برنامه هاي مذهبي تلويزيون فاقد هوشمندي و ابداع است

به گزارش خبرنگار تلويزيوني "مهر"، عزت الله ضرغامي، رييس سازمان صدا و سيما  در پانزدهمين همايش سالانه هيات هاي رزمندگان سراسر كشور كه هفته گذشته (چهارشنبه 2 شهريور ماه) در آستان مقدس حضرت عبدالعظيم حسني (ع) برگزار شد، به مساله تولدي برنامه هاي مذهبي با كيفيت تاكيد كرد. وي با بيان اينكه جهان كنوني، جهاني مملو ازصداهاي گوناگون و تصاوير متنوع مسموم براي انحراف انسان ها از معنويت است، گفت: دراين دنيا كساني كه به ارايه برنامه هاي ارزشي و معنوي، قصد مقابله با اين تهاجم فرهنگي روز افزون را دارند، بايد با علم به اينكه كار مذهبي و چگونگي آن، چه تاثير مثبتي بر روح و روان آدمي بجاي مي گذارد، برنامه هاي خود را هوشمندانه طراحي و ارايه كنند. ضرغامي وجود فرهنگ، گويش، آداب و رسوم متنوع در كشور را فرصت مناسبي براي تنوع بخشي به برنامه هاي مذهبي ذكر و خاطر نشان كرد: نبايد از تاثيرگذاري اجراي برنامه هاي مذهبي به گويش هاي محلي و بومي غفلت كرد.

تلويزيون ما سالهاست كه براي مناسبت هاي شاد يا غمگين مذهبي سال به ارايه برنامه هاي مختلف مبادرت مي كند. اما عموم اين برنامه ها از كيفيت مناسبي برخوردار نيست و ميزان برنامه ها و كيفيت آثار خوب آنها طي هر سال با افت و خيز قابل ملاحظه اي مواجه است. يعني گاه يك سال دو يا سه سريال خوب ساخته مي شود و در سال بعد كيفيت سريال ها بسيار پايين مي آيد و با شتاب زياد در توليد مواجه هستند.
دكترعماد افروغ، رييس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي در اين باره به خبرنگار "مهر" گفته بود: به عقيده من برنامه هاي تلويزيوني از پشتوانه مطالعاتي و تحقيقاتي كافي براي توليد برخوردار نيستند و همين مساله روي برنامه هاي مذهبي تاثير منفي مي گذارد. برنامه هاي تلويزيوني كه اكنون در روزهايي از سال به يك مناسبت مذهبي مي پردازند، به ندرت ابعاد معرفتي و انديشه اي را مورد توجه قرار مي دهند. مساله اينجاست كه به نظر مي رسد مديران و سفارش دهندگان توليد برنامه در صدا و سيما خودشان را آماده چنين مناسبت هايي نمي كنند.
وي ادامه داد: برنامه هاي تلويزيوني مناسبتي شكلي كليشه اي، تكراري و مبتني برعواطف و احساسات به خود گرفته و از شناخت معرفتي نسبت به مذهب و جهان امروز بي بهره است.  رسانه بايد متناسب با تكنيك هاي هنري روز پيش برود و شيوه هاي موثر بياني را به كار گيرد. در حال حاضر، براي ساخت برنامه هاي مناسبتي يك روحاني يا كارشناس را به استوديو دعوت مي كنند و با او به گفت و گويي خشك مي پردازند. اين شيوه انتقال مفاهيم نمي تواند ارتباط خوب و موثري با بيننده برقرار كند.

 

 

قالب برنامه هاي تلويزيوني از گستردگي و تنوع بسيار زيادي برخوردار است. به اين مفهوم كه براي ارايه يك مضمون مي توان از شيوه هاي برنامه سازي و بيان تصويري متفاوتي استفاده كرد. اما به نظر مي رسد در مورد ساخت برنامه هاي مذهبي تنها به چند قالب برنامه سازي توجه مي شود و ساير گونه هاي تصويري  خيلي كم  يا گاه اصلا" مورد توجه مديران تلويزيوني قرار نمي گيرد. مهمتر اينكه در كشور ما اقوام مختلفي زندگي مي كنند كه هر كدام آيين و مراسم ويژه اي دارند. انعكاس صحيح بخشي از آيين هاي مذهبي اقوام ايراني مي تواند راهي براي ايجاد تنوع در برنامه هاي مذهبي تلويزيون باشد.
دكتر سهيلا نجم، استاد دانشگاه و كارشناس رسانه در اين زمينه به خبرنگار ما گفته است:  در ساخت برنامه هاي مناسبتي، بيش ازهمه بايد به مفهوم برنامه و تنوع موضوعي و ساختاري آن توجه شود. معمولا" در اين مورد از محدود بودن شيوه هاي بياني و اجرايي صحبت مي شود. اما حقيقت اين است كه گستره فعاليت در اين زمينه با استفاده از گونه هاي مختلف توليد تلويزيوني مي تواند تنوعي را به وجود بياورد كه در انتقال مفاهيم هم بسيار موثر باشد. تنها مساله اي كه دراين زمينه از اهميت برخورداراست، توجه به نوع بيان و ارايه مطلب است، به طريقي كه بتواند با بيننده ارتباط برقرار كند. نكته مهم در استفاده از خلاقيت و نوآوري است كه بيننده از نظر ذهني خود را با موضوع نزديك احساس كند. شناخت رو در رو و بيشتر جامعه مي تواند موجب جريان تازه اي را در اين زمينه به وجود بياورد.
وي درباره ميزان تاثير گذاري برنامه سازان و مديران شبكه هاي تلويزيوني اظهار داشت: در ميزان و سطح كيفيت يك برنامه تلويزيوني هم برنامه ساز موثر است و هم سفارش دهنده اهميت دارد. بايد هر دو گروه كار خود را خوب بلد باشند. سفارش دهنده بايد بداند ساخت برنامه را به چه كسي مي سپارد و يك برنامه ساز هم بايد گرد آوري عوامل توليد از نويسنده و كارگردان و فيلمبردار گرفته تا ديگر دست اندركاران توليد را به خوبي بلد باشد. از طرف ديگر، بايد بودجه خوب و مناسبي براي توليد برنامه هاي مذهبي در نظر گرفت و به سمت توليد كارهايي خوب، با كيفيت و ماندگار پيش رفت. 
معمولا" برنامه هاي مذهبي تلويزيون جزو آثاري هستند كه از نظر بودجه در رده

هاي پاييني قرار دارند و برنامه ريزي و دقت لازم نيز در ساخت آنها صورت نمي گيرد. توليد اين گونه برنامه ها جاي اينكه به هنرمندان توانا و كار آموزده سپرده شود، به كارگردان هاي جوان يا نه چندان مطرح سپرده مي شود كه نتيجه آن معمولا" آثار ضعيف و بي كيفيت است.
ابوالفضل آقا بابا، استاد دانشگاه و كارشناس رسانه در اين زمينه اعتقاد دارد:  من تاثير و ضعف تهيه كنندگان تلويزيوني در ارايه برنامه هاي بي كيفيت را منكر نمي شوم. اما اگر يك مديريت فرهنگي خوب بر جامعه و سازمان ها حاكم باشد، شرايط به گونه اي ديگر خواهد بود. يك مدير فرهنگي بايد دو ويژگي كلي داشته باشد. نخست اينكه بايد در زمينه فرهنگ و هنر از دانش لازم و كافي برخوردار باشد و ديگر اينكه از اقتدار لازم بهره مند باشد كه مديران فرهنگي ما از اين دو خصوصيت تا حدود زيادي كم بهره اند. نداشتن دانش شرايطي را به وجود مي آورد كه سفارش توليد فرهنگي تا حدود زيادي مبهم، بدون چارچوب و تعريف روشن باشد كه در اين صورت برنامه ساز هم به طور دقيق نمي داند چه چيزي را بايد ارايه كند. نداشتن اقتدار باعث مي شود كه يك مدير قادر به برخورد با آثار ضعيف و بي كيفيت نباشد. در بسياري از برنامه هاي مذهبي تلويزيون ما به اين دليل كه ريا كاري موج مي زند، سطحي نگري ، كليشه و تكرار مجاز مي شود و برنامه هاي مناسبتي كه براي پخش در ايام شهادت امام حسين (ع) و ماه محرم تهيه مي شوند به طور عموم در سطح مي مانند و حتي بعضا براي قشر عوام هم  حرف تازه اي ندارند.
ساخت برنامه هاي مذهبي در تلويزيون فاقد برنامه ريزي و دانش لازم است. اما با توجه به رويكرد ضرغامي در خصوص برنامه ريزي دقيق توليد و ارايه آثار با كيفيت تلويزيوني مي توان انتظار داشت كه امسال برنامه هاي مذهبي بهتري در ماه  محرم و ماه مبارك رمضان از تلويزيون پخش شود.