به گزارش خبرنگار مهر، استان اردبیل با قدمت چند صد سال در برپایی عزاداری های اصیل و سنتی از جمله استان های شاخص در گرامیداشت واقعه ای است که بعنوان نقطه عطف دینی جهان اسلام شناخته می شود.
این فرصت که بیشتر در دهه اول ماه محرم زمینه تکاپوی هیئت های مذهبی و دسته های عزاداری را فراهم می کند، فرصت ارتباط مستقیم شهروندان و عزاداران با ابعاد دین اسلام و معرفی شاخصه های شخصیتی الگوهای این دین به ویژه امام حسین (ع) است.
برخی کارشناسان دینی استان معتقدند در سالهای اخیر برخی مواقع با خروج از مسیر یک عزاداری با نیت معرفی شخصیتی که برای آن عزاداری می شود، زمینه بروز و ظهور اشتباهات و حتی خرافات فراهم شده است.
در این خصوص با حجت الاسلام مهدی ستوده مدیر کل تبلیغات اسلامی استان اردبیل و کارشناس مسائل دینی به گفتگو نشسته ایم تا با ایراد ابعاد عزاداری مناسب برنامه های مدیریت مراسمات عزاداری مطابق با انتظارات را بیان کند.
-یکی از مهمترین نیازمندی های عزاداری ها نظارت بر اشعار مداحان و کنترل این اشعار است. اقدامات تبلیغات اسلامی استان در این خصوص چه بوده است؟
شعر مداح نوعا از کتب اشعار آئینی انتخاب می شود که با ارزیابی خروجی اجرای برخی برنامه ها که شاهد آن بوده ایم؛ می توان صراحتا اعلام کرد نظارت کافی از سوی تبلیغات اسلامی، ارشاد اسلامی و کانون مداحان استان صورت نگرفته است.
در برخی اشعار مطالب منطبق با واقعه کربلا نبوده و اغراق، افراط و حتی بیان مطالبی کسر شان ائمه دیده می شد. برخی مداحان تخیل بیش از واقعیت کرده و در مواردی بیان اصل واقعه را در اجراهای خود فراموش می کنند.
براین اساس و برای کاستن از این ایرادات تبلیغات اسلامی طرح مدیریت کتب شعری مادحین را با کمیته تدوین کتب شعرای آیینی در نظر گرفته بود.
-آیا این طرح به اجرا درآمده است؟
متاسفانه خیر. با وجود اصرار تبلیغات اسلامی برای نظارت بر کتب شعری عملا در این حوزه قدرت اجرایی نداریم. علاوه بر این برخی شعرا با هماهنگی ارشاد اسلامی استان اقدام به چاپ کتاب می کنند که در این حوزه نظارت دقیق و تخصصی ارشاد اسلامی ضرورت ویژه دارد.
-نحوه برخورد با شعرای آیینی که اقدام به مبالغه و یا ذکر مطالب غیر واقع می کنند چیست؟
در شعر آیینی تلاش می شود با برگزاری جلسات هم اندیشی برای تبیین قیام عاشورا و برگزاری کنگره شعر عاشورایی خط و مشی مناسبی در سرایش شعر آیینی فراهم شود.
با این وجود در صورتی که مداح و شاعری اقدام به مبالغه کرده باشد تذکرات لازم از سوی کانون مداحان به فرد خاطی ارائه می شود.
-در برخی مواقع شائبه اعتراض مداحان برای انتخاب مداح در اجرای برنامه های عزاداری شاخص مانند طشت گذاری و یا روز تاسوعا و عاشورا طرح می شود. تصمیم گیری برای انتخاب مداح در برنامه های عزاداری برعهده چه نهادی است؟
تربیت مداحان در هیئت ها به شکل مناسب انجام می شود و اغلب مداحان جایگاه خود در اول خوانی، دوم خوانی و... را می دانند. در برنامه هایی که محله محور است و نه مداح محور، انتخاب مداح از همان محله ای که برنامه اجرا می شود. مانند مراسم طشت گذاری.
در عین حال برنامه هایی که مداح محور است، مداح بر اساس شایستگی، توانمندی، تسلط و تجربه، اقبال عمومی و سبک اجرا توسط کمیته تصمیم گیری انتخاب می شود.
این کمیته شامل روسای محلات بزرگ، صدا و سیما، فرمانداری، تبلیغات اسلامی، کانون مداحان، شورای هیئتهای مذهبی و نماینده محلات 13 گانه و سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری است که نهایتا به تائید مداحان پیشکسوت می رسد.
از جمله مشکلات عزاداری منسجم در اردبیل پراکندگی دسته های عزاداری و در نتیجه شلوغی ناموزن فضای شهری است. پیشنهاد شما برای برقراری نظم و انضباط دسته ها چیست؟
عزاداری در اردبیل از طریق دسته جات محلات بزرگ و مهم است که به ترتیب محله گازران، سرچشمه، عالی قاپو، پیر عبدالملک، اوچ دکان و طوی با شعبات خود در محلات و بازار حاضر می شوند.
این مهم موجب شده به دلیل محدودیت زمانی، تعدد شعبات و عدم تطبیق هیئت امنای محلات با برخی آداب و رسوم شلوغی عزاداری ماه محرم تشدید شود. بطوریکه تماشگر امروز فردا در دسته های عزاداری حضور می یابد.
علاوه بر این ترکیب فیزیکی اردبیل به این شلوغی دامن می زند بطوریکه مطابق رسوم گذشته دسته های عزاداری از کوچه های قدیمی تنگ عبور می کنند.
نظم این ایام می تواند هم از طریق خود مردم و هم پلیس تامین شود. با این وجود طرح تجمیع دسته های عزاداری می تواند بیشترین تاثیر را در برداشته باشد.
-طرح تجمیع دسته های عزاداری در طی چند سال گذشته در روز تاسوعا و عاشورا اجرا شد. آیا اجرای آن در سال جاری نیز پیش بینی شده است؟
ما بر اجرای این طرح تحت عنوان همایش عاشورائیان تاکید داریم و امسال نیز این همایش با شکوه بیشتر برگزار خواهد شد، در این طرح تمامی محلات شش گانه و 13 گانه در عصر تاسوعا و عاشورا تجمیع می شوند که بیشتر با حضور جوانان این تجمع شکل می گیرد و عزاداری در این دو روز است که اردبیل را به عنوان پایتخت عزاداری کشور معرفی کرده است.
در حال حاضر برخی کارشناسان دینی معتقدند خرافاتی در ظاهر و محتوای عزاداری های اردبیل رصد می شود. آیا با این نظر هم عقیده اید؟
در برخی مواقع خرافاتی مشاهده می شود که در سالهای اخیر برخوردهای شدیدی برای کنترل آن صورت گرفته است. چرا که اعتقاد داریم عزاداری باید با شخصیتی که برای آن عزاداری می کنیم شان تطبیقی داشته باشد.
گفته شده است کسانی که بگریند و بگریانند ثواب دارد و هر رسم و رسومی که به منزله عزاداری باشد و عزای ماه محرم را تداعی کند، ایراد ندارد. به عنوان مثال زنجیر زنی و سینه زنی توسط مراجع اجازه داده شده اما در برخی مواقع افراط و خودزنی که شان عزاداری را تهدید می کند جای سوال و تردید دارد.
-مصادیق انحرافات ظاهری در عزاداری های اردبیل را بیان بفرمایید.
به عنوان مثال علم گردانی، دیدن رویا و خواب از معصوم، اعلام رویت نور در گوشه اتاق یا اماکن مقدس، اعلام رویت معصوم، ساخت قبور برای معصوم، قمه زنی، طوق گردانی، اسب گردانی و... مصادیق بارز خرافه است.
-در حوزه آسیب های محتوایی به رعایت چه مولفه هایی تاکید دارید؟
خودداری از دروغ و ارائه مطالب غیر واقع مانند طرح خواب و رویا و داستان هایی که صحت ندارد، ضرورت انطباق عزاداری با فلسفه قیام امام حسین (ع) و جلوگیری از عوام زدگی به ویژه در برنامه ریزی ها از جمله ضروریات توجه به محتوای عزاداری ها است.
آیا اقدامات دستگاه های فرهنگی را برای فرهنگ سازی در راستای خرافه زدایی از عزاداری ها کافی می دانید؟
در عزاداری باید تلاش شود معرفت و آگاهی همه جانبه به مخاطب داده شود تا امام را از روی اعتقاد بشناسند. با وجود اینکه اقدامات زیادی صورت گرفته اما جای کار زیاد هست و باید عزاداری در راستای تربیت نسل عاشورایی و بیان زیبایی های دین باشد.
هدف اصلی عزاداری گریاندن نیست و حتی گریه برای لحن و صوت مداح توجه به ظواهر است. عزاداری باید توجه مخاطب را به محتوا جلب کند و بتواند تاثیری انقلابی در روح فرد به وجود آورد.
البته باید تاکید کرد که در سالهای اخیر شدت آسیب های عزاداری در اردبیل به نسبت استان های دیگر کاهش یافته است، با این وجود رساندن حد آسیب به صفر بر عهده تمامی دستگاه های فرهنگی است.
..........................
گفتگو: ونوس بهنود
نظر شما