به گزارش خبرنگار مهر، احمد قدیری ابیانه، پژوهشگر جنگ نرم و رسانه، عصر روز پنجشنبه 21 آذر در دومین روز از همایش دشمن‌شناسی که در فرهنگسرای خاوران برگزار شد، به بررسی شناخت تکنیک‌های عملیات روانی در حوزه رسانه و خبر پرداخت و گفت: جنگ نرم مبتنی است بر کاشت، داشت و برداشت. یعنی رسانه‌ها ابتدا بذری را می‌کارند، آن را سپس مراقبت کرده و آبیاری می‌کنند و در موقع مقرر خوشه‌چینی می‌کنند. البته خوشه‌چینی زمانی اتفاق می‌افتد که این پروسه کامل انجام گیرد؛ یعنی مراحل کاشت و داشت.
وی افزود: به طور مثال در خصوص جریان فتنه باید بگویم که این امر از سال‌ها قبل پی‌ریزی شده بود؛ یعنی در زمان دولت خاتمی ما بعضاً در روزنامه‌ها و رسانه‌ها داعیه تقلب را می‌شنیدیم. در واقع از آن سال به بعد زمزمه تقلب در انتخابات مطرح شد. البته به روش‌های مختلف، نه به صورت کاملاً واضح و روشن. در واقع اگر سیر تیترها و اخبار سال 87 را بررسی کنیم، می‌بینیم که چطور رسانه‌ها این روند را طی می‌کنند تا ذهنیت را به فعلیت برسانند. این نکته حائز اهمیت است که گفته می‌شود برای تصرف در اعمال باید ابتدا ذهن‌ها را به تصرف درآورد و جریاناتی که طی سال 88 در کشور ما بروز کرد، مصداقی از همین ایده و تفکر است.
این پژوهشگر جنگ نرم و رسانه، ضمن اشاره به این مطلب که آنچه امروز به آن خواهم پرداخت، این است که ببینیم تکنیک‌های خبری چه جایگاهی در جنگ نرم دارند، گفت: این تکنیک‌ها در واقع همان ترفندهای خبر هستند؛ یعنی قالب‌های ارائه هدفمند اطلاعات. در این قالب‌ها هر مطلبی گذاشته شود، یک چیز از دل آن خارج می‌شود و آن اثرش از اخبار معمولی و جملات عادی بسیار بیشتر است. البته ما قرار نیست که در این جلسه شما را روزنامه‌نگار و یا خبرنگار کنیم، اما هدف ما این است که با شناخت این تکنیک‌ها و ترفندها دچار باور غلط نشوید. ما نه تنها در مقام ارائه‌دهنده و تولیدکننده اخبار باید این ترفندها را بشناسیم، بلکه باید در قالب دریافت‌کننده نیز قادر به شناسایی این تکنیک‌ها باشیم تا به آسانی نتوانند هرچه می‌خواهند به خورد ما بدهند، شناخت ترفندها شناخت کل مطلب است.
قدیری ادامه داد: ابتدا خبر است، بعد تحلیل خبر و بعد از آن تشخیص و بعد از آن تصمیم و در نهایت اقدام است که صورت می‌گیرد و این سیری است که برای براندازی استفاده می‌شود. در این خصوص باید عناصر خبر را بشناسیم که البته ناگفته نماند تحلیل خبر نیز به دو صورت است؛ یک تحلیل عیان و دیگری تحلیل پنهان. تحلیل پنهان روش زیرکانه‌ای است که تأثیر بسیاری دارد، زیرا چرایی و چگونگی را نمی‌گوید، اما چنان مطلب خود را بیان می‌کند که مخاطب به آنچه او می‌خواهد می‌رسد.
وی ضمن اشاره به تکنیک واژه‌های هم‌سنخ ادامه داد: برخی واژه‌ها هستند که در همه‌جا به کار می‌روند و رسانه‌ها تعمداً از این واژگان استفاده می‌کنند. واژگانی که هم معنا هستند، اما بار معنایی متفاوتی دارند یا غیر هم معنا هستند، اما بار معنایی یکسان دارند. تکنیک دیگر، انتخاب عکس است که آن نیز بسیار مهم است و به عنوان یک ترفند رسانه‌ای کاربرد دارد. انتخاب تیتر هم تکنیک بعدی است که نباید از آن غافل شد، چرا که بسیاری تنها به خواندن همین تیترها اکتفا می‌کنند و به سراغ متن و مطلب اصلی نمی‌روند و این در حالی است که گاهی تیترها با آنچه در متن آمده همخوانی ندارد و گاهی هم متناقض است. باید بدانیم که همیشه تعداد خوانندگان تیتر از متن بیشتر است. بنابراین رسانه‌ها به آسانی از این فرصت استفاده می‌کنند. دیگر اینکه رسانه‌ها خبر را منتشر نمی‌کنند، بلکه آن را می‌سازند. بنابراین باید مراقب تیترها بود.
قدیری گفت: مسئله دیگر اینکه گاهی در اطراف ما چیزهایی مطرح می‌شود که در آنها پیامی نهفته است و آن خبر ضمیر ناخودآگاه ما را نشانه رفته است. باید در این زمینه هم مراقب بود و از این ترفندها غفلت نکرد.
این پژوهشگر رسانه در پایان ضمن اشاره به راهکارهای مقابله با این ترفندها گفت: البته در این فرصت کوتاه تمام ترفندهای خبری را نتوانستم برای شما بشمارم، اما سعی کردم مهم‌ترین‌ها را بیان کنم. اما راهکار مقابله با این ترفندها چیست؟ در درجه نخست شناخت هویت منبع خبر است، اینکه متعلق به چه حزب و گروهی است. دیگر توجه به سابقه منبع خبر است و یا همان سنجش میزان صحت. انصاف و صداقت رسانه، سندیت‌شناسی هم بسیار مهم است.
نظر شما