جایگاه کردار انسان از دید قرآن و روایات/ تعابیر معنادار امام علی (ع) از اعمال انسان

به گزارش خبرگزاری مهر، گفتار و رفتار انسان ها، نشان روشن و شفاف انديشه ها و انگيزه هاي آنان است، هرچه انديشه هاي افراد پربار از تفكر و تحقيق نسبت به حوادث امروز و فرداي زندگي باشد، انگيزه هاي آنان ماندگارتر و پرطراوت تر خواهد بود.

اراده هاي ضعيف همواره به صورت حرف و سخن خودنمايي مي كند، ولي اراده هاي قوي در لباس عمل و كردار ظهور مي يابد. افراد آزاد پيوسته مي كوشند در گفتار خود آهسته و در رفتار خويش تند و سريع باشند. پيش از انجام هر كار شايسته اي، هرگز به ديگران نسبت به آن عمل موعظه و نصيحت نمي كنند، بلكه نخست خود انجام مي دهند، سپس توصيه مي نمايند.

امروزه همه ما با تمام وجود دريافته ايم كه فكر كردن بسيار آسان است و عمل كردن بي نهايت دشوار. هيچ چيز در زندگي مشكل تر از اين نيست كه انسان افكار خود را به مرحله عمل گذارد، زيرا فكر كردن، گفتن و انجام دادن سه مرحله جدا از يكديگرند.

چنان كه در ضرب المثل های رايج مي شنويم: رنگ رخساره خبر مي دهد از سر ضمير يا از كوزه همان برون تراود كه دروست. اين موضوع مهم در معارف تابناك الهي چنان چشمگير ترسيم شده كه انسان مساوي كوشش و كردار خود دانسته شده است. سوره نجم آيه 39 می فرماید: نيست براي انسان جز تلاش و كوشش او.

علاوه بر سعي و تلاش به ديدار عمل نيز اشاره شده است. آل عمران آيه 40 می فرماید: روزي كه هر كس آنچه كار نيك به جاي آورده و آنچه بدي مرتكب شده، حاضر شده مي يابد و آرزو مي كند كاش ميان او و آن كارهاي بد فاصله اي دور بود. و اين ديدار به گونه اي دقيق و ظريف است كه با كمترين وزن و حجم يعني به صورت مثقال قابل رويت است: پس هر كس هم وزن ذره اي نيكي كند، آن را خواهد ديد و هر كه به اندازه مثقالي بدي كند، آن را خواهد ديد.

قرآن مجید دارد آنان كه با حسن سليقه كارهاي شايسته و بايسته اي انجام داده اند، بشارت به بهشت هاي سر شار از شادي مي يابند. كه در آن براي هميشه جاودان خواهند بود. سوره انعام آيه 127 می فرماید: بهشتي كه سراي سلامت و سعادت از سوي پروردگار پر مهر است.

امام علي (ع) با توجه به نگاه والای خود، اعمال فرد را كامل ترين جانشين انسان معرفي نموده و كردارهاي آدمي را مصاحب و همراه هميشه او مي داند و مي فرمايد: عمل انسان نمودار ضمير و باطن است. بر اين اساس آن امام والا مقام و معيار سنجش اعمال انسان ها معرفي شده است كه در زيارت نامه حضرت مي خوانيم: درود و سلام بر ميزان كارها و معيار كردارهاي افراد هنگام سنجش آنها در محضر خداوند يكتا.

بنابراین در مي يابيم علاوه بر خوب بودن، كار خوب كردن نيز امتيازي والاست كه مجموعه فعاليت هاي ما را وزين مي سازد و آنها را براي هميشه يار و همنشين دلسوز مي نمايد، چنان كه حضرت علی (ع) فرمود: ايمان و عمل افراد، دو برادر هميشه همراه و رفيق هستند كه از هم جدا نمي شوند و خداوند يكي را بدون ديگري از صاحب آن نمي پذيرد. (غرر الحكم ،ص 151)

چند سخن زیبا از امام صادق(ع) درباره اهمیت اعمال وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
-عمل هميشگي اما كم ولي با يقين، نزد خداوند با فضيلت تر از عمل بسيار ولي بدون يقين است.
-اخلاق بد و زشت،اعمال شايسته و زيبا را فاسد مي كند همان گونه كه سركه عسل را به فساد و تباهي مي كشاند.
-از مانيست كسي كه نفس خود را در هر روز محاسبه نكند، پس اگر عمل شايسته اي انجام داد، از خداوند افزايش آن را طلب نمايد و اگر كار بدي مرتكب شد استغفار نمايد و توبه كند.
-اعمال خوب و شايسته قلب انسان را آماده براي انجام كارهاي مثبت و مفيد ديگري مي كند كه اين حالت معنوي را توفيق گويند. و مجموعه كارهاي زشت و زيانبار قلب را آماده كارهاي شر و شيطاني مي كند تا به راحتي گناه ديگري از ما سر زند كه اين حالت را خذلان مي نامند.
- هرگاه توفيق رفيق انسان شد، فرشتگاني بر انسان گمارده مي شود كه نيكي ها را به او الهام مي كنند و بر شيطاني كه در صدد وسوسه و انحراف از راه مستقيم و خدا پسندانه هستند غلبه كنند و فرد نيكوكار را براي انجام كارهاي صالح دنيوي و حسنات ماندگار اخروي آماده تر و شيفته تر مي سازند. ( اسرار الصلاه، ج 1 ،ص 400 )