تیپ شناسی انواع خانواده؛ از خانواده متعالی و متعادل تا متزلزل و متلاشی

به گزارش خبرگزاری مهر، خانواده از ديدگاه امروزي گروه كوچكي است كه متشكل از زن و مرد و فرزندان مي باشد كه و يژگي اساسي و غير قابل تفكيك آن صميميت آن است. اجتماعي كردن نسل آينده جز بديهي ترين، اساسي ترين و اصيل ترين وظايف خانواده است.

خانواده ها را از حيث كيفيت روابط دروني و ميزان استحكام آنها مي توان به چهار تيپ تقسيم نمود كه هر يك ويژگي ها كاركردها و تاثيرات خاص خود را داراست.اين تيپ ها عبارتند از؛

الف) خانواده متلاشي

گسيختگي خانوادگي را مي توان اين طور تعريف كرد: شكستن واحد خانوادگي يا تجزيه برخي از نقش هاي اجتماعي به علت آنكه يك يا چند تن از عهده انجام تكاليف ناشي از نقش خود آن طور كه بايد و شايد بر نيامده اند.

انواع خانواده گسيخته
-عدم ثبات؛ واحد خانوادگي كامل نشده است و مي توان آن را جز انواع عدم موفقيت در ايفاي نقش در خانواده به حساب آورد، زيرا پدر يا شوهر وجود ندارد و در نتيجه وظايف خود را انجام نمي دهد و اين وظايف توسط جامعه يا مادر انجام مي گيرد، به علاوه لااقل يكي از دلايل عدم ثبات را مي توان در عدم موفقيت اعضاي خانواده"مادر يا پدر"در انجام تكاليف ناشي از نقش خود جستجو نمود.

-فسخ،جدايي،طلاق و ترك؛ در اينجا خانواده به اين دليل تجزيه مي شود كه يكي از همسران تصميم بر جدايي مي گيرد و بدين ترتيب از اجراي تكاليف ناشي از نقش خود باز مي ايستد.

-خانواده درون تهي؛ اعضاي آن به زندگي با يكديگر ادامه مي دهند ولي روابط و كنش متقابل با يكديگر ندارند و از حمايت احساسي يكديگر محرومند.اين نوع خانواده ها را با اصطلاح "طلاق رواني يا عاطفي" مي شناسند.

-غيبت غير ارادي يكي از دو همسر؛ بعضي از خانواده ها به دليل مرگ زن يا شوهر و يا زنداني بودن آنها،جنگ و يا فاجعه اي ديگر تجزيه مي شود.

-عدم موفقيت غير ارادي در اجراي نقش هاي اساسي؛ در اينجا علت فاجعه خانوادگي ممكن است انواع امراض رواني،احساسي يا بدني باشد.كودكي ممكن است عقب ماندگي رواني داشته باشد يا همسر يا والدي ممكن است بيمار رواني باشد. امراض طولاني نيز ممكن است باعث عدم موفقيت در اجراي نقش گردد.

ب)خانواده متزلزل

اين نوع خانواده ها،معمولا با عناويني همچون خانواده دشوار،نابسامان و نامتعادل نيز شناخته مي شود.

ويژگي هاي خانوداه متزلزل
برخي از اين ويژگي هاي تيپ اين خانواده عبارت است از؛

1.خانواده متزلزل؛از هدف اصلي زندگي بازمانده و آرمانش را از دست داده است.

2 .در خانواده متزلزل جايگاه و منزلت برخي اعضا، مشخص نبوده يا حفظ نگرديده است.

3.در اين خانواده فرداي روشن و اميد به زندگي وجود ندارد. مديريت تجزيه شده و تصميم گيري درآن به غايت دشوار است.

4.در خانواده متزلزل، جاذبيت زندگي به ميزان قابل ملاحظه اي كاهش يافته و انگيزه چنداني براي پايبندي اعضاي آن به ميثاق زندگي وجود ندارد.

5 .در اين خانواده مشكلات جزئي به سادگي به بحران يا تشنج تبديل مي شود و مسئوليت پذيري از توزيع عادلانه اي برخوردار نيست و در قبال ايفاي وظايف، برخورد مشوقانه صورت نمي گيرد.

لازم به ذكر است كه در تيپ خانواده متزلزل، ساخت خانواده قابل ترميم بوده با بهره گيري از شيوه هاي درماني به ويژه خانواده درماني توانايي افراد براي غلبه بر مشكلات افزايش مي يابد و به تدريج به الگوي خانواده متعادل نزديك مي شود.

ج)خانواده متعادل

از اين تيپ با اصطلاحاتي نظير خانواده بهنجار، متوازن و موفق نيز ياد مي شود.و يژگي هايي اين الگو را از ساير الگوها متمايز مي كند.

ويژگي هاي خانواده متعادل
-در خانواده متعادل، هر فرد در موقعيت واقعي خويش قرار گرفته و از جانب ديگران نيز مورد حمايت و تاييد واقع مي گردد.

-در خانواده متعادل، عواطف،مسئوليت ها و امتيازات به طور عادلانه ميان افراد توزيع مي شود و امنيت و جذابيت مكفي براي افراد وجود داشته و چيزي بر دلبستگي به خانواده ترجيح داده نمي شود.

-در اين خانواده مشورت و هماهنگي با افراد اعمال مي شود و رويكرد مثبت به انسان،زندگي،نقش ها و آينده وجود دارد. مشكلات از افراد تفكيك شده به جاي حمله به فرد تلاش براي بازشناسي مساله و حل آن انجام مي گيرد.

-در خانواده متعادل؛تبادل عاطفي به شيوه هاي قلبي،كلامي و عملي انجام مي گيرد.

د) خانواده متعالي

اين تيپ به عنوان متكامل،بالنده و خود شكوفا نيز شناخته مي شود اين الگو عالي ترين الگو زندگي در ميان ساير الگوها به شمار مي رود.

ويژگي خانواده متعالي
-در خانوداه متعالي نه تنها مشكلات مورد بررسي قرار مي گيرد و تلاش براي حل آنها مي شود بلكه ظرفيت هاي افراد تا مرز خود شكوفايي مورد استفاده قرار مي گيرد.

-افراد از هويتي پر معنا،روشن و منسجم بر خوردار هستند. تعقيب هدف هيچگاه پايان نمي پذيرد اگر هدفي را بايد كنار گذاشت بايد بي درنگ انگيزه نويني آفريد.

-در خانواده متعالي،تفسير و تعبير وقايع و رويدادهاي زندگي خوش بينانه است هر شكست،يك تجربه و فرصتي براي ارزيابي موقعيت در نيل به پيروزي تلقي مي شود.