به گزارش خبرنگار مهر، صادق کرمیار در نشست نقد و بررسی رمان «بچه‌های کارون» نوشته احمد دهقان که عصر سه‌شنبه 19 آذر در فرهنگسرای انقلاب برگزار شد در سخنانی اظهار کرد: من از خواندن کتاب آقای دهقان لذت بردم. البته وقتی شروع به خواندن کتاب کردم، آن را برای نقد کردن نخواندم. خواندم تا از خواندش لذت ببرم که بردم. وقتی هم که تمام شد برای بار دوم کتاب را مرور کردم تا نقاط قوتش را مشخص کنم و در نهایت چیز‌هایی از متن و حواشی متن پیدا کردم که بیانش به خواننده برای بهتر خواندن اثر کمک می‌کند.
وی افزود: در مورد جنگ آثار بسیاری تألیف شده است؛ چه در حوزه کارهای مستند یا ادبی یا داستانی اما در مورد فتح خرمشهر و جنگی که باعث آزادی خرمشهر شد، کمتر کتابی نوشته و منتشر شده است؛ در حالی که نوجوانان و نسل آینده باید بدانند در کشورشان و در سال‌های نه چندان دور چه رخ داده است.
کرمیار ادامه داد: شنیده‌ام که می‌گویند، نویسنده باید این توانایی را داشته باشد تا از تضادهایی که در داستان و زندگی واقعی وجود دارد در پرورش داستانی استفاده کند؛ سعی کند زیبایی‌ها را در دل زشتی‌ها نشان دهد و برعکس. اگر نویسنده توانایی این کار را داشته باشد، موفق است و اگر نتواند اساساً نویسنده نیست.
نویسنده تقدیر شده در جایزه ادبی جلال آل‌احمد همچنین گفت: دهقان در این رمان به سادگی توانسته سختی‌ها و پلیدی‌های جنگ را به تصویر بکشد؛ آن هم بدون اینکه فلسفه ببافد و یا حکم صادر کند و یا اینکه به تئوری‌پردازی درباره جنگ بپردازد. وی توانسته از زاویه دید نوجوانی که جهانش متفاوت از بزرگسالان است، جنگ را به تصویر کشیده و بگوید که گویا در جهان این نوجوان، جنگی وجود ندارد و تنها زندگی جریان دارد.
کرمیار تصریح کرد: نکته دیگری که به نظرم رسید این است که دهقان در کتابش صحبتی از دوران قبل از جنگ نکرده است و تمام اطلاعات موجود در رمان مربوط به جنگ است. این کار شاید به این خاطر است که نویسنده می‌خواسته بگوید این نوجوان تنها تجربه‌ای که از زیستن دارد؛ جنگ است و غیر از آن چیزی نمی‌شناسد. شاید خواسته بگوید که جنگ برای آن نوجوان زندگی است و خمپاره و رگبار مسلسل و زخمی‌شدن برایش عادی به شمار می‌رود؛ چون از اساس چیزی غیر از آن را درک نکرده. این نکته به نظرم هم جزو نقاط قوت کار است و هم نقاط ضعف.
وی افزود: نظر شخصی من این است که با تسامح می‌شود «بچه‌های کارون» را یک رمان نوجوانانه دانست. المان‌هایی در کتاب هست که نشان می‌دهد این رمان نوجوانانه نیست و بزرگسالانه است، اما به هر شکل المان‌های یک رمان نوجوان را هم در این اثر دیدم. اگر به عنوان رمان نوجوان بخواهیم به این اثر نگاه کنیم، باید مواردی به کتاب اضافه می‌شد که به درک نوجوان از جنگ کمک کند. به عبارت دیگر اگر نویسنده رمان بزرگسال موفقیتش در آشنایی‌زدایی است، در رمان نوجوان آشنایی‌سازی موفقیت ایجاد می‌کند. با این تقسیر به نظرم شکست‌های زمانی در کتاب وجود دارد، برای نوجوان 13 تا 17 ساله قابل درک نیست.
مدیر کارگاه قصه و رمان حوزه هنری در ادامه تصریح کرد: درباره نویسندگان تعبیر غلطی وجود دارد که بر اساسش برخی فکر می‌کنند، نویسنده باید درباره همه امور لشکری، کشوری و سیاسی نظریه داشته باشد. در حالی که نویسنده تئوری‌پرداز نیست، اصلاً هنر عرصه تئوری‌پردازی نیست، بلکه عرصه علم است. نویسنده حکم صادر نمیکند، بلکه به حکم دیگران شکل و فرم می‌دهد. من نویسنده را فراتر از آن می‌دانم که بخواهیم او را به راوی مسائل سیاسی روز تنزل دهیم. نویسنده باید داستانش را بنویسد و با درک هنری از یک واقعه، به آن فرم داستانی داده و اجرایش کند که این اتفاق در کتاب «بچه‌های کارون» به خوبی انجام شده است.
مدیر کارگاه قصه و رمان حوزه هنری ادامه داد: دهقان در داستان «بچه‌های کارون» به خوبی یک داستان چند لایه را پدید آورده است. تمام عناصری که به داستان معنا می‌دهند در این کتاب وجود دارد و نویسنده قصه فتح خرمشهر را در قالب یک رمان برای نسلی که در برابرشان مسئولیت دارد، به خوبی بیان کرده است. در کل می‌توان گفت کتاب «بچه‌های کارون» نه تنها در تاریخ دفاع مقدس بلکه در ادبیات دفاع مقدس نیز ماندگار خواهد بود.
وی ادامه داد: خاطرم هست در دوره‌ای که من به عنوان خبرنگار در جبهه فعالیت می‌کردم با نوه دختری امام، یعنی مسیح بروجردی در جبهه بودیم که شنیدیم در شب عملیات گردان تخریب اعتصاب کرده است. ماجرا بسیار حساس بود. برای همین رفتیم تا علت را جویا شویم. متوجه شدیم که فرمانده این گردان در زمانی که به تهران برای مرخصی بازگشته است، با یکی از مسئولان بنیاد شهید که بالاجبار خواستار ازدواج با خواهرش بوده درگیر شده و آن مسئول نیز با نفوذ خود، حکم تیر او را گرفته و او نیز به جبهه متواری شده است. بنابراین می‌خواهم بگویم، این ماجراهای سیاسی در زمان جنگ نیز وجود داشت. رخدادهای سیاسی کنونی همه گذرا است، اما هوشمندی نویسنده‌ای چون احمد دهقان در این است که از روی این اتفاقات به راحتی عبور کرده و کار خود را می‌کند و می‌داند تنها کار ماندگار، همین است.
کرمیار در پایان گفت: دهقان در این رمان از تکنیک تقسیم اطلاعات استفاده کرده است که به نظر من اثرش را در زمره آثار تاریخی قرار داده است، البته این کار در ژانر کارهای معمایی نیز قرار دارد.
نظر شما