تنها تفاوت سایت نطنز با فردو مصونیت از حمله نظامی است/تماس جدید جان کری و اشتون با ظریف

به گزارش خبرگزاری مهر، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در گفتگویی تفصیلی با دیوید اینیاتوس از روزنامه آمریکایی واشنگتن پست ضمن بیان این مساله، راه پیشِ رو را دشوار دانست.

مذاکره کننده ارشد هسته‏‎ای در مصاحبه یک ساعته که روز گذشته (یکشنبه) انجام شد، گفت: پس از تماس‎های هفته گذشته با جان کری و سرگئی لاوروف وزرای خارجه آمریکا و روسیه و همچنین کاترین اشتون، کری و اشتون به من گفتند خود را متعهد به تکمیل سریع فرآیند ژنو می دانند و نیم نگاهی به رسیدن به توافق جامع دارند. من نیز همین هدف را دارم.

ظریف در برابر این سوال که آیا تماس با کری به تازگی صورت گرفته، پاسخ داد: هیچ گاه ارتباطات قطع نشده و صحبت‎هایی انجام شده است.

وی همچنین گفت: ایران آماده بازی کردنِ نقش فعال‎تر برای پایان دادن به جنگ در سوریه و تامین امنیت خلیج فارس است.

ظریف درباره غنی سازی تاکید کرد ایران با رعایت برخی محدودیت‎ها و با شفافیت بیشتر به آن ادامه خواهد داد و گفت: "حال که اینقدر وقت گذاشته‎ایم و تلاش کردیم تا [غرب] از توهم غنی سازی صفر خارج شود، هیچ دلیلی نمی‎بینیم که از آن دست بکشیم."

رئیس دستگاه دیپلماسی ایران درباره رآکتور آب سنگین اراک توضیح داد: "نمی‎توانیم زمان را به 20 سال پیش بازگردانیم و از ایران بخواهند پروژه‎ای را کنار بگذارد که حاصل سرمایه‎گذاری بزرگ انسانی و مادی بوده است. با این حال، راه‎های متنوعی برای ایجاد اطمینان در زمینه اینکه غنی سازی تنها صلح‎آمیز خواهد بود، وجود دارد."

وی در واکنش به درخواست آمریکا در زمینه بستنِ تاسیسات غنی سازی فردو گفت: "اگر در ایران بنشینید و از نگرانی‎ها درباره فردو بشنوید، تنها نتیجه‎ای که می‎توانید بگیرید این است که آنها می‏‎خواهند به شما حمله کنند."

ما هم "کشوری فوق العاده هستیم"

روزنامه واشنگتن پست می‎نویسد: "اما رئیس جمهور اوباما با فشار اسرائیل گفته است هر گونه توافقی که کاری بجز برچیدن برنامه هسته‎ای ایران بکند و این اطمینان را به وجود نیاورد که تنها محدود به استفاده غیرنظامی است، نخواهد پذیرفت."

وزیر خارجه ایران گفت: "ما سیاست ابهام را پی نمی‎گیریم، به نفع ما نیست. ما دنبال سیاست شفافیت هستیم و به دنبال سلاح هسته‎ای نیستیم. اما حاضر به قبول تحمیل نیستیم."

وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره صحبت‎های فرمانده سپاه پاسداران گفت: "من برای نظرات و نکات سردار جعفری احترام قائلم و تفاوت دیدگاه وی با من قابل انتظار است."

ظریف همچنین خاطرنشان کرد: برخی از ایرانیان با توافق با غرب مخالفند و حتی خواستار عزل وی (ظریف) شده‎اند.

مذاکره کننده ارشد ایران تاکید کرد: حسن روحانی رئیس جمهور فرآیندی را در تمام حوزه‎های سیاست خارجی -از جمله مسائل منطقه‎ای همچون سوریه- هدایت می‎کند که بر اساس رضایت طرفین است.

وی افزود: "ایران اعتقاد دارد راه حل نظامی برای سوریه وجود ندارد."

وی اعلام آمادگی کرد در صورتی که پیش شرطی در زمینه برکناری رئیس جمهور بشار اسد وجود نداشته باشد، حاضر است در کنفرانس ژنو2 شرکت کند تا به راه حلی سیاسی دست بابند.

رئیس دستگاه سیاست خارجی ایران در خصوص تحولات سوریه خاطرنشان کرد: "رئیس جمهور اسد معتقد است در پایان ماجرا به راه حلی سیاسی نیاز است. کسانی که به دنبال حمله نظامی آمریکا هستند، پس از این که آمریکا تصمیم گرفت در چهارچوب قوانین بین‏‎الملل عمل کند، ناامید شدند."

ظریف افزود: این افراد هنوز از گزینه نظامی دست برنداشته‎اند.

وی ابراز امیدواری کرد که آنها نیز به این واقعیت گردن بنهند.

وزیر خارجه در خاتمه گفت: به نظرم در یک تقاطع هستیم. امیدوارم که همگان نسبت به اهمیت تاریخی فرآیند واقف باشند. این می‎تواند مسیر روابطمان با غرب را تغییر دهد.

وزیر امور خارجه با گفته‎های اخیر هنری کسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا مخالفت کرد و گفت ایران نیز مانند آمریکا به دنبال این است که برای حفظ ارزش‎‏ها و منافعش گام بردارد. وی گفت: "آمریکا تنها [کشوری] نیست که خود را "کشوری فوق العاده" می‎داند. ما هم همین نظر را داریم که کشور فوق العاده ای هستیم".

متن کامل مصاحبه ظریف با واشنگتن پست را در ادامه می خوانید:

واشنگتن پست مسئولیت مصاحبه با "محمد جواد ظریف" را به "دیوید ایگناتیوس" چهره سرشناس و شناخته شده خود سپرده بود. وی در شروع این مصاحبه اولین پرسش خود را اینطور مطرح کرد:

ایگناتیوس: اجازه بدهید با سوالی درباره مذاکرات شروع کنیم. بعد از آنکه در روز جمعه نمایندگان شما مذاکرات فنی در وین را ترک کردند "عباس عراقچی" همکار شما، اعلام کرد که اقدام آمریکا برای سخت کردن تحریم های موجود بر خلاف روح توافق ژنو است و ایران در حال ارزیابی واکنش مناسب به این اقدام است. آیا ممکن است توضیح دهید که از نظر شما موضع ایران چگونه خواهد بود؟

ظریف: ما متعهد به اطمینان از این نکته هستیم که روندی را که آغاز کرده ایم و نیاز به شجاعت زیادی از سوی ما داشت به نتیجه برسد. این روند باید به یک نتیجه رضایت بخش که پاسخگوی الزامات موجود در توافقنامه ژنو است منتهی شود. این نتیجه باید شامل برنامه غنی سازی اورانیوم در ایران و همزمان با آن رفع نگرانی هایی همچون محدودیت های اعمال شده از سوی جامعه جهانی بر ایران باشد. این هدف است.

وزیر امور خارجه ایران در ادامه افزود : از آنجایی که معتقدیم برنامه ما کاملا برای اهداف صلح آمیز انجام می شود ما هیچ تمایلی برای باقی گذاشتن ابهام در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه خود نداریم.

بنابراین، ما اعتقاد داریم که دستیابی به یک توافقنامه بسیار آسان است. مطمئنا رسیدن به توافق نیازمند اراده سیاسی جدی و حسن نیت است. اما شاهد هستیم که صداهایی از واشنگتن به گوش می رسد. ما می فهیم که ایران و آمریکا همانند بسیاری دیگر از اعضای گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین به اضافه آلمان) جوامع یک پارچه ای نبوده و در سیاست نیز یکصدا نیستند. ما در ایران دیدگاه های مختلفی داریم. برخی از آنها صراحتا و رک و پوست کنده با شدت از سوی مخالفان توافقنامه بیان می شود تا جائی که برخی خواستار برکناری من شده اند.

به گزارش مهر وزیر امور خارجه ایران در ادامه افزود : معتقدم که این امر در جوامع دموکراتیک امری طبیعی است. جوامعی که شما با گروه های مختلف، دیدگاه های سیاسی گوناگون و همچنین نیروها (قوای) مختلف حکومتی برای تنظیم و موازنه اعمال قدرت سیاسی فعالیت می کنند. در امریکا نیز چنین وضعیتی وجود دارد. معتقدم که نگرانی قانونگذاران آمریکایی در مورد این توافق امری طبیعی است.

ما امیدواریم که مخالفین ما و مخالفان ما در آمریکا در ابتدا و بیش از همه منافع ملی خود را در ذهن داشته باشند. من این را برای هر دو طرف می گویم و فقط بر روی یکی از آنها تاکید ندارم. اما با این وجود معتقدم که بدلیل سیاست های حوزه های انتخاباتی بعضی وقتها موجب پیچیدگی و سردرگمی منافع ملی می شوند اما صحبت درباره این موضوع وظیفه من نیست. این یک موضوع داخلی برای ایالات متحده است و معتقدم که مردم آمریکا و حکومت آن کاملا قادر به مدیریت کردن آن هستند. اما شما وقتی صداهایی از داخل دولت (آمریکا) می شنوید که علت و چرایی (اصل وجودی) مذاکرات را زیر سوال می برند موضوع کاملا غیر قابل تحمل می شود. ممکن است این اقدام مصداق نقض صریح مفاد توافق ژنو باشد یا نباشد. وقتی بیانیه‌‌ هایی از سوی دولت آمریکا صادر می‌شود که با هدف اصلی مذاکرات در تضاد است، این اقدام به شدت غیرسازنده است. بنابراین، لازم بود که ما این موضوع را به قوی‌ترین شکل ممکن به شرکایمان در مذاکرات یادآوری کنیم. و معتقدم این کار را کردیم. این به این معنی نیست که مذاکرات مرده است. این بدان معنی است که مذاکرات با یک مانع مواجه شده. همانطور که "مارک تواین" هم بدرستی به آن اشاره کرده خبرها در مورد مرگ توافق ژنو، به شدت اغراق شده است.

مسئول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در ادامه این مصاحبه گفت: بنابراین معتقدم که نیازمند آن هستیم تا در مورد چگونگی ادامه این روند یک ارزیابی مجدد داشته باشیم. همه نیاز دارند تا این اقدام ( ارزیابی مجدد) را انجام بدهند. بازگشت به میز مذاکره با این نگرش که موانع رفع شوند و به جلو حرکت کنیم. این هدف ماست. ما آن را با حسن نیت انجام دادیم.

ایگناتیوس: آیا شما در مورد مفهوم و هدف بیانیه‌ای که "دیوید کوهن" معاون وزارت خزانه‌ داری آمریکا صادر کرده و فکر می کنم منظورتان از بیانیه های واشنگتن نیز همان بود، توضیحی از جانب ایالات متحده دریافت کرده اید؟

ظریف: ما گفتگوهای تلفنی داشته ایم. اجازه بدهید اینگونه توضیح بدهم ما با اعضای 5+1 ارتباط داشته ایم و در روزهای گذشته درباره این موضوع گفتگو کرده ایم و معتقدم که این گفتگوها ادامه خواهند داشت. این برای اولین بار نیست که ما به این نتیجه می رسم که نیاز است که هم بصورت عمومی و هم بصورت خصوصی در حاشیه 1+5 گفتگو کنیم و این مورد مطمئنا یکی از آنها بود. من با مقامات آمریکایی و مقامات دیگر کشورهای 1+5 و همچنین "کاترین اشتون" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ارتباط بوده ام و همه برای حرکت رو به جلو تلاش می کند.

ایگناتیوس: آیا آمریکائیها چیزی در مورد کم کردن از نگرانی های شما در خصوص اینکه بیانیه کوهن روح توافق ژنو را نقض کرده، گفته اند؟

ظریف: من گفتگوهای محرمانه را محرمانه باقی می گذارم. نمی خواهم وارد این نوع از دیپلماسی عمومی شوم. اما چیزی که می توانم بگویم این است که مشغول مذاکراتی برای اطمینان حاصل کردن در این رابطه هستیم که همه موظف به انجام توافق ژنو هستیم.

ظریف در ادامه گفت : چیزی که من از "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا، و لیدی اشتون شنیده ام این است که آنها متعهد به نهایی کردن سریع توافق ژنو با هدف رسیدن به یک توافق جامع هستند. من هم به دنبال این هدف هستم مطمئنم که در ادامه مسیر نیز با مشکلات دیگری مواجه می شویم. این یک روند بسیار مشکل است. نه فقط به خاطر اینکه رسیدن به هدف مشکل است بلکه به این خاطر که راه هایی که برای رسیدن به هدف وجود دارد مشکل هستند.

همچنین به دلیل بی‌اعتمادی‌ای که در ایران و از جانب مردم در مورد نیات طرف مقابل وجود دارد، و همچنین برخی شبهاتی که طرف مقابل در مورد نیات داشته باشد. بنابراین، کار دشوار و جاده‌ای ناهموار پیش رو داریم. متاسفانه نیروهای بسیار قدرتمندی در تلاشند تا این روند را تضعیف کنند. ما نیازمند اطلاع از این موضوع و همچنین نیازمند کار کردن در این مورد با ذهنی باز هستیم.

ایگناتیوس: فقط می خواهم این موضوع روشن شود: شما به گفتگو با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، و همچنین کاترین اشتون اشاره کردید و من متوجه شدم منظور شما این بود که این گفتگوها به تازگی انجام شده اند. درست است؟

ظریف: ما هیچگاه ارتباطمان را متوقف نکرده ایم و گفتگوها انجام شده است.

ایگناتیوس: بعد از بیانیه کوهن، جان کری اقدام به شفاف سازی آن کرد و به شما اطمینان داد؟

ظریف : من سخنگوی جان کری نیستم. می توانم بگویم که ما با آنها ارتباط داشته ایم. "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه اینجا (تهران) بود و ما مذاکراتی طولانی با هم داشتیم.

ایگناتیوس : این گفتگو چه زمانی انجام شد؟

ظریف : چهارشنبه 11 دسامبر. من با خانم اشتون صحبت کردم هم قبل و بعد از روز چهارشنبه در تماس بودیم. من با افراد دیگر از جمله جان کری صحبت کردم و یا بهتر است اینطور بگویم که آنها با من تماس گرفتند.

ایگناتیوس : "باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا، یک هفته قبل در سخنرانی خود در مجمع سابان در واشنگتن اعلام کرد که از نظر وی شان رسیدن به توافقی جامع 50-50 است. نظر شما در این مورد چیست و اینکه از نظر شما ایا این اظهارات عادلانه (منصفانه) یا ناامیدکننده بود؟ شما چه فکر می کنید؟

ظریف : همانطور که قبلا گفتم رسیدن به توافق زیاد سخت نیست زیرا هدف ما جنجال سازی نیست. مسیری که پیش رو داریم پر از دست انداز بوده و به اراده سیاسی طرف هایی که در این موضوع حضور دارند بستگی دارد. و همچنین تاثیر سیاست های حوزه های انتخاباتی (ایالت های آمریکا) که در مذاکرات اخیر شاهد مواردی از ان بودیم بستگی دارد. ممکن است شما بتوانید به توافق برسید و یا اینکه نرسید. نمی توانم چیزی درباره آن بگویم. من قمارباز نیستم بنابراین نمی توانم درباره ان پیشگویی کنم. اما ما با انگیزه حل 100 درصدی آن کار را شروع کره ایم. اما همیشه محدودیت هایی داشته ایم. هر کسی نگرانی هایی دارد که باید به آنها رسدیگی شود و ما آماده هستیم تا به نگرانی های منطقی پاسخ بدهیم.

ایگناتیوس : اجازه بدهید از شما درباره برخی مسائل خاصی که اوباما و مقامات دولتی به آنها اشاره کرده ‌اند، سئوال کنم. در توافقنامه موقت آمده، طبق راه‌حل جامع، ایران تحت ان پی تی  حق استفاده از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز را دارد و همچنین در آن اشاره شده، راه‌حل جامع شامل ظرفیت غنی‌سازی خواهد بود مشروط به اینکه محدود و شفاف باشد. بنابراین آنچه مقامات آمریکایی می‌گویند این است که این مسئله اساس توافق است. اما ما فکر می کنیم راکتور آب سنگین اراک با نیازهای برنامه مسالمت‌ آمیز تطابق ندارد، ما معتقدیم 19 هزار سانتریفیوژ با نیازهای برنامه صلح‌آمیز محدودی که در توافقنامه ژنو توصیف شده، همخوانی ندارد، ما فکر می کنیم  تاسیسات مستحکم در داخل کوه در فردو با برنامه مسالمت‌آمیز محدود هماهنگ نیست.
بنابراین سئوال این است که در اطمینان دادن به 1+5 درباره اینکه ایران به دنبال برنامه صلح‌آمیز محدود است، آیا شما آماده هستید برای محدود کردن مواردی که اشاره کردم مذاکره کنید؟

ظریف : مجددا می گویم معتقد نیستم که لازم است ما بصورت علنی مذاکره کنیم. بهتر است مذاکرات به طور خصوصی انجام شود. اما اجازه دهید برخی ملاحظات را در این باره مطرح کنم. اول آنکه، این مباحث بر مبنای برخی اصولی صورت می گیرد که اوباما در نامه‌های خود به رهبر معظم ایران و همچنین رئیس‌جمهور روحانی آنها را بیان کرده است. این اصول شامل گامهای برابر، احترام متقابل و منافع دوجانبه هستند.
وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه گفت : بنابراین لازم است که این مذاکرات را بر اساس آن اصل انجام بدهیم. این بدان معناست که نیازمند رسیدن به تفاهم هستیم و هیچ امری نباید به ما دیکته شود. همانطور که شما می دانید ایرانیان هیگاه دستوراتی که از بیرون به آنها دیکته شده باشد نمی پذیرند و این موضوع استثنا ندارد. فشاری که بر این موضوع وارد شده و قصد و اراده ای که برای زنده نگه داشتن آن وجود دارد گواهی برای رد قبول فشارهای خارجی هستند بنابراین برداشتن گام های متقابل یکی از اصول اصلی ماست.

ایگناتیوس : به ما بگویید گامهای برابر چیست؟ تعریف ساده آن چیست؟

ظریف : یک تعریف ساده این است که ما به آنها تحمیل نمی‌ کنیم که راه حل به چه صورت باید باشد و از آنها هم نمی ‌پذیریم که به ماه دیکته کنند راه حل به چه صورتی باید باشد. قصد داریم (ایران قصد دارد) این نگرانی‌ را که ایران تسلیحات هسته‌ای تولید نمی‌کند یا شرایطی ایجاد نمی کند که باعث نگرانی درباره برنامه تسلیحات هسته‌ای شود، پاسخ دهیم. راه‌های متعددی برای بررسی این نگرانیها وجود دارد و ما به آن پاسخ می دهیم.

وزیر امور خارجه ایران در ادامه افزود : اکنون دومین موضوعی که باید در ذهن داشته باشیم آن است که در هر مذاکره ای، اگر شما می خواهید به توافق برسید، لازم است که به مشکل موجود از طرف مقابل نگاه کنید. نباید به موضوع فقط از نقطه نظر خود نگاه کنید و من از همه دعوت می کنم تا به این موضوع از نقطه نظر ما نگاه کنند و سپس ممکن است ما راه حل ساده تری پیدا کنیم. من آماده هستم تا از نقطه نظر شما و همچنین از نگاه غرب به موضوع نگاه کنم.

اجازه بدهید از غنی سازی شروع کنیم. ایران تصمیم نداشت غنی‌ سازی کند. ایران مجبور به غنی ‌سازی شد چرا که ما سهمی در کنسرسیوم فرانسه که یورودیف نام داشت داشتیم و کاملا هزینه آن را پرداخت کرده‌ بودیم اما نتوانستیم به یک گرم از اورانیوم غنی‌شده دست یابیم، حتی برای راکتور تحقیقاتی خود که تحت برنامه اتم برای صلح رئیس‌جمهور آیزنهاور ساخته شده بود نیز نتوانستیم اورانویم تهیه کنیم. ما قصد نداشتیم اورانیوم را تا 20 درصد غنی کنیم. 20 سال تلاش کردیم تا اورانیوم غنی‌شده با غلظت 20 درصد را برای سوخت این راکتور خریداری کنیم. ما تا جایی تهدید شده و مورد توهین قرار گرفتیم و مجبور شدیم که بگوئیم خودمان این کار را انجام می دهیم و قصد نداریم آن را از هیچ کسی بگیریم.

ایگناتیوس : آیا شما محدودیت در غنی سازی را پذیرفته اید؟

ما درباره این موضوع با آنها صحبت می کنیم. راه‌های متعددی وجود دارد. محدودیت ها به نوبه خود هدف نیستند. هدف این است که اطمینان یابیم این امر (غنی سازی) برای اهداف صلح آمیز انجام می شود و این موضوع بصورت شفاف بیان شده. اکنون برای اطمینان دادن درباره مسالمت آمیز بودن اهداف این برنامه، راههای بسیاری وجود دارد. این راه‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد و به توافقی درباره آنها خواهیم رسید زیرا باید به طور دوجانبه درباره آن توافق شود. معتقدیم که می‌توانیم به این توافق برسیم.

ظریف در ادامه گفت : اجازه بدهید به سراغ موضوع دوم یعنی اراک برویم. ما یک گزینه را پیشنهاد دادیم مبنی بر اینکه هر برنامه ای که ایران دارد، نخست از غرب آن را درخواست کند، آنها رد کردند و سپس ما به فناوری خود تکیه کردیم. ما نمی خواستیم این همه راکتور تحقیقاتی را بسازیم. می خواستیم از فناوری استفاده کنیم. همه مایلند از فناوری پیچیده استفاده کنند. اما، با نقض ان پی تی ، ما را از داشتن این فناوری منع کردند زیرا در نظر داشته باشید لازمه ان پی تی این بود که انرژی برای اهداف صلح‌آمیز را برای ما تامین کنند. بنابراین آنها دست کم در 22 سال گذشته یعنی از سال 1990 میلادی ان پی تی را نقض کردند و این نقض تقریبا از طرف تمامی کشورهای غربی انجام شد. متاسفانه هیچ قضاوت رسمی درباره نقض پیمان منع اشاعه هسته‌ای وجود ندارد زیرا این پیمان فاقد هر گونه مکانیسم نظارتی است. اما باید دارای این مکانیسم باشد زیرا پیمان منع اشاعه هسته‌ای دارای سه رکن است که یکی از آنها استفاده صلح آمیز و نیز منع اشاعه و خلع سلاح هسته ای است. راکتورهای آب سبک در اختیار ایران گذاشته نشد. ما باید بر اساس آنچه می دانستیم (دانش بومی) برای ساخت آن اقدام می کردیم. این به معنای آن نیست که ما خواستار راکتور آب سنگین هستیم زیرا می ‌توان پلوتونیوم از آن استخراج کرد. این به خاطر آن است که این تنها فناوری است که در زمانی که ما ساخت راکتور را شروع کردیم، در دسترس ما بود.

ایگناتیوس : اما اکنون چطور؟

ظریف : نمی توانیم ساعت را به 20 سال قبل باز گردانیم و از ایران بخواهیم از پروژه ای دست بکشد که حاصل سرمایه عظیم مادی و انسانی است. با این حال، راه‌های متعددی وجود دارد که اطمینان دهیم این راکتور کاملا صلح ‌آمیز باقی می ماند زیرا این هدف ماست. راه‌های متعددی هست تا اطمینان یابیم می توانیم به رادیو ایزوتوپ دست یابیم. ما امروز حتی نمی‌توانیم از خارج رادیو ایزوتوپ تهیه کنیم بنابراین لازم است خودمان رادیو ایزوتوپ تولید کنیم.

ایگناتیوس : بنابراین اگر راهی باشد که به رادیو ایزوتوپ دست یابید و در عین حال به نگرانی‌ها درباره فرآوری پلوتونیوم پاسخ دهید.

ظریف : درباره راکتور‌های آینده باید بگویم، اگر آنها راهی را در اختیار ما قرار دهند تا نیازهایمان را برطرف کنیم، خوب است. درباره راکتور کنونی، لازم است راه‌های علمی متفاوت و ابزار برخورد با آن را بررسی کنیم. ما آماده‌ تعامل بر سر آن هستیم. ما آن را مکتوب کرده ‌ایم و همواره به تعهد خود پایبند بوده ایم.ما متعهد شده‌ایم درباره اراک تعامل کنیم و این کار را انجام خواهیم داد.

اجازه دهید به مسئله سوم که فردو است بپردازم. اگر شما در ایران باشید مردمی را می بینید که نگرانی هایی را درباره فردو دارند. تنها نتیجه ای که شما از این مطلب می گیرد آن است که آنها می خواهند به شما حمله کنند این امر به آن دلیل است که اهمیت فردو چیست؟

فردو تاسیساتی است که تحت نظارت روزانه آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد. روزانه ! بنابراین ما نمی توانیم هر کاری را در فردو انجام بدهیم. تنها تفاوتی که سایت فردو با تاسیسات غنی‌سازی نطنز دارد این است که نمی‌توان فردو را مورد هدف قرار داد. بنابراین اگر پافشاری کنید که ما فردو را تعطیل کنیم، این به آن معناست که یکی قصد حمله نظامی به آن را دارد. من باید بگویم حمله نظامی نقض اساسی ترین اصول قوانین بین‌المللی است. منظور من این است که این مبنایی برای مذاکره نیست. من نباید مذاکراتی را بپذیرم که مبنای آن نقض قانون بین‌المللی است. بنابراین آنها از من می‌خواهند مسئله ‌ای را بررسی کنم که از اساس، غیر منطقی است.

ایگناتیوس : آیا راهی وجود دارد که نگرانیها را برطرف کند؟

ظریف : راههایی برای رفع نگرانیها وجود دارد زیرا ما حتی نمی خواهیم این احساس را به وجود آوریم که ایران دارای برنامه تسلیحاتی است، این به نفع ما نیست. ما سیاست ابهام را پیگیری نمی کنیم، این هدف ما نیست، ما این سیاست شفاف را دنبال می کنیم که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم. اگر شما ما را یک کشور مذهبی می نامید، پس حداقل اصلی را به رسمیت بشناسید که یک کشور مذهبی بر مبنای آن بنا شده و بالاترین اصل در یک کشور مذهبی این است، زمانی که بالاترین مرجع در کشور حکمی را صادر می کند، آن مسئله قابل تغییر نیست. آن حکم این است که تسلیحات کشتار جمعی، ضد اصول اسلامی، غیراخلاقی و ممنوع است. بنابراین هیچ جای ابهامی باقی نمی ماند. ما آماده ایم این حکم را در عمل پیاده کنیم زیرا ما هیچ منفعتی در ایجاد ابهام نداریم. اما قصد نداریم هیچ دستوری را بپذیریم. آماده‌ایم در چارچوب توافقنامه ژنو، درباره همه مسائل مذاکره کنیم اما بر مبنای گامهای برابر و احترام دوجانبه. ما آماده‌ایم خود را به جای آنها بگذاریم و همزمان از شما می‌خواهیم به محدودیت‌های ما احترام گذارید.
از ما نخواهید یک تحلیل اقتصادی درباره اینکه چرا غنی‌سازی در ایران انجام می‌شود، ارائه کنیم. برای ما، مسئله قابلیت اقتصادی نیست بلکه مسئله منع غنی‌سازی است- وقتی به چیزی دسترسی نداشته باشید، مشکل دیگر پول نیست.

ایگناتوس: مایلم به سراغ مسائل منطقه‌ای بروم. من مطمئنم که شما به عنوان وزیر امور خارجه تحولات سوریه را دنبال می‌کنید. یک علاقه روزافزون به اینکه آیا ایران آماده کار کردن با سایر کشورها از طریق پروسه تحت حمایت روسیه و آمریکا در ژنو برای رسیدن به یک انتقال سیاسی در سوریه است یا خیر، وجود دارد.

ظریف: بگذارید تلاش کنم سوالات مختلف را جواب دهم. اول درباره ژنو 2؛ ما با صراحت گفته‌ایم که ایران معتقد است راه‌حلی نظامی برای سوریه وجود ندارد. گرچه این ممکن است کاملا آشکار باشد، فکر نمی‌کنم همه بازیگران منطقه این را باور داشته باشند.

ایگناتوس: آیا بشار اسد هم این را باور دارد؟

اسد معتقد است که در نهایت به یک راه‌حل سیاسی نیاز است. ولی من معتقدم که کسانی که خواستار اقدام نظامی آمریکا هستند از اینکه آمریکا تصمیم گرفت در چارچوب قوانین بین‌الملل عمل کند و نه خارج از آن، ناامید شدند. آنها خواستار یک راه‌حل نظامی بودند ولی ما همگی امیدواریم که همه عقل‌شان سر جایشان بیاید و این حقیقت را که راه‌حل نظامی وجود ندارد درک کنند. ما به یک راه‌حل سیاسی نیاز داریم. ما گفته‌ایم که اگر دعوت شویم، در ژنو 2 شرکت خواهیم کرد و به رسیدن به آن راه‌حل سیاسی علاقه‌مندیم.

ایگناتوس: آیا شما بیانیه ژنو 1 را به عنوان آغاز این پروسه می‌پذیرید؟

ظریف: ما هیچ پیش‌شرطی را قبول نخواهیم کرد، نه به این دلیل که با چیزی مشکل داریم، بلکه به عنوان یک اصل. ما معتقدیم که لزومی ندارد ایران پیش‌شرطی را قبول کند، زیرا اگر بخواهید ایران نقش مثبتی ایفا کند آنگاه ایران را دعوت خواهید کرد. اگر نخواهید ایران نقش مثبتی را ایفا کند و آنجا باشد، آنگاه کسی دنبال دعوت شدن نیست. بنابراین من به دنبال دعوت شدن نیستم. بدون شک هیچ پیش‌شرطی را نخواهم پذیرفت.

ما همگی می‌دانیم که توافقی در ژنو باید صورت گیرد و این توافق باید یک توافق سوری باشد. بقیه نمی‌توانند برای سوریه تصمیم بگیرند. بقیه تنها می‌توانند یک راه‌حل سوری را بر مبنای موافقت مردم سوریه تسهیل بخشند. من معتقدم در نهایت بهترین راه برای پایدار کردن این موافقت از طریق صندوق‌های رای است و ما نباید از صندوق‌های رای بترسیم. من نگران این هستم که کسانی که به اصول دموکراتیک اعتقاد داشتند نگران نتیجه انتخابات هستند و در تلاشند پیش‌ شرط‌هایی را مطرح کنند. یک پیش شرط جدی می‌تواند انتخابات منصفانه باشد. ولی نمی‌توان درباره اینکه چه کسی باید در انتخابات شرکت کند یا نکند پیش شرطی گذاشت. اگر مردم سوریه باور داشته باشند که کسی نباید شرکت کند، که کسی برای حکومت مناسب نیست، به او رای نخواهند داد. آنها توانایی تعیین آینده خود را دارند و فکر می‌کنم اینکه سعی کنیم از قبل نتیجه انتخابات را تعیین کنیم توهین به مردم سوریه است. من معتقدم ایران می‌تواند نقش مثبتی در موضع سوریه داشته باشد ولی تصمیم‌گیری درباره آن بر عهده آنهاست. این من نیستم که عهده‌دار این نمایش هستم.

تا جایی که به کمک‌های انسان دوستانه مربوط می‌شود، ما معتقدیم که باید نگرانی‌های همه طرف‌های دخیل را در نظر بگیریم. اگر می‌خواهید بیانیه‌های سیاسی ابراز کنید، این یک مساله است. ولی اگر می‌خواهید به انسان‌هایی که در بخش‌های مختلف سوریه هستند و تحت محاصره یک طرف یا طرف دیگر قرار دارند کمک کنید، باید مکانیز‌م‌هایی را پیدا کنید که قابل اجرا باشد. ما درباره این مساله با دوستان مختلف صحبت کرده‌ایم. ما با ترکیه و اخضر ابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه و دولت سوریه صحبت کرده‌ایم.

ایگناتوس: آیا در این زمینه با آمریکا هم صحبت کرده‌اید؟

ظریف: ما درباره چیزی جز موضوع هسته‌ای با آمریکا گفت‌وگو نکرده‌ایم. ما در چارچوب‌های بین‌المللی مختلف از جمله جلساتی که بر عهده آموس است شرکت کرده‌ایم. ولی این پروسه سازمان ملل است و ما می‌توانیم در آن زمینه با یکدیگر کار کنیم. ما با آمریکا درباره سوریه صحبت نکرده‌ایم. در زمینه مسائل هسته‌ای تمرکز کرده‌ایم، زیرا این مساله‌ای است که باید حل شود. ولی آماده‌ایم که در کمک‌های انسان دوستانه با افراد محتاج در سوریه کمک کنیم. ما درباره لجیستیک آن با افراد مختلف صحبت کرده‌ایم. ما آماده‌ایم که دست به کار شویم. متاسفانه برخی ممکن است به دنبال نتیجه سیاسی باشند تا انسان دوستانه. این بازی نیست که ما بخواهیم در آن شرکت کنیم.

ایگناتوس: بگذارید صریحا بپرسم برخی افراد می‌گویند که آشکار است که روحانی و ظریف اختیار مذاکره درباره پرونده هسته‌یی را دارند ولی پرونده منطقه‌ای در دستان سایرین به ویژه سپاه پاسداران قرار دارد. پاسخ شما چیست؟

ظریف: من مخالفم. در ایران تصمیم‌گیری درباره امور خارجی پروسه‌ای است که با اتفاق نظر همراه است. رهبر ایران و شورای امنیت ملی ایران در همه مسائل دخیل‌ هستند و رییس‌جمهور بازیکن اصلی است، ولی این کار را با موافقت رهبری انجام می‌دهد. بنابراین من با حرف شما موافق نیستم. دولت در همه مسائل سیاست خارجی اختیار دارد، ولی طبق قانون اساسی ما این اختیار در چارچوبی قرار دارد که باید از سطوح مختلف گفت‌وگوها و مشورت‌ها رد شود و ما بر اساس احترام به قوانین این کشور که محدوده‌های خاصی از اختیار را ایجاد می‌کند، این سطوح را پشت سر می‌گذاریم.

ایگناتوس: من این سوال را تا حدودی به دلیل اظهارات محمدعلی جعفری که هفته گذشته شخصا از شما انتقاد کرد و این دیدگاه را تقویت کرد که دو دیدگاه، دو گروه و دو پرونده وجود دارد، مطرح کردند.

ظریف: من معمولا سعی نمی‌کنم به اظهاراتی که در خارج از چارچوب سخنرانی‌ها و اظهاراتم مطرح می‌شود پاسخ دهم و نمی‌خواهم بدون درک کل متن این اشتباه را مرتکب شوم و درباره اظهارات کس دیگری اظهارنظر کنم. من به اظهارات و دیدگاه‌های سردار جعفری احترام می‌گذارم و این انتظار را دارم که در دیدگاهش با من تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. نه دیدگاه‌هایی که من مطرح می‌کنم، نه دیدگاه‌هایی که او مطرح می‌کند، دیدگاه‌های رسمی دولت ایران یا سازمان‌هایی که ما نماینده آن هستیم، نیست. ما سخنرانی‌هایی می‌کنیم و دیدگاه‌هایمان را مطرح می‌کنیم و بعد پروسه‌ای بر اساس ایجاد اتفاق نظر جمعی آغاز می‌شود که ما در آن به مناظره و گفت‌وگو و گاهی مناظرات داغ می‌پردازیم و پس از آن به یک اتفاق نظر جمعی می‌رسیم که به آن متعهد خواهیم بود و بر اساس آن مسئولیت‌هایی خواهیم داشت.

ایگناتوس: مایلم درباره تغییر مسیر تاریخ مدرن که شما در حال گذران آن هستید، صحبت کنم. توصیفی که هنری کیسینجر (وزیر امور خارجه پیشین آمریکا) برای آن ارائه کرده است این است که برای اینکه این چرخش اتفاق بیفتد ایران باید یک ملت باشد، نه یک آرمان. باید مانند ملتی عمل کند که منافعی دارد، به دنبال احترام است، به دنبال برابری است، نه به صورت یک جنبش انقلابی که باعث ناآرامی سایرین می‌شود. بگذارید صریحا از شما بپرسم: آیا ایران امروزه یک ملت است یا یک آرمان؟

ظریف: من معتقدم دوگانگی غلط است، مخصوصا وقتی از جانب آمریکا باشد. من از شما می‌پرسم: آمریکا یک ملت است یا یک آرمان؟ شما رفتار آمریکا را چگونه توصیف می‌کنید؟ آیا آمریکا تنها یک کشور است و یا هدفی دارد؟ آرمان‌هایی دارد؟ باید در چارچوب درست به این مساله نگاه کرد. من معتقدم که همه کشورها آرمان‌ها و منافعی دارند. به عقیده من دوگانگی بین منافع و آرمان‌ها وجود ندارد. معتقدم که آمریکا منافع و آرمان‌هایی دارد. به عقیده من آرمان‌ها و منافع یکدیگر را پوشش می‌دهند، نه اینکه از هم فاصله بگیرند. ولی ایران به اصول قوانین بین‌الملل متعهد است. ما به دنبال ایجاد اختلال در هیچ دولتی نیستیم. ما به دنبال دخالت در امور داخلی هیچ کشوری نیستیم. ایمنی همسایه‌های ما، حکم ایمنی و ثبات خودمان را دارد. معتقدیم که به یک محیط امن و آرام نیاز داریم تا بتوانیم پیشرفت کنیم. ما معتقد نیستیم که تنش به نفع ماست. بنابراین اگر شما این را تعریف یک ملت می‌دانید، پس ما یک ملتیم. ولی اگر می‌خواهید یک دوگانگی بین آرمان‌ها و منافع ملی ایجاد کنید، فکر می‌کنم قبولاندن این پیشنهاد پیش از قبولاندن آن به ایران در آمریکا هم دشوار باشد.

ایگناتوس: به هر حال ما خود را یک ملت خارق‌العاده می‌دانیم.

ظریف: ما هم همین‌طور.

ایگناتوس: ساده بگویم، هفته گذشته در ابوظبی و دبی نگرانی‌هایی را درباره آنچه اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران تلقی می‌شود شنیدم. این مردم را نگران کرده است. آیا همان‌طور که می‌خواهید درباره اهداف هسته‌ای ایران به سایرین اطمینان دهید، بررسی‌های مشابه و اعتماددهی‌های مشابه را در زمینه این مسائل منطقه‌ای نیز خواهید پذیرفت؟

ظریف: بررسی را نخواهم پذیرفت. ولی در مقاله‌ای که در روزنامه عربی الشرق الاوسط نوشتم پیشنهاد برقراری یک طرح همکاری و امنیت بین‌المللی را دادم. معتقدم که ما باید مدت‌ها پیش این کار را می‌کردیم. وقتی قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که به جنگ ایران و عراق پایان داد نوشته می‌شد، به درخواست ایران در 26 سال پیش این پیشنهاد داده شد که امنیت منطقه‌ای در راس قرار گیرد. ما معتقدیم که اگر این اتفاق می‌افتاد، اکنون با دو فاجعه در عراق (حمله عراق به کویت و جنگ عراق که با حمله آمریکا در سال 2003 آغاز شد) روبرو نبودیم. یک فاجعه یعنی جنگ ایران و عراق کافی بود. بنابراین معتقدیم که اقدامات اعتمادساز، گفت‌وگو و همکاری بین کشورهای منطقه نه تنها لازم است، بلکه غیرقابل اجتناب نیز است. همه ما به آن نیاز داریم. همه ما باید سر عقل بیاییم. نمی‌توانیم همسایگان‌مان را خودمان انتخاب کنیم. امنیت تنها می‌تواند از طریق همکاری در بین ما حاصل شود. امنیت را نمی‌توان خرید. نمی‌توانیم به قیمت ناامن کردن سایرین به امنیت دست یابیم.

من در اوایل ماه دسامبر ملاقات‌های خوبی با رهبران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس داشتم. معتقدم که ما همگی در این زمینه توافق داریم که آنچه در ژنو اتفاق افتاده است برای آینده ما خوب است و به ضرر کسی نیست. دلیلی برای نگرانی کسانی که ابراز نگرانی کرده‌اند، نمی‌بینیم. همه آنها با من صحبت کرده‌اند و گفته‌اند که از این مساله استقبال می‌کنند.

ایگناتوس: در عین حال نگرانی‌های بزرگی را هم مطرح کرده‌اند.

ظریف: من با یک کلام با دشمنان و دوستان صحبت می‌کنم. ما در خلیج‌فارس و در میان کشورهای منطقه به امنیت و همکاری نیاز داریم. نگرانی‌ها باید حل شود و ما به عنوان قوی‌ترین کشور منطقه آماده‌ایم.

ایگناتوس: سوال آخر: در هفته گذشته با شنیدن اظهارات کوهن و تلاش‌های گسترده مقامات کنگره آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید، حتما احساس کرده‌اید که این پروسه در حال از دست رفتن است گفتید که اگر تحریم‌های جدیدی اعمال شود، کل توافق خواهد مرد.

ظریف: این جوابی در پاسخ به سوال او بود.

ایگناتوس: ولی من می‌خواهم بپرسم به برخی افراد در ایران و آمریکا که ممکن است از مردن این پروسه خوشحال شوند چه خواهید گفت.

ظریف: به آنها می‌گویم که روش‌هایی که انتخاب کردند اشتباه بود و باید اکنون به مسیر درست فرصتی بدهند. آنها تحریم‌ها را امتحان کرده‌اند. آنها فشار را امتحان کرده‌اند. تنها نتیجه‌اش 19 هزار سانتریفیوژ و بی اعتمادی مردم ایران نسبت به آمریکا است، زیرا آمریکا استانداردهای دوگانه و فشار را بر مردم ایران تحمیل کرده است. همه روش‌هایی که آنها امتحان کرده‌اند اشتباه است. آنها می‌گویند که دیپلمات‌ها معمولا پس از امتحان کردن روش‌های غلط، روش‌های درست را امتحان می‌کنند. سیاستمداران همه راه‌های غلط را امتحان کرده‌اند. اکنون زمان آن است که اجازه دهند مسیر درست پیش برده شود؛ حداقل فرصتی برای پیشرفت به آن بدهند.

ایگناتوس: این مرحله از تاریخ که شما در حال گذران آن هستید بسیار بزرگ است.

ظریف: من فکر می‌کنم ما به یک دو راهی رسیده‌ایم و من امیدوارم همه اهمیت تاریخی این پروسه را درک کنند. این می‌تواند مسیر روابط ما با غرب را تغییر دهد.