به گزارش خبرنگار مهر، وقتی طی چند ماه هر روز صبح روی صندلی ایستگاه اتوبوس در انتظار بودم همیشه روبه رویم بودند... حتی اگر ساعات ابتدایی صبح بود، باز هم صدای چکش و دستگاه جوشکاری و سایر ابزار در فضای خلوت خیابان می‌پیچید... روز به روز در ارتفاع بالاتری دیده می‌شدند، به طوری که روزهای پایانی به دلیل تابش خورشید و اذیت شدن چشمانم نمی‌توانستم سرم را خیلی بلند کنم تا ببینمشان، اما از سر و صداها معلوم بود که به اندازه روزهای اول سرعت عمل داشتند، بدون توجه به اطراف و خیلی مصمم کارشان را می‌کردند.
وقتی هوا تاریک می‌شد و من نیز در راه برگشت از دانشگاه همچون خیلی‌ها به سمت گرمای خانه در حرکت بودم، وقتی از سرمای ساعات پایانی روز پوست دست‌هایم خشک شده و همه آرزویم در رسیدن به دم در خانه خلاصه می‌شد، با چند نان تازه در دستش از کنارم رد شده به سمت چادری که دوستان یا برادرانش در آن منتظر بودند می‌رفت.
این‌ها لحظه‌هایی است که بسیاری از ما تجربه اش کرده‌ایم، لحظه دیدن کار و زندگی کارگران غیر ایرانی در ایران.
طبق آمارهاي رسمي وزارت كشور و بخش اتباع خارجي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در حال حاضر از سه ميليون مهاجر افغاني ساكن ايران حدود دو ميليون نفر از آنها به صورت قانوني و غيرقانوني (300 هزار نفر قانوني و با داشتن پروانه كار و مابقي غيرقانوني) در بازار اشتغال ايران مشغول به كارهستند و سهم آنها از بازار اشتغال 21 ميليون نفري كشور (17 ميليون مرد و 4 ميليون نفر زن) نزديك به 10 درصد است.
کارگران غیرایرانی و اتباع خارجی به خصوص کسانی که تابعیت کشور افغانستان را دارند سال‌ها است که کار و زندگیشان در کشور ما متمرکز شده است. سال‌ها است که ایران عزیز ما میزبان این همسایگان امروز و هموطنان دیروز است، اما آیا به راستی شرایط کاری این افراد که 10 درصد بازار کار کشور ما در اختیارشان است، خوب است؟ چرا با وجود خیل عظیم کارگران بدون مجوز ما همواره شاهد حضور آنها در پروژه‌های مختلف به خصوص پروژه‌های ساختمانی هستیم؟
بیمه نبودن کارگران اتباع خارجه موجب سوء استفاده کارفرما می‌شود
رئیس خانه کارگر استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در حال حاضر کارگران اتباع خارجی بیمه نمی‌شوند، گفت: هر کسی که می‌خواهد از کارگر سوء استفاده کند و در واقع در کار خودش هزینه‌ها را کاهش داده و کمتر ضرر کند از این دسته از کارگران استفاده می‌کند.
اکبر شوکت با بیان اینکه حق بیمه ماهیانه ای که کارفرما باید بپردازد نیز پرداخت نمی‌شود، گفت: بسیاری از کارگران غیرایرانی چون مجوز کار ندارند و غیرقانونی کار می‌کنند نمی‌توانند حق بیمه خود را تقاضا کنند و در صورت لزوم پیگیر باشند.
وی با تاکید بر اینکه این عوامل خود می‌تواند موجب فقر و ضایع شدن حق و حقوق کارگر غیر ایرانی باشد، گفت: این شرایط بستر مناسبی برای بروز مشکلات و معضلات اجتماعی است.
رسول، کارگری افغانی است که هم اکنون در شهر قم مشغول به کار است، به گفته او در حال حاضر اوضاع کاری بسیار به هم ریخته است.
رسول در گفتگو با خبرنگار مهر در این رابطه اظهار داشت: بیمه به هیچ عنوان به کارگران غیر ایرانی تعلق نمی‌گیرد، پدرم دیالیزی و خرج درمانش بالا است، 5 یا 6 سال پیش دفترچه‌های بیمه‌ای داشتیم که البته حین پرداخت هزینه درمان آزاد بود و پس از مدتی هزینه درمان پرداخت می‌شد، اما در حال حاضر چند سالی است که دیگر وجود ندارد و هرجا می‌رویم می‌گویند این دستور صادر شده و دفترچه‌ها نیز جمع شد.
رسول افزود: یکی از دوستان خودم حین کار در ساختمان بود که از ارتفاع 10 متری سقوط کرد، ساختمان و خود پروژه بیمه بود اما دوست من با وجود قانونی بودن و داشتن کارت، بیمه نبود.
وی با اشاره به اینکه کارفرماها به کارگران غیرایرانی که اجازه کار دارند ابتدای کار وعده بیمه می‌دهند، گفت: این درحالی است که با شروع کار و به محض روی دادن یک حادثه کارفرما زیر بار هزینه‌ها نرفته و تمام صحبت‌های خود را فراموش می‌کند، در واقع هیچ حمایتی در این شرایط از کارگری که نان آور خانواده اش است، نمی‌شود.
وی تاکید کرد: هم اکنون تعداد زیادی از کارگران غیرایرانی به صورت غیرمجاز مشغول هستند و اگر دستگیر شوند به افغانستان فرستاده می‌شوند، همچنین کارفرماها به دلیل اینکه می‌دانند در شرایط حادثه کارگر غیرقانونی نمی‌تواند پیگیر شود از این افراد استفاده می‌کنند.
فعال نبودن کارگران ایرانی در برخی حوزه‌ها
رئیس خانه کارگر استان قم با بیان اینکه در حال حاضر با احتساب حق بیمه و سایر تسهیلات کارگران غیر ایرانی 30 درصد کمتر از کارگران ایرانی دریافت می‌کنند، گفت: در برخی حوزه‌ها کارگران ایرانی کار نمی‌کنند و کارگران افغانی هستند که می‌توانند به خوبی عمل کنند، بنابراین در مقابل فعالیتی که انجام می‌دهند باید حق و حقوقشان در نظر گرفته شود.
یکی از شهروندان قمی پیرامون حضور کارگران غیر ایرانی در این شهر اظهار داشت: دلیل اصلی حضور کارگران غیر ایرانی عدم فعالیت مناسب کارگران ایرانی در برخی حوزه‌ها است، کارگران غیر ایرانی وجدان بالای کاری داشته و در کارهای ساختمانی مهارت زیادی به خرج می‌دهد.
این شهروند قمی با بیان این که حضور این افراد در این شهر مشکلی ایجاد نمی‌کند، گفت: از نظر اجتماعی نیز ما تا به حال مزاحمتی از این افراد ندیدیم و مشکلی برایمان ایجاد نشده است.
مهدی پیمانکاری است که در این باره به خبرنگار مهر گفت: یکی از دلایل اصلی استفاده از کارگران غیر ایرانی حتی به صورت غیر مجاز، عدم فعالیت مناسب کارگران ایرانی در این زمینه است.
شهروند دیگر قمی با تاکید بر اینکه در مرتبه اول باید از کارگران ایرانی استفاده شود، گفت: البته کارگران افغانی و غیر ایرانی تعهد کاریشان بالا و تعدادشان نیز از کارگران ایرانی بیشتر است.
این شهروند قمی افزود: یکی از دلایل اصلی حضور کارگران غیر ایرانی توسط کارفرماها پرداخت پول کمتر به این افراد و عدم بیمه کردن آن ها است، کارگران افغانی با توجه به اینکه قیمت‌ها آزادسازی شده و یارانه هم دریافت نمی‌کنند قطعا فشار اقتصادی زیادی را باید تحمل کنند، با این وجود اگر مشکلی هم برایشان پیش بیاید نمی توانند حق و حقوقشان را از طریق کارفرما پیگیری کنند.
عدم سامان دهی حق و حقوق کارگران غیر ایرانی را از بین می‌برد
به گفته رئیس خانه کارگر قم چنانچه تخصص کارگران تفکیک شود و براساس نیاز بازار کار وارد شوند می‌توانند به صورت قانونی کارکنند و پیگیر حق و حقوقشان باشند.
وی تصریح کرد: بسیاری از کارگران غیرایرانی اگر مشکلی برایشان در محیط کار ایجاد شود، در صورت پیگیری تهدید به اخراج می‌شوند و نمی توانند از حق و حقوق خودشان دفاع کنند.
شوکت ادامه داد: سازماندهی نشدن کارگران غیرایرانی اولین ضرر را به کارگران ایرانی و در مرتبه بعدی به خود این افراد وارد می‌کند، هم اکنون حتی برای کارگرانی که پاسپورت داشته و کارت و مجوز کار نیز صادر می‌شود سازمان دهی دقیقی وجود ندارد.
وی افزود: چند سالی است که وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت کشور کارت‌های تخصصی صادر می‌کنند اما هنوز اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.
رئیس خانه کارگر قم با بیان اینکه استفاده از کارگران بدون پاسپورت غیر قانونی است، گفت: در حال حاضر بسیاری از این افراد در کارخانه‌های دمپایی سازی و شیشه سازی و سایر مکان‌ها کار می‌کنند و متولیان امر مانند اداره کار بازدیدهای کمی دارند و نیروی انتظامی نیز با اعلام قبلی دست به بازرسی می‌زند.
در این زمینه یک پیمانکار نیز به خبرنگار مهر گفت: مشکل اصلی نداشتن بیمه این کارگران است، هیچ بیمه‌ای به این افراد تعلق نمی‌گیرد، در واقع به دلیل اینکه این افراد به صورت صحیحی سازمان دهی نشده اند از سوی کارفرما نیز مشکلاتشان رسیدگی نمی‌شود.
این پیمانکار تاکید کرد: چنانچه کارگران غیر ایرانی سامان دهی شوند هم به نفع خودشان بوده و بیمه می‌شوند و هم برای کارفرما بهتر است و دیگر لازم نیست در حین انجام یک پروژه کارگرانش را از دست بدهد.
وی با اشاره به اینکه در برخی پروژه‌ها با وجود بیمه بودن کار، حتی به کارگران ایرانی نیز بیمه تعلق نمی‌گیرد، گفت: مشکلات اینچنینی برای کارگران ایرانی نیز وجود دارد و هنوز هم حل نشده است.
این روزها کارگران ایرانی شرایط خوبی را از لحاظ اقتصادی تجربه نمی کنند و قطعا در میان درخواست ها و صداهای اعتراضی آنها، مشکلات کارگران غیر ایرانی که طبیعتا شرایط بهتری را نخواهند داشت در میان این صداها گم خواهد شد.
اگر امروز کارگران کشورهای همسایه و به خصوص افغانستان در کشور ما هستند و با مشکلات زیادی از جمله نداشتن حق بیمه، عدم حمایت در صورت بروز حادثه، عدم دریافت سوبسیت یا همان یارانه دولتی و تحمل فشار اقتصادی و همچنین نبود کار در همه فصول سال رو به رو هستند، قطعا کارگران ایرانی مقیم کشورهای دیگر نیز در مقایسه با کارگران تابع آن کشور شرایط بدتری را خواهند داشت.
توجه به حقوق مهاجرین و کسانی که بخشی از فعالیت ها و امور تولیدی کشور ما را بردوش دارند می‌تواند موجب جلوگیری از بسیاری آسیب‌های دیگر برای جامعه شود.
...............................
محدثه نجف زاده
نظر شما