به گزارش خبرنگار مهر از اردبیل، در کوچه "فانتازیا" واقع در محله قدیمی پیر عبدالملک اردبیل مغازه خیاطی واقع شده که با دقت بیشتر می توان تلی از کتاب تازه چاپ و صدها اثر هنری و ادبی را در آن مشاهده کرد. بسیار بیشتر از سفارشات لباس هایی که باید برای مشتریانش بدوزد.
خیاطی "یگانه" از آن دست مغازه هایی است که در کنار قدمت بیش از نیم قرن موجی از هنر و ادب را در خود جای داده است.
موسی اصغر زاده صاحب این مغازه خیاطی متولد 1309 شهرستان مشگین شهر است. اما در سال 1328 با ترک دیار آباء و اجدادی خود، سکونت دائمی خود در اردبیل را آغاز می کند.
تشویق مجری برنامه رادیویی برای تدوین کتاب
این پیرمرد 84 ساله که دارای مدرک سیکل بوده و گفتنی های بسیار از فرهنگ مردم اردبیل دارد، در سال 43 با راهنمایی "انجوی شیرازی" مجری برنامه فرهنگ مردم در رادیو ایران به نگارش کتابی در خصوص فرهنگ شفاهی مردم اردبیل تشویق می شود.
اما زمانی که این هنرمند تصمیم به گردآوری فرهنگ شفاهی و عامیانه مردم خود می کرد، گمان نمی برد که در چاپ این کتاب دست حمایتی از سوی هیچ یک از دستگاه های فرهنگی استان دراز نشود.
بطوریکه تلاش 22 ساله نویسنده در تدوین این کتاب در نهایت با هیچ یک از شعارهای حمایت از نویسندگان و حفاظت از فرهنگ عامیانه تطابق نیافت و موسی اصغر زاده سال های بسیاری برای چاپ کتاب خود پشت در بسته ادارات به انتظار نشست.
کتابی که در طول حیات نگارش و چاپ خود نگرش مدیران فرهنگی به یکی از مهمترین ضروریات مردم شناسی یک منطقه را بیان کرده و با زبان بی زبانی از عمر طولانی گذشته بر چاپ خود شکوه می کند.
پیرمرد 80 ساله ای که 1100 صفحه تایپ کرد
اصغر زاده به یاد دارد که به پیشنهاد رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی در سال 65 به دنبال چاپ کتاب مورد نظر می رود و پس از ناکامی در چند مرحله راضی به ارائه آن بدون ذکر نام نویسنده به نشر فارابی؛ می شود و از این رواست که نویسنده از حال و روز رفته بر کتاب شکایت می کند.
اصغر زاده در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: بعد از این اتفاق کتاب چندین بار بازبینی شد، در سال 80 کتاب را با وجود کهولت سن شخصا تایپ کرده و صرفا صفحه آرایی آن را به فرد دیگری واگذار کردم.
وی با اشاره به اهمیت این کتاب در حوزه فرهنگی مردم و اینکه اولین کتاب در این زمینه بوده که در اردبیل گردآوری می شده است، ادامه داد که اداره ارشاد استان اردبیل هم از چاپ کتاب به بهانه کمبود اعتبار سر باز زد.
چاپ کتاب با وام بانکی
عمر چاپ کتاب بیش از اینها به درازا می کشد و با واگذاری کتاب به میراث فرهنگی و تشکیل سه هیئت بازنگری مجوز صادر می شود.
خوشحالی چاپ کتاب قبل از آنکه تن رنجور نویسنده را التیام بخشد با بد قولی میراث فرهنگی ملغی شده و نهایتا در سال گذشته نویسنده با دریافت وام بانکی خود اقدام به چاپ کتاب می کند.
دوره دو جلدی کتاب "فرهنگ عامیانه دارالارشاد اردبیل" در هزار و 100 صفحه در حالی متولد می شود که بازار کتاب جایگاهی برای آن تعریف نکرده و نویسنده اقدام به فروش تکی و در بیشتر مواقع هدیه کتاب به دوستان و آشنایان می کند.
به گفته اصغر زاده هزینه 150 میلیون ریالی چاپ کتاب توسط هیچ دستگاهی حمایت نشد و هنوز مبلغ خرید 150 جلد کتاب از سوی اداره ارشاد استان اردبیل با گذشت چندین ماه پرداخت نشده است.
این نویسنده در ابتدای کتاب نوشته است "تقدیم به پیر سپید موی تاریخ، شهر دارالارشاد اردبیل" تا بنوعی دین خود را به شهر پنج هزار ساله ادا کرده و نیز بی مهری های برخی را با مهر پاسخ گفته باشد.
کتاب فرهنگ عامیانه دارالارشاد اردبیل در جلد اول به شیوه حیات، سنن و رسوم اردبیل و در جلد دوم به بایاتیلار (دو بیتی که هر بیت آن چهار مصرع است)، مثل لر (مثال ها) و چیستان ها پرداخته است.
موضوعاتی که برگرفته از تجربه سینه به سینه و مجموعه ای از فرهنگ غنی این منطقه بوده و با در نظر گرفتن سواد سیکل نویسنده به طرز موجزی جمع‌آوری شده است.
اصغر زاده کتب دیگری در خصوص مدارک شیعه و تحقیقی در ضرب المثل های ترکی، فارسی و عربی در هزار و 400 صفحه به رشته تحریر در آورده که سرنوشت متمایزی به نسبت چاپ این کتاب نداشته است.
چنانچه اصغر زاده عنوان می کند که به دلیل عدم حمایت های لازم اینبار کتاب خود در زمینه شیعه را از طریق پست به بیت رهبری و به خدمت مقام معظم رهبری ارسال و در نامه ای که نوشته اشاره کرده که هزینه چاپ این کتاب را ندارد.
باز هم بی مهری؛ اینبار به اولین تکم خوان اردبیل
وی که در زمینه حوزه هنری و نمایشی از جمله کنده کاری، مجسمه سازی، عروسک سازی، تکم گردانی و... نیز تبحر ویژه ای داشته و آثار بسیاری زیبایی را خلق کرده است، از بی مهری های روا شده به خود در این حوزه نیز می گوید.
اصغر زاده برای اولین بار در سال 43 آیین باستانی "تکم گردانی" را معرفی کرده و در تلویزیون تهران آن را اجرا می کند. همچنین در سال 76 برای اولین بار در افتتاحیه نمایش عروسکی در تالار وحدت، آیین تکم گردانی توسط این هنرمند معرفی و اجرا می شود.
اصغر زاده علاوه بر ساخت تابلو و صورتک های چوبی یکی از اولین سازندگان تکم در اردبیل بوده و نمونه هایی نیز به موزه های کشور ارسال کرده است.
باید گفت که دارالارشاد اردبیل چشم چراغ هایی از فرهنگ غنی در بطن خود دارد که هنوز نتوانسته است دین آنها را ادا کند. همانطوریکه روزگار بر یادگار فرهنگی و هنری این پیرمرد سفید موی خوش نبخشیده تا این هنرمند نیز در زمانه خود ناشناس بماند.
.......................
گزارش و عکس:
محمد میرزایی ناطق - ونوس بهنود
نظر شما