اردبیل محصور در بازارهای داخلی/ تنگناهای توسعه تجارت خارجی

به گزارش خبرنگار مهر، تاکید مسئولان کشوری و استانی هر چند در راستای توسعه تجارت خارجی و ارتقای سطح کمی و کیفی صادرات این استان است، در عمل تولیدات اردبیل محصور در بازارهای خود بوده و مراودات تجاری اردبیل بر خلاف پیشنیه قابل توجه آن در حداقل ممکن قرار دارد.

اگر زمانی جاده ابریشم و حکومت صفوی زمینه شکوفایی تجارت خارجی این منطقه را زبانزد جهانیان کرد، امروز تمامی امکانات جاده ای، فن آوری و علمی نیز نتوانسته است عصر طلایی تجارت خارجی آن برهه ار تاریخ اردبیل را دوباره زنده کند. بطوریکه به عقیده فعالان اقتصادی و بازرگانی اردبیل سهم خود از صادرات را باز نیافته و از ظرفیت صادراتی خود نمی تواند بهره گیرد.

علاوه بر این با وجود اینکه اتاق بازرگانی اردبیل در سال های اخیر به عنوان مهمترین متولی بخش خصوصی در توسعه مراودات خارجی اردبیل طرح هایی را به اجرا درآورده است، اما طولانی شدن پروسه زمانی، اجرا در حداقل میزان ممکن و عدم هماهنگی و تعامل دستگاه ها موجب شده بسیاری از کشورهای همسایه حتی نسبت به محصولات بومی اطلاع و اشرافیتی نداشته باشند.

تاجایی که تمرکز بر ایجاد بازارهای مشترک، مراکز تجاری مشترک و اتاق های مشترک بیشتر با هدف شناسایی محصولات و ترغیب مشتری خارجی به خرید محصول بوده است.

شرکت ایروس زمینه ساز آشنایی با بازار روسیه

از آن جمله می توان به آغاز بکار شرکت تجاری ایروس با همکاری کشورهای ایران و روسیه اشاره کرد که با هدف آشنایی با بازار دو کشور و ایجاد زمینه های توسعه صادرات ایجاد شد.

این شرکت در نظر دارد زمینه توسعه صادرات محصولات اردبیل را تسهیل کرده و اطلاعات لازم تجاری را در اختیار بازرگانان قرار دهد.

رئیس اتاق بازرگانی اردبیل بازار روسیه را به دلیل وسعت و تمایل به محصولات اردبیل از بازارهای مستعد فروش محصولات بومی می داند. این تاکید بیراهه نیست چراکه طی سال جاری بیشترین نرخ صادرات از اردبیل به کشور روسیه بوده است.

سیب زمینی یکی از مهمترین محصولات صادراتی اردبیل به این کشور بزرگ و پر جمعیت است، تغییر قیمت محصولات صادراتی از جمله سیب زمینی که امسال با رشد مواجه بود از جمله موانع صادراتی است که به دلیل تغییر قیمت آن مشتریان روس را ناراضی کرد. افزایش قیمت سیب زمینی به دلیل تعدیل قیمت بازار و تامین نیاز داخلی بوده است.

تغییر قیمت کالاها مدیریت شود

برخی تجار و بازرگانان بر این عقیده اند تفاوت قیمت ها از جمله موانع توسعه تجارت خارجی است که در سال های اخیر در کنار تغییر نرخ ارز تشدید شده است.

سید ناصر رئیسی در این خصوص تصریح کرد: مسئولان از یکسو نسبت به توسعه صادرات نظرات مثبت دارند و از دیگر سو در خصوص تغییر دفعتی قیمت ها مدیریت بهینه اعمال نمی کنند.

این بازرگان تاکید دارد که این موضوع نه تنها بازار خارجی بلکه بازار داخلی را نیز متاثر کرده و تغییر قیمت ها در معیشت عموم مردم تاثیر سو دارد.

اظهارات این فعال اقتصادی در حالی است که نرخ سیب زمینی در سال جاری حتی در بازار داخلی نیز با افزایش همراه بود بطوریکه افزایش قیمت حتی تا 40 هزار ریال در هر کیلو بسیاری از شهروندان را متعجب کرد.

مرکز تجاری آذربایجان آرمان دور از دست

دیگر بازار مورد توجه بازرگانان اردبیلی در سال های اخیر بازار کشور جمهوری آذربایجان است که مطابق با اظهارات مسئولان 90 درصد از کالاهای صادراتی اردبیل را از آن خود کرده است.

بطوریکه دو کشور ایران و آذربایجان ذر سال گذشته بالغ بر 57 میلیون دلار مراودات تجاری داشته اند که در مقایسه با سایر کشورهای حاشیه قفقاز رقم قابل توجهی است.

اشتراکات فرهنگی، اجتماعی و مذهبی موجب شده است آذربایجان از جمله بازارهای طلایی تجارت خارجی اردبیل مورد استقبال تجار باشد.

با این وجود عملکرد دستگاه های دولتی و بخش خصوصی در سال های اخیر در خصوص توسعه این بازار تا حد ایجاد اتاق بازرگانی مشترک پیش رفته و کشوری که می تواند سهم مهمی به تولیدات اردبیل در بازار خود اختصاص دهد همچنان جسته گریخته با اردبیل مراوده دارد.

از جمله مهمترین مطالبات فعالان اقتصادی راه اندازی مرکز تجاری ایران در کشور جمهوری آذربایجان است تا بتواند موانع توسعه تجارت را رفع کرده و در راستای شکوفایی اقتصاد دو کشور نقش ایفا کند.

موضوعی که هنوز به دلایل مختلف و نامشخصی در تعلیق بوده و گام اولیه توسعه تجارت خارجی آذربایجان در نظرات سلیقه ای مدیران محصور شده است.

کمیته داوری حل مشکلات تشکیل شود

علاوه بر این از جمله مهمترین مشکلات تجار اردبیلی بدهی، ترخیص کالا و موانع قانونی قراردادههای تجاری است که دستگاه های متولی از پذیرش مسئولیت آن شانه خالی می کنند. بطوریکه تشدید این موضوع در سالهای اخیر ایجاد یک کمیته داوری به منظور رفع مشکلات تجار را به یکی از مهمترین مطالبات این گروه تبدیل کرد.

نایب رئیس اتاق بازرگانی اردبیل معتقد است برخی از مشکلات قانونی و حقوقی به دلیل اطلاع کم تجار از بازارهای هدف تجارت و در مقابل اشرافیت بازار کشورهای دیگر به بازار ما است.

بهروز پور سلیمان با بیان اینکه که با آموزش و حمایت از تجار می توان بسیاری از گره های تجارت خارجی را گشود، افزود: علاوه بر این ایجاد نمایندگی صندوق ضمانت صادرات ایران در کشور جمهوری آذربایجان از جمله مطالباتی است که پاسخ داده نمی شود.

وی معتقد است ضمانت سرمایه گذاری های بازرگانان فعال و اعتبار سنجی طرف های قرارداد حداقل امکانی است که این صندوق به بازرگانان خواهد داد.

گمرک تنها چهار روز در هفته فعال است

نایب رئیس اتاق بازرگانی اردبیل ادامه داد: یکی از مهمترین مشکلات تجار به ترخیص کالا مرتبط است که در کشور جمهوری آذربایجان موانعی به وجود آورده است.

وی با تاکید بر اینکه رفع این موانع و حذف برخی کالاها از لیست ممنوعیت ترخیص از مسئولان تجارت خارجی این کشور خواسته شده است، ادامه داد: علاوه بر این تعطیلی جمعه، شنبه و یکشنبه موجب شده گمرک دو کشور تنها در چهار روز از هفته فعال باشد.

پورسلیمان رفع این موانع را در سایه عمل به تعهدات و تفاهم نامه های مشترک تجاری دو کشور می داند و معتقد است تنها در سایه رفع موانع می توان به توسعه بازار تجاری خوش بین بود.

راه‌آهن در تجارت خارجی همراهی کند

وی دیگر مانع قابل توجه توسعه تجارت خارجی را حمل و نقل عنوان کرد و متذکر شد: ما به تجارت خارجی تاکید داریم در حالی که هم اکنون تنها به حمل و نقل زمینی از گمرک بیله سوار متکی هستیم.

این مسئول عنوان کرد: این در حالی است که اتصال فاصله کوتاه راه آهن آستار آذربایجان به گمرک آستارا ایران می تواند حجم مبادلات تجاری را به شکل محسوسی افزایش دهد. همچنین این مهم موجب کاهش نرخ مبادلات و دسترسی آسان به آسیای میانه و قفقاز خواهد بود.

ایجاد کنسولگری ترکیه در اردبیل به نتیجه نرسید

روابط تجارت خارجی اردبیل در حالی نیازمند تعامل دستگاه ها است که با وجود قبضه بازار این استان در اجناس ترک، دفتر کنسولگری ترکیه در اردبیل در دولت قبلی تاسیس نشد. این کنسول در نظر داشت روابط تجارت خارجی دو کشور ایران و ترکیه را توسعه داده و ترکیه را به یکی از بازارهای هدف دائمی اردبیل تبدیل کند.

این در حالی است که به عقیده رئیس اتاق بازرگانی اردبیل روابط تجاری ایران و ترکیه برخوردار از عدالت اقتصادی نیست. چراکه به دلیل فروش محصولات خام توسط اردبیل و خرید محصولات مصرفی این عدالت رعایت نمی شود.

حسین پیرموذن معتقد است که خام فروشی سود اقتصادی را متوجه یک بازار نمی کند و به مانند فروش  محصول در بازار داخلی است.

روابط دوستانه اردبیل و ارزروم

هیئت تجاری اردبیل در پی سفر اخیر به ترکیه با تاکید به رفع این موانع سرمایه گذاری مشترک اردبیل و ارزروم را پشنهاد کرده است تا به دلیل فرصت های مناسب در شرق ترکیه بازرگانان اردبیلی ترکیه را در دستور کار برنامه های تجاری خود قرار دهند.

علاوه بر این تفاهم نامه همکاری اتاق اردبیل و صنایع شهر بروسا در محل بندر "مودانیا" از جمله اقداماتی بود که تکانه های اولیه راه اندازی بازار اردبیل در ترکیه را موجب شده است.

ضرورت برپایی نمایشگاه دائمی در ترکیه

در عین حال رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل معتقد است بازار ترکیه نیز به مانند بازار روسیه می تواند نمایشگاه دائمی تولیدات اردبیل را در خود جای دهد.

سید حامد عاملی تاکید کرد: در حال حاضر ترکیه بخش مهمی از بازار اردبیل را در اختیار دارد و این در حالی است که با برپایی نمایشگاه دائمی می توان تولیدات استان را به این کشور معرفی کرد.

هر چند عاملی برگزاری نمایشگاه را فرصتی برای شکوفایی روابط تجاری می داند، بسیاری از تجار و تولید کنندگان به دلیل عدم حمایت دستگاه های دولتی و هزینه های بالای شرکت در نمایشگاه عملا تمایلی به حضور در نمایشگاه های خارجی ندارند. موضوعی که در نمایشگاه صنایع دستی گرجستان زمینه ساز انتقاد تولید کنندگان و تاخیر چند ماهه در برگزاری نمایشگاه شد.

خواهر خواندگی با مجارستان برای کسب سهم تجاری

ارتباط با کشور مجارستان از دیگر نقاط عطف توسعه تجارت خارجی بود که با امضای تفاهم نامه همکاری دو کشور در قالب خواهر خواندگی اردبیل با شهر تساوارش مجارستان قدم های ابتدایی خود را برداشته است. این قرارداد در نظر دارد زمینه شناسایی بازار دو کشور و آغاز به کار صادرات دو طرفه را فراهم کند.

موضوعی که مشابه آن در رایزنی با کشورهای عراق و برگزاری جلسات مشترک با هیئت تجاری ژاپن، لهستان و چک اتفاق افتاد. با این وجود به عقیده کارشناسان اقتصادی بسیاری از مشکلات تسریع روند مبادلات به هماهنگی، اجرا و تعامل قانون گرایانه دستگاه ها باز می گردد.

موضوعی که با  وسواس سهم خواهی بخش خصوصی و دولت از یک سو و سرمایه گذار از سوی دیگر برنامه های این حوزه را در حد امضای تفاهم نامه و سفرهای پرزرق و برق و نمادین هیئتهای تجاری اعزامی استان محدود کرده است.

............................

گزارش: ونوس بهنود