دکتر علی محمد صابری استاد گروه فلسفه مجتمع آموزشی تربیت دبیر پیامبر اعظم(ص) در مورد اینکه اساساً یک مسلمان باید بدبین باشد یا با حسن نیت به دیگران نگاه کند به خبرنگار مهر گفت: بدبینی اگر افراط پیدا کند تبدیل به گناه می شود. برای اینکه خطا یا نقاط منفی ای که در دیگران نیست یا ندیدیم از ابتدا آن را مسلم فرض می کنیم و با یک نگاه بدبینانه و لاجرم همراه با تهمت باید به افراد و به حتی حکومت یا یک کشور نگاه کنیم. تخم بدبینی، تخم کینه و فتنه و در نهایت جنگ و آشوب را به پا می کند. بدبینی حتماً تبدیل به یک گناه می شود زیرا اگر اصل را بر برائت بدانیم و اینکه همه خوب و پاک از گناه هستند مگر اینکه خلافش بر ما ثابت شود.
وی افزود: این چنین است که بدبینی مسلماً ریشه خوبی ندارد از مکروهات شروع می شود تا به گناه ختم می شود. حتی بدبینی جزو مباحات هم نیست که بگوییم یک عمل مباح است. یک عمل مکروه مؤکدی است که شدیداً تأکید شده از آن پرهیز کنیم. این چنین است که کبر، فخر و ریا و خشم و تهور یعنی نوعی بی باکی و کینه و عداوت و در نهایت طوفان ظلم از بدبینی به وجود می آید. در ضرب المثل های قدیمی هم داریم که برای دیگران هیچ وقت فال بد نزنید همیشه فال خوب بزنید.
صابری اظهارداشت: تطیُّر یعنی بدبینی در گلستان سعدی مطرح شده و اینکه از آن دوری کنید و به تفأل که مقابل آن است نوعی خوش بینی و فضیلت خواهی برای دیگران است روی بیاورید.
این استاد دانشگاه فرهنگیان در مورد اینکه ریشه بدبینی ها در جامعه به کجا بر می گردد هم تصریح کرد: ریشه بدبینی به خود بینی بر می گردد. وقتی خود را از دیگران برتر ببینیم و صفات مثبتی در دیگران ببینیم که ما نداریم حس رقابت در ما ایجاد می شود. متأسفانه اکثر افراد رقابت را تبدیل به حسد می کنند. یعنی کبر، حسد به وجود می آورد و حسد، دروغ و تهمت و بدبینی به وجود می آورد و بدبینی هم تخم کینه و عداوت را در دل می کارد. از معاشرت با کسانی که ما را به کردار زشت مبتلا می کنند و به دیگران تهمت می زنند باید دوری جست زیرا آنها تخم بدبینی و تهمت را در ما به وجود می آورند. آنها برای اینکه خودشان مورد تهمت قرار گرفته اند دیگران را مورد تهمت قرار می دهند. این است که باید از کبر دوری گزید.
این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اسلامی عنوان کرد: از وساوس نفس و از هم نشینی با بدان باید پرهیز کرد و قبل از اینکه نفس به سراغ ما بیاید باید خود به سراغ نفس برویم و نفس را منکوب کنیم. خیال بد وارد ذهنمان نکنیم یعنی فال بد زدن نوعی خیال بد و تطیر به دل راه دادن است. اثر طبیعی آن معلوم نیست که تا کجا برود. لذا نباید ذهنمان را مشوش به این مسائل کنیم. ذهن باید از این مسائل پاک باشد آن چیزهایی که ما را به آشوب می کشاند حتی اگر خلافی از کسی دیده باشیم نباید تصویر بدی در ذهن خود از او بسازیم و به زبان آوریم. زیرا نفس را مضطرب می کند. اگر چنین خیالاتی پیش آید آن را به خدا واگذار کنیم تا اینکه خودمان شخصاً انتقام بگیریم و تصفیه حساب کنیم. درواقع به خدا پناه بریم و از او استغفار کنیم. بگوییم که انشاء الله چنین چیزی نیست. بدبینی را می توان حتی با صدقات جاریه از بین برد.
صابری اظهارداشت: بعد از کبر، دروغ بدبینی را زیاد می کند و بدی ها به طور کلی جای خوبی ها می نشینند و لاجرم دل را چرکین و خیال را مشوش می کند. با مشورت و نه حتی با استخاره کردن و با فال نیک زدن برای دیگران که امید را قوی می کند و همت آدمی را راسخ می کند و دل آدمی را محکم می کند می توان بدبینی و نفس اماره که ریشه بدبنی ها در انجاست را کنترل کرد و یا از بین برد. سعی کنیم به همگان خدمت و شفقت داشته باشیم و به آنها محبت کنیم.
این محقق و پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اسلامی در مورد اینکه فواید و اثرات خوش بینی و داشتن حسن نیت در بین افراد یک جامعه چیست هم عنوان کرد: اولین فایده خوش بنی این است که وهمیات را در زندگی کمتر می کند. این موهومات سد راه حقیقت هستند وقتی خوش بینی داشته باشیم سطح توقعمان پائین می آید و انصافمان نسبت به دیگران بیشتر می شود و رقت دل پیدا می کنیم و چرکی دل از بین می رود. وظایف انسانیت همراه با دیانت در ما بیشتر می شود. در هر حال نباید بد احدی را بخواهیم. خیرخواه و همراه جمع باشیم. زیانمان به دیگران نرسد و سود دیگران برایمان مهم باشد. اول مومنین بر مسلمین بعد مسلمین بر غیر مسلمین مقدم هستند.
وی تأکید کرد: نکته دیگر اینکه نسبت به زیر دستان ترحم بیشتری پیدا خواهیم کرد وقتی خوش بین باشیم و از بالا دست انتظار محبت پیدا می کنیم و با زیردستان هم همینطور عمل خواهیم کرد. از اثرات خوش بنی این است که به همسایگان نزدیک می شویم و همسایه را شریک مال خود می دانیم و در ادای حق الناس کوشا می شویم. آدم خوش بین خوش حساب و درستکار و شریک مال دیگران هم است. همچنین دیگران اگر به دیون خود عمل نکنند باید بگذریم و خوش بین باشیم تا قرضش را ادا کند. هر چه خوش بینی در مردم بیشتر باشد قوانین مملکتی را هم بهتر اجرا می کنند و مطیع خواهند بود. زیرا بدبینی است که آدمی را از حقوق خود متجاوز می کند. با خوش بینی فرد از وظیفه سخت خودش تجاوز نمی کند و به کار خودش می پردازد. حتی سعی می کند در سیاست زدگی ها و سلایق دیگران دخالت نکند ولی دنبال حقوق خود را می گیرد.
نظر شما