می توانستم بنشینم و شعار بدهم/ دوستان اجازه دهند این شیرینی بماند؛ دور بعدی مذاکرات نفس گیر است

به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه کشورمان دربرنامه دونیم ساعت از شبکه خبر درباره  ناگفته ها در مسیر حرکت در گفتگوهای ایران و 1+5 گفت: معمولا در مذاکرات دشوار همه طرفها سعی می کنند کامیابی ها و ناکامی ها با استفاده از نحوه بیان در رسانه ها و مقالات و... القا کنند و برای افکار عمومی جا بیاندازند که چه گرایشی صحیح است. گاهی اوقات دوستان پیچش خبری را با واقعیات قاطی می کنند.

وی افزود: در مذاکره هیج کس هر قدر هم قدرتمند باشد نمی تواند همه خواسته های خود را بگیرد که در این صورت هم نیاز به مذاکره نیست.اصلا مذاکره برای رسیدن به یک نگاه مشترک است و برای رسیدن به مواضع مشترک که دو طرف بتوانند احساس راحتی داشته باشند.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشوربا اشاره به اینکه  نگارش متن کار دشواری است و وقت می برد ،بیان کرد:  نتیجه مذاکرات هسته‌ای که فعلا در مرحله اول به آن برنامه اقدام مشترک نامیدیم،  نتیجه چند صد ساعت مذاکره است که گاهی اوقات روی یک کلمه عبارت و محل قرار گرفتن یک جمله و روی جزئیاتی که تعریف شده در آن بحث شده است .

وی با بیان اینکه گاهی اوقات مشاهده می کنید که اقداماتی که یک طرف باید انجام دهد یک صفحه و اقدامات طرف مقابل یک خط است ، تصریح کرد: میزان خطوط برای اقدامات هر طرف ملاک خوبی برای سنجش نیست . بعضی اوقات برای اینکه مشخص کنید چه کارهایی را نباید انجام دهید مشخص می کنید که چه اقداماتی باید صورت گیرد . در صورتی که ممکن بود همان را در یک خط بیان کنید و این موضوع دست و پا گیر باشد.

ظریف گفت: اگر کسی می خواهد تحلیل کند و نظر بدهد باید در برابر این واقعیت قرار بگیرد که مذاکره بود خود را در مذاکره قرار دهد. این سند که از مذاکره بیرون آمده موضع آمریکا نیست و آمریکایی ها مجبورند نظرات خود را بعد از مذاکرات ارائه دهند چرا که نتوانسته اند همه نظرات خود را در این توافق بگنجانند .البته موضع ما هم نیست چرا که اگر قرار بود موضع ما باشد بیانیه ای را صادر می کردیم و مواضع خود را اعلام می کردیم. ما هم دیدگاه های خود را داریم و بر اساس تعریف و تقسیر خود این سند را قبول کردیم .

وی تصریح کرد: تا نیم ساعت قبل از اینکه بتوانیم جلوی دوربین قرار بگیریم مشغول مذاکره بودیم. یک ربع هم منتظر بودیم که رسانه ها از چک های امنیتی سازمان ملل در ساعت 3 و نیم صبح عبور کنند و بتوانند وارد مقر سازمان ملل شوند.

وزیر امور خارجه ضمن تقدیر از رسانه ها خاطرنشان کرد:امیدواریم که مرحله اول که فعلا نشاطی در میان مردم ایحاد کرده دوستان اجازه دهند این شیرینی بماند.کار دشواری شده است و حتما این کار بی عیب نیست . حتما می توانیم از نقد سازنده استفاده کنیم.

وی اظهار داشت : این سند هنوز سندی است که نتانیاهو آن را پیروزی قرن برای ایران می داند وسندی است که مخالفین ما در موردش مشغول انواع تلاش ها هستند که اجاره ندهند این سند اجرایی شود.این نشان دهنده این است که اقدام خوبی صورت گرفته و باید در مراحل آینده با همبستگی منافع مردم سخت کوش که با مقاومت در مقابل فشار های اقتصادی آنگونه مقاومت کردند که به ما این امکان را دادند که بتوانیم با عزت از حق انها دفاع کنیم را حراست کنیم .

ظریف گفت: الان وقت بحث جناحی و سلیقه ای نیست . الان وقت حراست از منافع ملی است .

وی درباره عنوان برنامه اقدام مشترک برای این سند گفت:ما یک رشته اقدامات 6 ماهه را در نظر گرفته ایم .پیش بینی کردیم که طرفین این اقدامات را  انجام دهند . یک مدتی به ویژه برای طرف های مقابل زمان لازم است  که اقدامات را انجام دهند. اتحادیه اروپا باید تحریم ها را لغو کند و برای این کار باید با 28 کشور جلساتی را برگزار کند . اقداماتی که آمریکایی ها در مورد تحریم نفت و دارو انجام داده اند و برای رفع اینها نیاز به زمان دارند و قرار شده دو سه هفته ای تا نزدیک پایان سال میلادی و 20 دسامبریعنی حدود اوایل دی ماه زمان نیاز داشته باشند که اجرا شود.

وزیر امور خارجه بیان کرد: البته ما هم باید زمینه هایی در کشور برای گفتگو با آژانس فراهم کنیم . این برای گام اول است و همین طور ما تأکید کردیم که بلافاصله باید گام بعدی آغاز شود.

ظریف با اشاره به اینکه در صفحه آخر تفاهم چارچوبی را برای روشن شدن تفاهم داریم ، افزود: لذا مذاکرات بعدی نفس گیر خواهد بود ودشواری های خود را دارد که قرار است بلافاصله شروع شود و احتمالا اواخر دی ماه آغاز می شود. مذاکرات قرار است در یک سال به نتیجه برسد که در مراحل نهایی باید به طور کامل تحریم ها چه تحریم های شورای امنیت و سایر تحریم ها رفع شود.

وزیر امور خارجه درباره اظهارات ویلیام هیگ در ژنو و اینکه این ساز مخالف در مذاکرات  از کجا نشأت می گیرد، بیان کرد:در اجلاس ژنو 3 اقدام ویژه ای از طرف هیگ ندیدم و اظهار نظرهای دیروز و امروز هم خیلی تند نبوده است. ممکن است پس پرده تقاهم هایی باشد و تقسیم کار صورت گرفته باشد  اما.یک امکان دیگر هم این است که مشکلاتی در داخل 1+5 ایجاد شده و دیگران خواستند از این مشکلات استفاده کنند.

وی ادامه داد: من که از نزدیک بودم و شاهد روند بودم، دیده ام که ابتکار عمل این روند با جمهوری اسلامی ایران  بوده است و ما بودیم که چارچوب را تعیین کردیم و گفته ایم که  کجا مذاکره کنیم و این مذاکرات با چه روندی باشد.
رئیس تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان بیان کرد:آنها توقع نداشتند که جمهوری اسلامی ایران این طور مذاکره کند و به این زودی به متن برسیم . اگر قرار باشد در یک مذاکره چند جانبه با 6 کشور عمده و دارای منافع متفاوت شرکت کنیم که خانم  اشتون به عنوان نماینده آنها حضور داشت و این  یک مجموعه پیچیده است، برای مدیریت این مجموعه نیاز به طراحی و فکر دارد.

وی ادامه داد: ما با فکر وارد مذاکره شده ایم و دستگاه  سیاست خارجی این طراحی انجام دادند. در ژنو 2 بعد از یک روز از اجلاس یکی از وزرای خارجه  ناراحت شد و گفت پیش نویس بدی است . من فکر می کنم این تقسیم کار نبوده است و آن وزیر پیش بینی این کار را نمی کرد . آنها فکر می کردند که باید خودشان سند را بنویسند و فکر نمی کردند که جمهوری اسلامی این سند را بنویسد و با این سرعت این کار انجام شود.

ظریف خاطرنشان کرد: بعد از دو هفته که به میز مذاکرات برگشتند با آمادگی بیشتر آمدند و توانستند منافع ملی خود را پیش ببرند. منافع ملی همه آنها در رابطه با ایران است . مردم ایران بودند که وقتی که دیدند هیات و دولتی در مقابلشان ایستادگی کرده همه در مقابلش ایستادگی کردند.

وی ادامه داد: باید احترام به مردم را از روش هایی ایحاد کنیم که بقیه را راضی کنیم که با ما از موضع برابر صحبت کنند و فکر نکنند که امکان دیکته به مردم ایران را دارند.

وزیر امور خارجه در پاسخ به این سئوال که روند دو سویه و گام به گام به چه معناست، بیان کرد: دو سویه بودن یعنی باید اقدامات متوازن باشد. گام به گام بودن نیز یعنی مراحلی را داریم  که می توانید بر اساس این مراحل حرکت کنید .

وی خاطرنشان کرد: البته می توانیم یک گام اول و نهایی داشته باشیم . فکر می کنم گرایش این است که بعد از این گام به گام نهایی برویم چون اقدامات طولانی ممکن است اعتماد را از بین ببرد.

ظریف بیان کرد: اقدامات باید متوازن باشد و همه احساس راحتی کنند . برای جمهوری اسلامی این احساس بهره برداری بدو ن هیچ تبعیضی از حقوقش و برای دیگران هم اینکه بدانند برنامه ما صلح آمیز است. ما هم همین را می خواهیم چراکه مردم ما آنچه را که به دست آورده اند با کشتار به دست نیاوردند. ما قدرت خود را از سلا ح نمی گیریم . کسانی که می خواهند ایران هراسی را روشی برای پیشبرد اهداف خود کنند از جمله رژیم صهیونیستی نگران این تفاهم نامه شده اند.

وی با بیان اینکه دنیا دیده است که مردم ایران به دنبال سلاح نیستند، گفت: علت این که نمی پذیرند  هم این است که اجازه نمی دهند کسی برای انها تصمیم بگیرد. غربی ها 8 سال است که روی مردم ایران فشار آورده اند چیزی به دست نیاوردند به جز اینکه  ما 19 هراز سانتری فیوژ به دست آوردیم.

وی ادامه داد: آنها مردم ایران را از خود دلگیر کرده اند و اعتماد مردم ایران را خدشه دار کردند. این تجربه ای است که به دست آوردند و باید یک راه حل دیگری را به دست آوردند.
ظریف در پاسخ به این سئوال که اقدامات داوطلبانه چه مفهومی دارد، بیان کرد: این همان توازنی است که بحث می کردیم و اقدامات داوطلبانه که هیچ تعهد حقوقی ایجاد می کند و قابل بازگشت است . اگر کنگره تحریم وضع کند یعنی آنها قادر به انجام اقدامات نبوده اند و ما لزومی به اجرا نداریم .

وی در باره سازو کاری که الان در مورد آن بحث می شود، اظهار داشت: اگر ما به این نتیجه برسیم که اقدامات انجام نمی شود با فاصله کوتاهی قابل برگشت است .

وزیر امور خارجه درباره اقدامات متقابلی که باید از سوی طرف مقابل صورت گیرد، گفت: اضافه نکردن تحریم ها چه کنگره چه شورای امنیت و چه اتحادیه اروپا از اقداماتی است که طرف مقابل باید انجام دهد.اگر کنگره اقدامی انجام دهد ما رئیس جمهور امریکا را مسئول می دانیم که نقض عهد شده است.

وی خاطرنشان کرد:در گذشته با تحریم مانع شدند که ایران به در آمد های نفتی برسند . باید اجازه دهند پالایشگاه ها بیمه شود. علت اینکه طرح داوطلبانه در نظر گرفته شده مقطعی بودن است. اگر بعد از 6 ماه متوجه شدیم که انجام نمی شود و یا اینکه می خواهیم اقدامات گسترده تر انجام دهیم به تعهد تبدیل می شود.

ظریف درباره اقدات متقابل  ایران و طرف مقابل بیان کرد:بنده در مذاکرات همیشه به طرف مقابل گفته ام زیاده خواهی می کنند اما الان می گویم که در این بسته اقدامات نسبتا متوازن است . از ایران خواسته اند پیشروی بیشتر نداشته باشد و آنها هم نباید پیشروی داشته باشند و باید تحریم ها را بردارند . هر چند که این تحریم ها غیرقانونی بوده و مذاکره به مفهوم پذیرش تحریم ها نیست و من از ابتدا در نیویورک نیز این را تأکید کردم که همه تحریم ها از تحریم های شورای امنیت، تحریم های یک جانبه و اتحادیه اروپا غیر قانونی است .انها در عمل موظفند این اقدامات را انجام ندهند.

وی در پاسخ به سئوال دیگری در این باره غنی سازی و حرف های جان کری که در تعارض در توافق بود، بیان کرد:آنچه که در این توافق صورت گرفته این است که ما غنی سازی را ادامه می دهیم  و با امریکا هم در این باره صحبت می کنیم. ما گفتیم دنیا بداند برنامه غنی سازی ما صلح آمیز است  اما درباره ابعاد آن صحبت می کنیم .

ظریف تأکید کرد: چند نکته برای ما خط قرمز است .غنی سازی در خاک ایران انجام می شود غنی سازی 20 درصد که در فردو انجام می‌شد پنج درصد ادامه می‌یابد. دو سه کشور با این موضوع مخالفند. براساس ماده 4 ان پی تی این حق عنوان شده است. بر اساس این «برنامه اقدام مشترک» ایران از این حق برخوردار می‌باشد و کلیه تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود.

وی ادامه داد: برای اولین بار شش کشور پذیرفتند که غنی سازی بخشی از هر راه حل است که یک قسمت آن برداشتن تحریم‌هاست. و آخر آن به رفع تحریم‌ها منجر می‌شود.

ظریف در پاسخ به سئوالی  درباره دوژوره و دوفاکتو بودن غنی سازی گفت: اگر دوستان می‌خواهند حرفی راجع به حقوق بین‌الملل بزنند چند کتاب بخوانند. حق آن هم حقی که در ان پی تی می‌گوید هیچ چیز در این معاهده نمی‌تواند کشوری را از حق قابل انتزاعش محروم کند، باید به آن احترام بگذارند.

وی درباره درصد به رسمیت شناختن این حق بیان کرد: حق ایران برای دسترسی به انرژی هسته‌ای است و به آن احترام گذاشته می‌شود.دو هفته آمریکایی‌ها تلاش کردند دو عبارت وارد این توافق کنند in parctice و if agreed  که ما این دو را برداشتیم.

ظریف گفت: از دوستانی که در داخل مطلب می‌نویسند می خواهم اگر دولت آمریکا به خاطر مشکلات داخلی و فشارها حرف‌هایی را می‌زنند تکرار نکنند. یقین بدانند هرچه به دست آمده یک دستاورد تاریخی برای مردم بوده است. من آن را امتیاز برای خود نمی‌دانم امتیاز برای مردمی می‌دانم که مقاومت کردند. این یک برنامه اقدام شش ماهه است. بیش از آنچه که هست به آن نخوانند و در آن ندمند.

وی در این باره که متن به زبان انگلیسی بوده است ، گفت: این متن معاهده نیست و به چند زبان هم نیست. تمام مذاکرات در ژنو به زبان انگلیسی صورت می‌گیرد حتی هیئت فرانسوی، چینی و روسی که زبانشان زبان رسمی سازمان ملل است به زبان انگلیسی مذاکره کردند. از سوی دیگر این اقداماتی که باید صورت گیرد خیلی پیچیده نیست و قابل انجام است.
وی درباره ضمانت اجرایی نیز گفت: به پیشنهاد ما کمیسیون مشترکی درست شده برای نظارت بر اجرای این اقدامات.  در صورتی که اراده سیاسی برای حل این موضوع باشد این کار پیش می‌رود. روش‌های دیگر را امتحان کردند. اینکه غربی‌ها پای میز مذاکره آمدند چون تحریم و تحمیل و تهدید را امتحان کردند و اثر نکرد. مردم ایران با مقاومت خود دنیا را پای میز مذاکره کشاندند. به خودمان اعتماد داشته باشیم نیاز به نگرانی نداریم. با چشم باز حرکت می‌کنیم. کشوری بزرگ با مردمی بزرگ هستیم. کسی نمی‌تواند سر ما کلاه بگذارد. اگر بخواهند هر فشاری را بر مردم وارد کنند همواره راه برون رفت وجود دارد. این توافق به ما تحمیل نشده است. این ما بودیم که دنیا را وادار کردیم به جای تحریم و تهدید دست از آن بردارند. در این کاغذ تحریم و تهدید نیامده است. این کاغذ نشان داد بعد از سال‌ها از موضع برابر با این مردم صحبت کنند. اینکه به این نتیجه رسیدند راه دیگری جز تعامل منطقی و عادلانه با این مردم ندارند.

وی گفت: من به آنها گفتم که مردم ما به شما اعتماد ندارند. باز هم تکرار می‌کنم که لازم است اعتماد این ملت بزرگ را جلب کنند و این اعتماد را بازسازی کنند. رفتارهای غلط گذشته را احساس و با این مردم با زبان تهدید صحبت نکنند. هر بار با زبان تهدید صحبت می‌کنند یک قدم دیگر بر بی اعتمادی مردم می‌افزایند.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: باید با چشم باز به دلیل رفتار گذشته آنها کار را به پیش ببریم. نگران نیستیم، اعتماد نداریم، دقت داریم، مراقبیم و جدی هستیم ولی هیچ یک از این‌ها باعث نمی‌شود منافع خود را به پیش نبریم.

ظریف تأکید کرد: این احساس کم بینی است که وارد مذاکره نشوید. اگر به توان خود باور دارید این خودباوری باعث می‌شود جرات وارد شدن به مذاکره را داشته باشید. اعلام موضع مشکلی از کسی حل نمی‌کند ما تصمیم گرفتیم مقامات عالی کشور در عین بی اعتمادی، فرمایش رهبری همواره آویزه گوش ماست که به آنها اعتماد نداریم و به آنها گفتیم باید اعتماد مردم و رهبری نظام را با اقداماتتان جلب کنید.

ظریف افزود: با کمال خودباوری وارد مذاکره می شویم. بدخواهان این نظام زاری کردند و امروز همه تلاش را می کنند که این توافق را بر هم بزنند چون فهمیدند وقتی مردم ما و نمایندگانشان از موضع اعتماد به نفس وارد می شوند می توانند منافع خود را تامین کنند. دوستان فکر نکنند آمریکا و اسرائیل قدر قدرت هستند. اینها قدرت‌های پوشالی هستند.

وی درباره عهدشکنی غربی‌ها گفت:‌ برمی‌گردیم. هر لحظه تصمیم بگیریم می‌توانیم این توافق را کنار بگذاریم. ما پایدار به تعهدات هستیم ولی در مقابل نقض تعهد ما هم مجبور نیستیم یک طرفه قراری را نگهداریم. ما وارد این حوزه شدیم با این هدف که منافع کشور را به پیش ببریم ولی فشارهای غیرعادلانه و ظالمانه بر مردم را رفع کنیم.

ظریف گفت: می‌توانستم بنشینیم شعار دهم. آن زمان فشارها بر مردم را نمی‌توانستیم کم کنیم. سخنرانی را از تهران هم می‌توانستم بکنم. وارد شدن به مذاکره دشوار است از طریق بیانیه خواندن راه‌حل فراهم نمی‌شود. نگران چیزی نیستیم. ملت بزرگی هستیم و می‌توانیم کار خود را با یاری خدا و اعتماد به این مردم بزرگ پیش ببریم.

وی درباره حضور وزرای خارجه ۱+۵ در ژنو ۲ و ۳ گفت: ما با برنامه خود وضعیت را به شکلی کردیم که وزرا به این نتیجه رسیدند که اگر نیایند از کار عقب می‌مانند. به فاصله دو هفته شش وزیر بدون برنامه ریزی قبلی به ژنو بیایند برای اینکه با نماینده ایران مذاکره کنند نشانگر توان ایران است.

وی درباره نکاتی که در زیرنویس آمده گفت: این نکات برای دقت در کار و اینکه نشان دهیم چه حوزه‌هایی را شامل می‌شود، هستند.

ظریف افزود: این تلاشی بود که بعد از بررسی داخل و در نظر گرفتن جوانب امر می‌خواستیم این کار را به پیش ببریم.

وی درباره چشم انداز این توافق اظهار داشت:‌ ما خدا را قادر مطلق می‌دانیم و با نیت رسیدن به راه حل برای رفع فشار بر مردم ضمن حفظ حقوقشان وارد این کار شدیم. اگر طرف مقابل درس خود را از ۳۵ سال گذشته آموخته باشد امکان حل این موضوع وجود دارد. این یک مشکل ساختگی است. چشمانمان باز است و چشم دستگاه‌های نظارتی نیز باز است.
ظریف درباره حاشیه سفر به ژنو خاطرنشان کرد: در مراحلی کار برای ما خیلی دشوار بود. اختلافات جناحی را طبیعی می‌دانم.