شبكه آموزشي يا آموزش شبكه اي در تلويزيون

به گزارش خبرنگار تلويزيوني " مهر"،  شبكه آموزش تلويزيون  از مهر ماه سال 1381 نخستين برنامه هاي خود را روي آنتن فرستاد تا به عنوان شبكه هفتم تلويزيون كشورمان شروع به كار كند. اين شبكه همانطور كه از عنوان آن بر مي آيد، به منظور ارايه آموزش هاي مختلف در سطحي فراگير و تصويري راه اندازي شد. اين شبكه كار خود را با پخش حدود 7 ساعت برنامه در شبانه روز آغاز كرد و در حال حاضر از ساعت 30/9 تا 23 به پخش برنامه مي پردازد. پخش اين برنامه غير از تهران در 30 مركز استان كشور از جمله شهرهاي يزد، مشهد، اردبيل، تبريز و... پخش مي شود و حدود يك سوم از زمان پخش اين شبكه اختصاص به تكرار برنامه هاي مختلف آن دارد.

اختصاص يك شبكه تلويزيوني به يك موضوع خاص يا به عبارتي شبكه هاي موضوعي پديده اي است كه سابقه اي طولاني در ميان تلويزيون هاي جهاني دارد. اين نوع شبكه به اين دليل يك موضوع خاص ( براي نمونه مستند، آموزشي، خبر يا ورزشي ) را به عنوان محور اصلي آثار خود انتخاب مي كنند كه رويكردي تخصصي و ويژه نسبت به موضوع مورد نظر داشته باشند. البته هر كدام از اين موضوع ها در شبكه ها مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد، اما رويكرد ويژه اي كه شبكه تخصصي انجام مي دهد از نظر كميت و كيفيت در شرايط بسيار متفاوت و بالاتري ارايه مي شود.

شبكه آموزش تلويزيون ما نيز بر اساس احساس نياز در ارايه آموزش هاي مختلف به صورت تخصصي بر روال پرداختن اختصاصي به موضوع هاي آموزشي راه اندازي شده است. هر چند شبكه هاي تلويزيون ( به خصوص شبكه دو سيما ) به توليد و پخش برنامه هاي آموزشي پرداخته اند، اما شبكه آموزش براي داشتن رويكردي ويژه نسبت به اين موضوع تاسيس شد. اين شبكه در طول سال تحصيلي به ارايه آموزش كتاب هاي درسي مقاطع مختلف تحصيلي در دوره هاي ابتدايي، راهنمايي، متوسطه و برخي از رشته هاي دانشگاهي مي پردازد. در تابستان نيز آموزش كامپيوتر و برخي از نرم افزاري هاي گرافيكي همانند فرانت پيج ( Front Page ) و پابليشر ( Publisher )  و آموزش ويژه زبان انگليسي و برخي آموزش هاي تفريحي همانند ماهيگيري را در فهرست برنامه هاي خود قرار داد.

شبكه آموزش سيما از اين ويژگي مثبت بهره مند است كه برنامه ها به وسيله كارشناسان و افرادي تهيه و توليد مي شود كه در رشته مورد نظر از تخصص و مهارت برخوردارند . اما نخستين ايراد اين شبكه ، عدم دريافت خوب و كامل شبكه در همه نقاط تهران است. يعني در حال حاضر بخشي از منطقه غرب تهران، بيشتر مناطق شرق ( تهرانپارس و تهران نو ) و بخشي هايي از منطقه جنوب كشور قادر به دريافت كامل و بدون مشكل اين شبكه نيستند و در زمان هاي زيادي امواج شبكه آموزش را دريافت نمي كنند. اين مشكل در ساير شهرهاي كشور بسيار بدتر است و سطح دريافت امواج به صورت كامل و بدون مشكل در بيشتر مراكز استان ها امكان پذير نيست.

ديگر مشكل شبكه آموزش تلويزيون ما به زمان پخش بر مي گردد. زمان پخش اين شبكه در طول سال تحصيلي در ساعت هايي پخش مي شود كه دانش آموزان و دانشجويان در محل تحصيل خود به سر مي برند. اين مسئله باعث مي شود كه شبكه طيف وسيعي از مخاطبين خود را از دست بدهد. شبها نيز پخش برنامه هاي اين شبكه با نمايش سريال و فيلم هاي مختلف تلويزيوني همزمان مي شود كه همين مسئله به رويگرداني بينندگان اصلي اين شبكه منجر مي شود.

به گزارش "مهر"، در حال حاضر شبكه هاي آموزشي تلويزيوني بسياري در ساير كشورهاي جهان مشغول فعاليت هستند و حتي تعدادي از آنها برنامه هاي خود را به صورت شبانه روز و ماهواره اي پخش مي كنند؛ اما زمان پخش برنامه هاي خود را با شرايط بينندگان هماهنگ مي كنند. به گونه اي كه مخاطبين از طيف هاي مختلف را خود جلب كنند. ارايه آموزش هاي مختلف از جمله برخي از رشته هاي ورزشي، آشپزي، كارهاي دستي، نقاشي، نويسندگي و ... بخشي از موضوع هايي است كه در برنامه هاي آموزشي تلويزيون هاي تخصصي آموزش دنيا مورد استفاده قرار مي گيرد. اين مسئله باعث مي شود، بينندگان اين شبكه ها به گروه هاي خاصي محدود نشود و تعداد بيشتري از مخاطبين اين شبكه را مورد استفاده خود قرار دهند. در كنار اين آموزش ها، به ارايه آموزش هاي درسي هم پرداخته مي شود كه مخاطبين خود را دارد.

شبكه آموزش تلويزيون ما بيشترين حجم برنامه هاي خود را به ارايه آموزه هاي مدرسه اي و دانشگاهي اختصاص داده است كه همين مسئله عدم اقبال عمومي از اين شبكه را به همراه داشته است . به اين ترتيب كه اكنون كمتر از 20 درصد زمان پخش اين شبكه به آموزش هاي عمومي اختصاص دارد. همين مسئله از جذابيت شبكه كاسته است و آن گروه از مخاطبين كه حدود 60 درصد را تشكيل مي دهند، توجه چنداني به برنامه هاي آن ندارند.

نكته بسيار مهمي كه در ارايه برنامه هاي شبكه هاي آموزش وجود دارد، عدم استفاده از شيوه هاي نوين آموزش و تاكيد بر استفاده از شيوه هاي مدرسه اي كهنه و غير جذاب است. به اين مفهوم كه شيوه هاي آموزش همانند ساير رشته هاي ديگر تغييرات بنيادي كرده و راههاي زيادي براي جلب نظر افراد تحت آموزش در نظر گرفته شده است. براي نمونه مي توان به برنامه " شهرك الفبا " ساخته فردوس حاجيان اشاره كرد. اين برنامه براي آموزش الفباي فارسي به كودكان تهيه و توليد شده بود. اما شيوه اي كه براي آموزش كودكان در نظر گرفته شده، با حال و هوا و زبان كودكانه بسيار هماهنگ است. استفاده از شعر و موسيقي و طراحي صحنه و لباس مناسب در كنار استفاده بجا از عروسك اين برنامه را در شرايط خوب اجرايي قرار داده است.  اما متاسفانه از اين نوع برنامه ها در شبكه آموزش ديده نمي شود.

شبكه آموزش سعي مي كند تمامي آموزه هايي كه به بينندگان خود منتقل مي كند، از عمق برخوردار باشد و اصول علمي به طور كامل در آنها رعايت شده باشد و در اين زمينه از كارشناسان و آموزگاران با سابقه نيز استفاده مي كند، اما در اين زمينه كمتر به سراغ افرادي مي رود كه ميان آموزگاران، دبيران يا اساتيد دانشگاه از شهرت چشمگيري برخوردار باشند. البته اين مطلب به هيچ وجه به مفهوم پايين بودن سطح آموزش در شبكه نيست. چون افرادي كه به آموزش در اين شبكه مي پردازند، از تجارب لازم برخوردارند.اما وقتي صحبت از يك شبكه تلويزيوني به ميان مي آيد، بايد شرايطي فراهم شود كه تعداد مخاطبين بيشتري از برنامه هاي آن استفاده كنند.

اين شبكه به مسئله محيط ارايه دروس نيز بي تفاوت است. آموزش هاي اين شبكه در محيطي صورت مي گيرد كه شباهت زيادي به كلاس درس مدرسه و دانشگاه دارد. در حالي كه ما از يك شبكه تلويزيوني صحبت مي كنيم كه بايد امكانات ديداري و شنيداري خود را به كار بگيرد و براي هر درس طراحي صحنه و بهره گيري از رنگ هاي اختصاصي در آن وجود داشته باشد. اما در عمل اين اتفاق نمي افتد و كمتر جاذبه بصري در برنامه هاي اين شبكه به چشم مي خورد.

شبكه آموزش از يك سايت اختصاصي به نشاني   WWW.AMOUZESH.COM  برخوردار است. اما جالب اينكه مدتي است اين سايت از سوي مخابرات بسته شده است و قابل استفاده نيست.

در مجموع ، شبكه آموزش تلويزيون از جمله ضرورت هاي يك تلويزيون فراگير و ملي به شمار مي رود. اما نوع استفاده از ابزاري چنين كارآمد نيز اهميت بسيار زيادي دارد كه به نظر مي رسد اين بُعد از نگاه مديران اين شبكه تا حدودي دور مانده است و ارايه دروس به شكل آكادميك و مدرسه اي بر هر چيز ديگر ارجحيت يافته است.