به گزارش خبرنگار مهر، به همت مؤسسه ترجمان و همکاری بسیج دانشگاه تهران، همایش"ترجمه و علوم انسانی" به همراه رونمایی از سایت «ترجمان» - نخستین سایت تخصصی در حوزه ترجمه در عرصه علوم انسانی - عصر امروز 30 مهرماه، در تالار کمال دانشکده ادبیات دانشگاه تهران با حضور دکتر غلامعلی حداد عادل، استاد فلسفه دانشگاه تهران، دکتر حمید طالب زاده، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه تهران، دکتر مسعود فکری، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد.
مسعود فکری، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) طی سخنانی با بیان اینکه نگاه من به مقوله ترجمه نگاه ترابطی است، گفت: با این وصف نگاه جامعه ما به ترجمه همواره نگاه وارداتی بوده است. ضرورت‌هایی که امروز ترجمه را مهم می‌کند دوسویه است چرا که سبب انتقال داشته‌های دو طرف می‌شود. بنابراین به علت آنکه در منتقل کردن آن چیزی که اسمش را دستاورد علمی و معرفتی می‌گذاریم دچار نقص و کاستی هستیم در نتیجه به نتایج مطلوبی در حوزه ترجمه نرسیده‌ایم.
وی در ادامه سخنانش اظهار داشت: محققان ما از پژوهشهای سایر کشورهای که اصطلاحا همجوار ما محسوب می‌شوند معمولا اطلاعی ندارند حتی در حوزه‌های پررونقی چون فلسفه و قرآن‌پژوهی، مثلا اگر از کسانی که در ایران در این حوزه ها کار کرده‌اند بخواهیم که 10 پژوهشگر که در دهه اخیر آثاری را در این حوزه ها تدوین کرده‌اند معرفی کنند دستاوردی نخواهند داشت و این قضیه به عکس نیز وجود دارد.
این محقق و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه علت این امر آن است که اساسا ما زبان ترجمه را عمدتا در حوزه میراث فرهنگی و علمی مورد استفاده قرار داده‌ایم، مثالی که در این زمینه می‌توان ارائه کرد روزنامه «الشرق الاوسط» است که علاوه بر خبرهای روزانه مقالات متعددی را پژوهشگرانی از ملیتهای هندی و پاکستانی منتشر می‌کند در حالی که در جامعه ما انعکاسی از این دست کمتر دیده می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه مشکل ما این است که اولا ترجمه در ایران یک امر تزئینی محسوب می‌شود، دوم اینکه عمدتا به جهت اینکه ارتباط ما زبان مقصد صرفا آموزشی است چندان موفق به ارتباط گیری فکری و فرهنگی در ترجمه نیستیم و سومین مشکل آن است که ظرافت‌ها در زبان علمی را در برخی موارد حفظ نمی‌کنیم، بیان کرد: در گذشته عمدتا رویکرد جامعه ما به ترجمه اروپایی بود یعنی خود را نیازمند انتقال می‌دیدیم در عین حال این احساس را در مورد ترجمه آثار جهان اسلام و آثار به زبان عربی در خود نداشتیم.
این محقق و استاد دانشگاه به وضعیت ترجمه در جهان اسلام اشاره کرد و گفت: از دهه هفتاد میلادی به این سو در جهان اسلام و به ویژه جهان عرب اتفاقی اساسی در حوزه ترجمه افتاد یعنی ترجمه شکلی دوسویه یافت. به طوری که نسلی خود را موظف دانستند که با اندیشه غرب آشنا شوند و در بازگشت به جامعه‌‌شان این اندیشه را منتقل کنند که کسانی چون محمد ارکون از جمله این افراد بودند.
فکری در ادامه سخنانش اظهار داشت: البته در دو تا سه دهه اخیر اتفاقی که حجم مباحث فکری را در جهان عرب و اسلام تقویت کرد مسأله بازگشت به هویت بود ضمن اینکه در طی جریانی که شکل گرفت حجم مراکز علمی و پژوهشی نیز گسترش یافت که سبب انتقال اندیشه و توجه به مبحث ترجمه شد.
در ابتدای این نشست و طی رونمایی از سایت ترجمان، محمد ملاعباسی سردبیر این سایت طی سخنانی گفت: در فضای علوم انسانی ایران هرگاه مجموعه‌ای از اهالی این فضا به دغدغه دینی و مذهبی گردهم بیایند با این سؤال مواجه می‌شوند که آیا تألیف باید هدف قرار گیرد یا ترجمه؟ البته هر دو گروه طرفدارانی دارند که عمده طرفداران تألیف معتقدند منابع اصلی اندیشه در سنت ایران و اسلام موجود است پس رفتن به سمت ترجمه تنها یک فرع و حاشیه برای آن اصلی است که خود صاحب آن هستیم.
وی در ادامه سخنانش تأکید کرد: در عین حال طرفداران ترجمه نیز بر این اعتقادند که فضای علوم انسانی امروز دچار بن‌بست‌هایی است که با ورود اندیشه‌های جدید می‌تواند راهی پیش گیرد. بنابراین در مجموعه گروهی که طرف تألیف را گرفتند آنطور که می‌خواستند به اهدافشان نرسیدند. در چند سال اخیر تنها معدودی آثار مطلوب به چاپ نویسندگان داخلی در عرصه علوم انسانی رسیده است و بقیه هرچه بوده مقالات علمی ـ پژوهشی فرمالیته‌ای است که تشریفاتی به دست اساتید یا دانشجویان منتشر شده‌اند ضمن آنکه در این میان طرح‌های پژوهشی و کتاب‌های این چنینی جزو منابع دسته دوم محسوب می‌شوند.
سردبیر سایت ترجمان با تأکید بر اینکه هر دو این گروه‌ها امروز معتقدند که آنچه بدان نیازمندیم شنیدن صداهای جدید است چه این شنیدن از تألیف سنتی خود یا منابع زبان خارجی باشد اما این تمایل به شنیدن و حل مسأله با روش‌ها و راه حل‌های جدید بین اهالی ما باید فراهم می‌شود، گفت: چرا که فضای کسالت بار علوم انسانی امروز محصول فعل شنیدن بدون یاد داشتن اهداف شنیدن است. باید از شنیدن صرف به سوی شنیدن واقعی برویم، این رویکرد راه بن بست کنونی را باز می‌کند و افراد را به سمت برداشت‌های جدید سوق می‌دهد.
نظر شما