نسل داستان نویسی جدید تاریخ ساز نیست/ پیدایش ردپای داستان نویسی از آثار کاتب ارٌجانی

به گزارش خبرنگار مهر، در نشستی که پنجشنبه شب  با این عنوان برگزار شد، پدر داستان نویسی ایران به سخنرانی پرداخت و خطاب به دوستداران ادبیات، گفت: اگر داستان را دوست دارید همه می توانید نویسنده شوید.

جمال میرصادقی که عمر خود را صرف داستان نویسی ایران کرده با اشاره به اینکه طی سالها پرداختن به داستان نویسی او را به این نتیجه رسانده که آدمها بر دو نوع اند، آنها که دوست ندارند داستان بخوانند و دسته دیگر آنها که داستان را بخشی از زندگی خود می دانند.

وی داستان را نقل حادثه به ترتیب زمانی عنوان کرد و گفت: هیچگاه داستانی پیدا نمی شود که خالی از عنصر زمان و حادثه باشد.

داستان های امروزی بیشتر جزیی است

میرصادقی با اشاره به اینکه در گذشته داستان بر وقایع کلی شکل می گرفت، افزود: داستان های امروزی بیشتر جزیی است درحالیکه نگاه داستان نویس در گذشته اخلاقی بود.

وی داستان را در شکل کلی موضوعی عام عنوان کرد و گفت: داستان نویسی امروزی بر اساس روان شناسی است و این عنصر به شکلی قوی در داستان دنبال می شود.

میرصادقی ادامه داد: گرچه نویسندگان داستان های امروزی تلاش می کنند حادثه را در آثارشان تعدیل کنند، اما خصوصیات روان شناختی قوت بیشتری دارد و آنچه برمدار فکری نویسندگان جاری است خصوصیت روان شناختی موضوع است.

نویسنده کتاب هنر داستان نویسی با اشاره به اینکه داستان نویسان امروز غرب به این نقطه رسیده اند که فرصت روان شناختی را به عنصر حادثه برتری دهند، خاطرنشان کرد: آنها اعتقاد دارند، داستان امروزی مانند لطیفه است که هم خواننده را سرگرم می کند و هم وی را به اندیشیدن وا می دارد.

میرصادقی به علاقه مندان داستان نویسی توصیه کرد: برای نوشتن نیاز است که عادت به نوشتن را در خود قوی کرد.

وی یکی از مشکلات داستان نویسی امروز را خالی بودن ذهن از کلمات دانست و گفت: یکی از راه های غلبه بر این موضوع لغت داشتن است، چراکه ذهن نیاز به واژه دارد.

میرصادقی تاکید کرد: برای عادت به نوشتن روزی نیم ساعت در یک زمان مشخص دست به کار نوشتن شوید مانند وقتی که پیش از خواب یا پس از صرف غذا مسواک می زنید.

پیدایش ردپای داستان نویسی از آثار کاتب ارٌجانی

در این نشست که با عنوان پاتوق اهل قلم در غرفه نشریات خبر برپا شد، امین فقیری نیز با بیان چکیده ای از داستان نویسی در فارس قدیمی ترین نوشته های داستانی را به این بخش از ایران پیوند داد و گفت: قدیمی ترین نوشته ی داستانی در فارس متعلق به فرامرز بن خداداد بن عبدالله کاتب ارٌجانی است که پیش از پیدایش و ظهور هرگونه مکتبی در داستان نویسی می توان چندین سبک را در آثارش یافت.

این پژوهشگر ادبیات فارس، تاکید کرد: همچنانی که در قصه های هزار و یک شب روند داستان را می بینیم در این سبک از آثار کاتب ارٌجانی هم می توان ردپای داستان نویسی را دید.

وی سعدی را دیگر داستان نویس پیشگام فارس دانست و افزود: سعدی شیرازی را می توان به واسطه داستان ها و پندهایی به شیوه کمینه گویی یکی از مینیمالیست های دنیا عنوان کرد.

فقیری به نویسندگان پس از دوران مشروطه در ایران اشاره کرد و گفت: در دورانی که صادق چوبک و رسول پرویزی به بالندگی در ادبیات فارس رسیدند آثار بی نظیری از این نویسندگان خلاق دیده می شود.

او با نام بردن از سیمین دانشور به عنوان نویسنده ای بزرگ در داستان نویسی ایران، اشاره کرد: دانشور تلاش کرد به واسطه ادبیات وضعیت خاص زنان ایرانی به ویژه شیرازی را در نوشته هایش عرضه کند.

نویسنده ی "دهکده ی پرملال" نسل نویسندگان امروزی را مهمترین عاملی دانست که شیراز به عنوان قطب داستان نویسی ایران لقب بگیرد.

فقیری رواج داستان نویسی را میان بانوان مورد اشاره قرار داد و گفت: امروزه در ایران داستان نویسی میان این قشر از جامعه مورد اقبال قرار گرفته تاجاییکه این بخش از ادبیات را رونق داده است.

به حداقل رسیدن حادثه در آثار نویسندگان امروزی

در ادامه این نشست که ساعاتی از وقت مراجعان به سالن حافظ نمایشگاه کتاب فارس را به خود اختصاص داد، کشاورز، فقیری، میرصادقی و پورمقدم به پرسش های حاضران در نمایشگاه پاسخ دادند.

میرصادقی در بخشی از این پرسش و پاسخ به تبیین داستان های تخیلی و واقعی پرداخت و گفت: داستان علمی و تخیلی به کل موضوعی غلط است، چراکه ما تنها این دو گونه داستانی را داریم که برای نمونه گوگول سردمدار داستان های واقعی و آلن پو طلایه دار داستان های خیالی است.

کشاورز نیز در پاسخ به اینکه تفاوت عمده داستان نویسان گذشته با امروز، گفت: چون هر نسلی نگاه خاص خود را داراست و شرایط اجتماعی، سیاسی و نگاه به جهان متفاوت است ضمن اینکه وسایل ارتباط گروهی تاثیر شگرفی دارند، از این رو تفاوتی که رخ داده در رفتن به سوی مینیمالیسم، داستان های شسته و رفته تر و به حداقل رسیدن حادثه در آثار نویسندگان امروزی است.

نویسنده مجموعه داستان کوتاه "بلبل حلبی" نسل نوین داستان نویسی ایران را در رعایت چنین اصولی موفق دانست و تاکید کرد: گرچه این نسل فضای تجربی کمتری نسبت به نسل پیش از خود داشته، اما رایانه موجب شده روابط اجتماعی نسل پیشین را تجربه نکند، چراکه این نسل کمتر تجربه اجتماعی متفاوت داشته است و تنوع دیدگاه در آن کمتر دیده می شود. لذا ممکن است در میان 50 اثر داستانی برای نمونه دو مجموعه با نگاه متفاوت دیده شود.

وی ادامه داد: تجربیات محدود کافه نشینی و دورهمی های دوستانه جایگزین ادبیات نسل پیشین شده است.

کشاورز در مقایسه داستان نویسان ایران پیش و پس از انقلاب، خاطرنشان کرد: ادبیات داستانی ایران پس از انقلاب حرکت روبه پیشرفتی داشته است، چراکه از نظر تکنیک و حرکت روبه جلو پیشتاز بود. گرچه در نویسندگان دهه شصت به این سو محدود بودن چالش های اجتماعی در آثارشان بازتاب نمی یابد. چراکه خواننده ایرانی نیز با متن مکتوب آشتی نکرده و بیشتر شفاهی است.

نسل داستان نویسی جدید تاریخ ساز نیستند

میرصادقی نیز بهترین دوران داستان نویسی ایران را به بازه زمانی دهه 40 تا 70 ارجاع داد و گفت: با اینکه نسل داستان نویسی جدید تاریخ ساز نیستند اما درمیانشان برای نمونه ابوتراب خسروی با "اسفار کاتبان" نمونه ای است که از نظر ساختاری شگفت انگیز است.

وی نویسندگان پس از انقلاب را به سه دسته تقسیم کرد و گفت: گروهی ادبیات را در نمونه های دینی و مذهبی دنبال می کنند و دسته ای دیگر که طرفداران ادبیات پسامدرن اند داستان های فانتزی را بدون شناخت کامل دنبال می کنند.

میرصادقی بخشی از داستان نویسان ایرانی را در پی نویسندگان پیش از انقلاب عنوان کرد که آرمانگرا بودند.

پورمقدم هم داستان نویسی دهه 60 شمسی را شانه به شانه داستان نویسی دهه 40 عنوان کرد و گفت: این جریان داستان نویسی به یُمن داستان نویسان فارس و شیراز سر و شکل گرفت.

وی با ستایش آثار شهریار مندنی پور تاکید کرد: من کلاهم را به احترام داستان نویسی چون محمدرضا صفدری بارها بر می دارم.