به گزارش خبرنگار مهر، مسجد جامع ورامین یکی از بناهای منحصر به فرد تاریخی در جنوبشرق استان تهران است که نقوش موجود بر روی آن چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این مسجد در مرکزی ترین مکان در شهر ورامین قرار گرفته که سابقه ساخت آن به دوره ایلخانی باز می گردد و به گفته کارشناسان گچ بری های موجود بر روی آن از بی نظیرترین کارهای انجام شده در ایران است.
وضعیت اسفبار مسجد جامع در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
اهمیت اثر از آنجا مشخص می شود که این مسجد در سال 1310 که بسیاری از بناهای مهم کشور به ثبت ملی نرسیده بود، ثبت ملی شد و به عنوان میراثی گرانبها در تاریخ ایران برای همیشه به یادگار ماند.
تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به مسجد جامع ورامین توجه چندانی نمی شد و به دلیل مشکلاتی که وجود داشت مردم به این مسجد نمی رفتند و این بنای تاریخی به مخروبه تبدیل شده بود، به طوری که ژان دیولافوا در سفرنامه تاریخی خود می نویسد: "پس از تعارفات معموله و کمى استراحت به تماشاى مسجد جامع ورامين رفتيم، اين بنا در قديم بسيار عالى و با‌شکوه بوده ولى اکنون ويرانه‌اى بيش نيست و مومنين هم از ترس فرود آمدن طاق براى عبادت به آنجا نمى‌روند".
اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و ایجاد نماز جمعه در شهرستان ورامین به این مکان توجه ویژه ای شد و امروز شاهد هستیم که در شش ماه از سال نماز جمعه ورامین در مسجد جامع برگزار می شود و این مکان به محل اجتماع فرهنگی مردم متدین ورامین تبدیل شده است.
همچنین در طول سال نیز برنامه های فرهنگی در این مکان تاریخی برگزار می شود که به خاطر ویژگی های محیطی مسجد جامع اغلب با استقبال مردم مواجه می شود.
در زمان مغول اگر چه بسیاری از شهرهای ایران ویران شد اما ورامین به دلیل رونق کشاورزی در آن، رشد چشمگیری پیدا کرد و از قریه به شهر ارتقا یافت. در دوران سلطان محمد خدابنده کار ساخت مسجد جامع ورامین آغاز و در سال 726 به پایان رسید ولی سلطان محمد دیگر در زمان اتمام این مسجد زنده نبود و به همین خاطر نام ابوسعید بهادر بر روی کتیبه مسجد جامع ثبت شد که اکنون نیز از آن کتیبه اثری در مسجد نیست.
مرمت مسجد جامع ورامین توسط پدر معماری سنتی ایران
مسجد جامع ورامین یک بنای چهار ایوانی است که ضلع شمالی که ورودی مسجد است از طریق ایوان‌های شرقی و غربی به ضلع جنوبی که نمازخانه در آن قرار گرفته، می‌رسد و ضلع شرقی هم نقش ورودی - خروجیِ فرعی را داشته و امروز اطراف مسجد خالی است و معلوم نیست در گذشته، معماری اطراف آن چگونه بوده است.
شگرف‌ترین گچبری‌های این مسجد در بالا و اطراف محراب آن وجود دارد که با نقش‌های اسلیمی گل و بوته به شکل برجسته و کاملا زیبایی ایجاد شده‌اند.
در دوران معاصر نیز محمد کریم پیرنیا پدر معماری سنتی ایرانی به مرمت مسجد جامع ورامین همت گماشت، کسی که در نوشته‌هایش توجه به اصول معماری را حائز اهمیت می‌دانست و معتقد بود خودباختگی باعث گسسته شدن پیوند ما با هنرمان خواهد شد و باید منطق معماری گذشته و سنتی خود را حفظ کنیم.
مسجد جامع از آثار شاخص منطقه ورامین محسوب می شود
مجید ژاله نیا در ارتباط با مسجد جامع ورامین اظهار داشت: مسجد جامع ورامین با ۷۰۰ سال قدمت یکی از آثار شاخص تاریخی و هنری منطقه به حساب می آید.
رییس میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ورامین با اشاره به اینکه در ورامین بالغ بر ۲۱۴ اثر تاریخی و فرهنگی وجود دارد افزود: اعتبارات اختصاص یافته به ورامین محدود است، بنابراین هر ساله ما اولویت بندی می‌کنیم و هرکدام از آثار تاریخی که نیاز و ضرورت بیشتری برای مرمت و بازسازی داشته باشند با همان اعتبار اندک اقدام به بازسازی می‌کنیم.
دلیل اقامه نماز جمعه ورامین در مسجد جامع
امام جمعه ورامین نیز درباره این مکان تاریخی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مسجد جامع ورامین در دوران طاغوت به یک مخروبه تبدیل شده بود و برپایی نماز جمعه این شهرستان در مسجد جامع مهم‌ترین دلیل آبادانی این مکان مقدس است، خرابی مسجد جامع ورامین قبل از برگزاری نماز جمعه در آن به قدری بود که حتی مواردی دیده شده که افراد آجرها و خاک‌های آن را به یغما می‌برده‌اند.
وی در ارتباط با نماز خواندن در مسجد جامع عنوان کرد: مسجد جامع مخروبه‌ای شده بود و حتی در شب‌ها مردم می‌ترسیدند از آنجا تردد کنند، تا اینکه روزی مرحوم حجت‌الاسلام جهرودی اولین امام جمعه موقت ورامین و از علمای مبارز و به نام شهرستان ورامین نزد من آمد و گفت خواب دیده است که رسول خدا(ص) در مسجد جامع که آباد شده بود، اقامه نماز کرده است.
آیت‌الله سید مرتضی محمودی گلپایگانی اظهار داشت: زمانی که این خواب را شنیدم احساس کردم حضرت نسبت به این مسجد جامع نظر دارند و قصد کردم نمازهای جمعه در این مسجد اقامه شود.
امروز نبود برخی امکانات مثل ورودی و خروجی مناسب و نبود امکانات بهداشتی برای مراجعه کنندگان و نمازگزاران، در کنار عدم استفاده درست از پتانسیل مسجد جامع به عنوان یکی از قطب های فرهنگی شهرستان ورامین از مشکلات مهم و جدی این بنای عظیم است که باید مورد توجه مسئولان قرار بگیرد تا شاهد رشد و شکوفایی این اثر فرهنگی و تاریخی باشیم.
------------------------
گزارش و عکس: محمدرضا حیدری
نظر شما