگی قرار گرفته باشد، کمی دشوار باشد اما دشوار یا آسان، به هر حال تمام کتاب فروشی های قزوین، شهری که گفته می شود بالغ بر 120 هزار دانشجو دارد، با عدم استقبال مردم و هزار و یک مشکل دیگر در آستانه ورشکستگی هستند و این نگرانی موجب شد تا خبرگزاری مهر در گزارشی مسئولان را در جریان این ضربه جبران ناپذیر که متاسفانه بر پیکره فرهنگ قزوین و بسیاری دیگر از شهرهای ایران وارد گشته قرار دهد.
کتابفروشی ها آبروی شهرها هستند
دکتر حسین صفاری جامعه شناس و استاد دانشگاه های قزوین و تهران در رابطه با اهمیت کتابفروشی های شهر به خبرنگار مهر گفت: به هر حال نخبه بودن و اهل مطالعه بودن اقشار فرهنگی و مذهبی یک شهر، افتخار آن شهر محسوب می شود و نشانه این افتخار نیز کتابفروشی های یک شهر است که خوراک فکری شهروندان را تامین می کنند.
وی افزود: در بسیاری از شهرهای مغرب زمین هنگامی که می خواهند از شهری تعریف و تمجید کنند به آمار کتابفروشی های شهر استناد می کنند. مثلا شهر اشتوتگارت آلمان با جمعیتی تقریبا همسان با جمعیت شهر قزوین، تقریباً شهر با فرهنگی محسوب می شود؛ چرا که دارای دست کم 40 باب فروشگاه تخصصی و حرفه ای کتاب است.
صفاری بیان کرد: این معیار کاملاً درستی در سنجش میزان فرهنگ شهر محسوب می شود، البته در گذشته در قرن های سوم تا ششم هجری نیز معیارهایی شبیه به همین معیار در کشورهای اسلامی برای سنجش سطح فرهنگ شهرها اعمال می شد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابراین سخنی که گفته می شود کتابفروشی ها آبروی شهرها هستند و شهری که کتابفروشی ندارد در واقع آبرو ندارد، کاملا صحیح و منطقی است.
خداحافظ کتابخوان، خداحافظ کتابفروش
اما اوضاع فروشگاه های کتاب در شهر قزوین فاصله زیادی با شهر اشتوتگارت دارد که البته طبیعی است ولیکن آنچه در این بین غیرطبیعی است اوضاع متفاوت بازار کتاب در قزوین با استان های مجاور خود است. گرچه از گوشه و کنار خبر می رسد که کتابفروشی های رشت، زنجان و کرج نیز چندان روزگار خوشی را تجربه نمی کنند اما دست کم نسبت به کتابفروشی های قزوین در موقعیت بهتری قرار دارند، چنانچه به گفته غالب کتابفروشان و البته مشتریان کتاب، این صنف در قزوین در آستانه ورشکستگی کامل است.
منوچهر مومنی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته تاریخ و به گفته خود سابقاً یکی از خریداران حرفه ای کتاب در قزوین با دلخوری، کتابی به نام "تاریخ ادیان" را در کتابسرای علامه به ما نشان می دهد و می گوید: تنها قیمت این تک جلد کتاب 45 هزار تومان است و بنده که این کتاب جزو منابع درسی ام محسوب می شود توان خرید آن را ندارم و بعید هم می دانم که با وضعیت مالی نه چندان مناسب مردم قزوین هم کسی توانایی خرید این گونه کتاب ها را در این شهر داشته باشد.
مومنی افزود: در نتیجه این فرآیند نیز کتابفروش قزوینی که غالب کتاب هایش با افزایش سه برابری قیمت کاغذ به همان میزان افزایش داشته است، باید به تدریج به فکر تغییر شغل باشد؛ چرا که با فروش نرفتن کتاب هایی که خودش هیچ تاثیری در گرانی آنها نداردو هیچ سودی از گرانی آن نمی برد، ورشکستگی اش حتمی است.
باغبان مسئول فروش یکی از کتابفروشی های قزوین به خبرگزاری مهر اظهارداشت: بیشتر کتابفروشی های قزوین از موقعیت کتابفروشی خارج شده اند و به فروش لوازم التحریر، کتاب های درسی و کتاب هایی چون "از دنیای زنان چه می دانیم"، "پندهای حکیمانه کوروش"، "همیشه مثبت باش" و ... روی آورده اند که البته چاره ای هم ندارند؛ چرا که فروش تخصصی کتاب درآمدی ندارد و با آخرین نفس هایی که می کشد در حال مرگ است و اما اینکه چرا بنده و چند کتابفروشی معدود شهر کماکان به کار خود ادامه می دهیم به این دلیل نیست که در کتابفروشی سودی و درآمدی داریم بلکه بیشتر ناشی از علاقه شخصی و عشق ما به کتاب و فرهنگ است.
این فروشنده کتاب ادامه می دهد: گاهی صاحبان مغازه های مجاور در ظاهر با شوخی ولی در اصل برای گوشه و کنایه زدن به بنده می گویند که اگر به جای این کتاب ها چیپس و پفک می فروختید، حالا درآمد بیشتری داشتید! جای تاسف دارد اگر بگویم این طعنه آن ها گرچه بسیار تلخ است اما حقیقت دارد و این حقیقت نیز زمانی تلخ تر می شود که بنده به حکم تجربه شخصی ام به شما بگویم که فروش چیپس و پفک در یک مغازه در بدترین نقطه شهر، سودی بیشتر از فروش کتاب در تمام کتابفروشی های قزوین در بهترین نقاط شهر دارد.
باغبان افزود: در واقع اگر روند فعلی کماکان حاکم باشد وضع از این نیز بدتر خواهد شد به گونه ای که نسل بعدی شهر قزوین باید به یک شهر بدون کتابفروشی عادت داشته باشند.
کتاب از سبد کالایی مردم خارج شده است
دکتر حسین صفاری معتقد است که گذشته از موضوع افزایش سه برابری قیمت کاغذ و کتاب به طور کلی مردم ما هم چندان کتابخوان نیستند؛ به گونه ای که اگر کتاب ارزان هم بود باز هم چندان اقبالی متوجه کتاب نمی شد. شاهد این مسئله نیز شهر قزوین با بیش از 70 هزار دانشجو در رشته های گوناگون است. صنف فرهنگی که علی القاعده باید از کتاب تغذیه کند اما بیشتر به کتاب های درسی و پاس کردن واحدها کفایت می کنند. در این بین کتاب نه تنها از سبد کالایی مردم خارج شده است بلکه به نوعی تشویش تهیه نان شب نیز مزید بر علت گشته تا دیگر کسی به کتابخوانی فکر هم نکند.
صفاری تصریح کرد: البته بحران ورشکستگی کارخانجات و شرکت های گوناگون نیز در این مسئله بی تاثیر نبوده است؛ چرا که با آغاز موج ورشکستگی های کارخانجات و واحدهای تولیدی در قزوین که متاسفانه هنوز هم ادامه دارد، سطح درآمدی مردم قزوین عموما کاهش زیادی را تجربه کرد تا جایی که می شود گفت شهروندان قزوینی تا حدودی فقیر شده اند.
وی ادامه می دهد: تصور کنید فردی که هشت ماه از کارخانه حقوقی دریافت نکرده است و بعد از این مدت زندگی توام با سختی و مشقت هم خبر ورشکستگی کامل کارخانه خود را دریافت می کند، مسلماً این فرد دیگر پول و روحیه ای ندارد که برود کتاب تهیه کند و مثلا شرح مثنوی و رمان جنگ و صلح را بخواند.
ورشکستگی کتابفروشی های قزوین فاجعه ای دردناک
با وجود مسائل مطرح شده صفاری معتقد است که با اعمال تمهیدات متعدد، همانگونه که می توان سد راه ورشکستگی یک واحد تولیدی شد، می توان کتابفروشی ها را نیز از ورشکستگی نجات داد اما شاید این موضوع فراتر از مسائل مالی در گرو اصلاح نگرش مسئولان و شهروندان به کتابفروشی است.
این جامعه شناس می گوید: باید توجه کرد که فروشگاه های کتاب صرفاً یک نوع شغل، یک نوع تجارت و یا هر چیز دیگری از این مسائل نیست؛ بلکه فراتر از همه این موارد، هر کتابفروشی یعنی یک دوره از تاریخ و فرهنگ آن شهر و ملت است و زمانی که یک فروشگاه کتاب در یک شهرتعطیل می شود، همگی از مردم تا مسئولان، باید بدانند که یک دوره از تاریخ و فرهنگ شهر و ملت نابود می شود و این فاجعه ای دردناک است.
معافیت مالیاتی کتابفروشان اجرایی شود
معاون فرهنگی اداره کل ارشاد استان قزوین به عنوان یکی از متولیان فرهنگ استان و شهر گرچه از وضعیت بحرانی کتابفروشی های قزوین مطلع است ولی می گوید: می توانیم از ناشرین استان در نمایشگاه های کتاب دعوت کنیم تا حمایت شوند اما در رابطه با بحران ورشکستگی کتابفروشان، متاسفانه قانون در این حیطه مسئولیتی را برای اداره کل ارشاد استان تعریف نکرده و این مسئله بیشتر متوجه صنف کتابفروشان و البته سایر ارگانهاست.
مهدی رمضانی با این حال معتقد است از آنجایی که کتابفروشی پیشه درآمدزایی نیست بنابراین کتابفروشان باید در زمینه مالیات ها و عوارض شهرداری مشمول تخفیف یا تسهیلات ویژه شوند تا حداقل باری از دوش این قشر فرهنگی برداشته شود در غیر این صورت عملاً فعالیت های این صنف منتفی خواهد بود و این اتفاق بدی است چرا که می تواند منجر به آسیب های جبران ناپذیری به فرهنگ شهر شود.
محمد فردوسی نیا رئیس صنف فروشندگان کتاب و لوازم التحریر و مسئول کتابفروشی فردوسی نیز در این زمینه می گوید: یک کتابفروش سالانه تا 200 هزار تومان در قزوین مالیات پرداخت می کند که در دولت قبلی دستور معافیت آن از سوی رئیس جمهور وقت صادر شد اما با وجود گذشت چندین سال از این موضوع، متاسفانه هنوز اجرایی نشده هر چند اگر هم اجرایی شود با وضعیتی بحرانی که در کتابفروشی های قزوین وجود دارد، نمی تواند چندان نسخه شفابخشی باشد؛ چرا که سایر عوارض و از همه مهم تر گرانی کاغذ کماکان پابرجاست.
وی بیان کرد: در نتیجه همه این علت ها دست به دست هم می دهند تا هم صنفی های بنده در فکر تغییر شغل و مهاجرت باشند، از جمله خود بنده که اگر درگیر مسائل صنفی کتابفروشان نبودم تاکنون کتابفروشی ام را با 84 سال سابقه که قدیمی ترین کتابفروشی قزوین نیز هست رها کرده و نزد خانواده ام که حالا در تهران اقامت دارند، می رفتم.
وی فروش لوازم التحریر و کتاب های درسی در کتابفروشی را شیوه ای می داند که در گذشته کتابفروش را از ورشکستگی دور می کرد اما اکنون با آشفته شدن بازار لوازم التحریر، این تمهید نیز دیگر جوابگوی بحران مالی کتابفروشان قزوین نیست و به نظر می رسد باید شهرداری، اداره ارشاد و سایر ارگان های فرهنگی، حامی کتابفروش ها باشند.
اما حسین صفاری استاد دانشگاه های قزوین و تهران، پیشنهادات قابل تاملی را در رابطه با نجات کتابفروشان قزوین مطرح می کند و می گوید: بسیار ممنون شهرداری هستیم که در این سال ها مشغول برج سازی و پل سازی در قزوین است اما موضوع ورشکستگی کتابفروشی ها و به طور کلی مسائل فرهنگی، موضوع حیاتی تری برای قزوین است تا ساختن برج و پاساژ. بنابراین بهتر است که شهرداری با معافیت های مالیاتی و عوارض و البته سایر تمهیداتی که می تواند خود مبتکر آن ها باشد به این صنف فرهنگی استان یاری کند.
وی افزود: از طرفی تنها شهرداری متولی فرهنگ شهر نیست بلکه رسانه ملی، نشریات و خبرگزاری های محلی نیز باید کتابفروشی ها و محصولاتشان را تبلیغ کنند.
این جامعه شناس تصریح کرد: بسیاری از این همایش ها که سالانه با بودجه های چند ده میلیون تومانی توسط ارگان های فرهنگی برگزار می شود واقعاً چه ضرورتی برای فرهنگ شهر دارند؟ در حالی که این همایش ها هیچ کمکی به ارتقاء سطح فرهنگ شهر نمی کند. بنابراین بهتر بود دست کم نیمی از این بودجه صرف حمایت از کتابفروشان شهر می شد.
وی افزود: از طرفی شهروندان به ویژه دانشجویان نیز باید به فکر باشند، مثلا چه نیازی هست که برای تهیه برخی از کتاب ها تا تهران و خیابان انقلاب برویم در حالی که می توانیم بدون هزینه رفت و آمد و خستگی و اتلاف وقت ناشی از آن به راحتی کتاب های مورد نظرمان را از کتابفروشی های شهرمان تهیه و با این روش از آنها حمایت کنیم.
شهر بدون کتاب و کتابفروشی آزار دهنده است
اکنون باید دانست که تصور شهری بدون کتابفروشی تصور آزار دهنده ای است مخصوصا زمانی که بدانیم فرزندان نسل بعدی قزوین باید کتابفروشی ها را با حسرت در دیگر شهرها و یا بدتر از آن در فیلم های ایرانی و خارجی ببینند و نه در شهر خودشان و بعد هم مدام از هر جایی در رابطه با مجد و عظمت گذشته شهر قزوین در بستر تاریخ و فرهنگ ایران زمین بشنوند.
طبیعتا آنها ما را مورد قضاوت و داوری خود قرار خواهند داد اگر نتوانیم میراث فرهنگ قزوین که یکی از آنها همین کتابفروشی های بی رمق است به نسل آینده منتقل کنیم در برابر آیندگان شرمنده خواهیم بود پس تا دیر نشده تدبیر و همتی فرهنگی برای نجات ورشکستگان بکار بندیم تا به فرهنگ این مرز و بوم خدمت کنیم.
نظر شما