به گزارش خبرنگار مهر، هر روز با عبور از محلات قدیمی انتظار می‌کشیم تا خانه‌های قدیمی همچنان پابرجا و سرپا ایستاده باشند اما گاه بی‌سروصدا پس از مدتی درمی یابیم که چند سرای کهن به بهانه آباد شدن ویران شده‌اند و برجی تجاری و مدرن که هیچ ارتباطی با یک محله قدیمی ندارد جای آن خانه پراحساس پیر، سبز شده است.
خانه حناساب‌ها که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده بود چندی پیش به خاطر توسعه طرح‌های شهری قربانی شد و معلوم نیست پس از این چه بلایی قرار است بر سر بناهای قدیمی بیاید.
هیچ تاریخی پشت این شهر نمی‌ماند
در شهر مشهد طی سالهای اخیر آثار تاریخی بسیاری تخریب شده و جالب‌تر اینکه اکثر قریب به اتفاق این آثار تاریخی پس از ثبت در فهرست ملی اماکن تاریخی و فرهنگی، از طریق استانداری به شهرداری اعلام و ابلاغ می‌شود بنابراین شهرداری موظف به حفاظت است و اکنون با گفتمان تخریبی که در پیش گرفته شده به نظر می‌رسد مدیریت شهری دغدغه ای برای حفظ و حمایت از این میراث ندارد.
بی‌تردید اگر قرار باشد با کم توجهی سازمان میراث فرهنگی و متولیان توسعه شهری هر سال آثار نایاب و بی‌نظیر ویران شود آنگاه طی چندین سال آینده هیچ اثری در بافت قدیمی شهر مشهد وجود نخواهد داشت و هیچ تاریخی پشت این شهر نیست تا بتوانیم از آن در پیشگاه فرزندانمان دفاع کنیم.
هر روز برگی از دفتر تاریخ خراسان پاره می‌شود
هر یک از سراهای قدیمی شامل سراي ترکمن ها، خانه حناساب، بدنه خيابان نواب، بدنه خيابان شيرازي، دو خانه سبزواري ها، سردر مدرسه باقريه، نماي خانه تقوي، خانه جوان صبور، خانه براتي، سراي فولادکار و خانه زرين زاده طي سال هاي اخير به علت اجراي طرح نوسازي تخریب شده اند.
محمد ایزدی کارشناس و پژوهشگر تاریخ شفاهی در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: سالهاست کلنگ تخریب بر پیکره محلات و خانه های قدیمی همچون سرای حناساب ها ضربه می زند و هویت شهر را در سایه بناها و برج ها و باروهای سر به فلک کشیده به انزوا و سکوتی معنادار وامی دارد اما نباید فراموش کرد که با ویران کردن این بناها نخستین آسیب را به آداب و رسوم محلی و هویت شهر می زنیم.
حرمت خانه های کهنسال مشهد شکسته شد
ایزدی می‌افزاید: حرمت خانه‌های کهنسال مشهد یک به یک شکسته می‌شود و در این میان میراث فرهنگی و سایر بخش‌هایی که در این زمینه باید پاسخگو باشند سکوت کرده اند و انگار برایشان تخریب این سراهای کهن هیچ اهمیتی ندارد.
وی با تاکید بر اینکه هیچ کس با تجدد و مدرن شدن مخالفتی ندارد، تصریح می کند: حرمت خانه ها و محلات قدیمی باید حفظ شود زیرا ارزش یک شهر یا یک کشور به میزان آثار تاریخی و قدیمی است که در دل خود جای داده است.
خانه حناساب ها را می توانستیم موزه کنیم
ایزدی ابراز می‌کند: امروزه روز کمتر بنای تاریخی و خانه قدیمی را می‌توان در مشهد پیدا کرد زیرا همواره به دلایل متعدد بناها و ساختمان‌های تازه‌سازی ایجاد شده تا به اصطلاح توریسم جذب کنیم اما غافل از اینکه گردشگران برای دیدن و تماشای این خانه های کهن سر و دست می شکنند.
وی بیان می‌کند: سراهایی قدیمی نظیر خانه حناساب‌ها را می‌توانستیم موزه‌ای برای بازدید درست کنیم آنگاه می دیدید که چگونه گردشگر و توریسم برای تماشا راهی می شدند.
بناهایی که اشتباهی تخریب شد!
این کارشناس و پژوهشگر تاریخ شفاهی بیان می‌کند: خانه های قدیمی همچون حناساب‌ها به بهانه اجراي طرح نوسازي تخریب شده و این امر در حالی است که گاهی از سوی مسئولان اعلام می شود این بناها به صورت اشتباهی خراب شده و نیت ما ویران کردن این خانه‌ها نبوده است.
رئیس کمیسیون عمران و طرح‌ریزی شورای شهر مشهد نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: محله‌ها و خانه‌های قدیمی مشهد نیازمند بهسازی است و نباید ساختار معماری کهن و مکان های تاریخی و هویت ساز را تخریب و جای آن خانه و برجی جدید احداث کرد زیرا این اقدام با معماری اسلامی نیز در تضاد است.
حفظ و بهسازی فضاهای قدیمی در روند اجرای پروژه بافت فرسوده
محمود هراتی بیان می کند: ضروری است در روند اجرای پروژه بافت فرسوده و طرح نوسازی، فضاهای قدیمی را به شکلی مناسب بهسازی و حفظ کرد و قرار نیست هر بنای قدیمی به این بهانه از میان برود.
رئیس کمیسیون عمران و طرح‌ریزی شورای شهر مشهد ادامه می دهد: بخشی از بافت فرسوده، تاریخی است و در هنگام بهسازی اطراف حرم رضوی باید هویت تاریخی آن پاسداری و حفظ شود.
هراتی تاکید می کند: شوراي اسلامي شهر مشهد بارها براي مرمت و بازسازي بناهاي تاريخي طرح ها و لایحه های مختلفی را تصويب کرده تا ديگر کلنگ تخريب بر سر اين بناها فرود نيايد و از سویی دیگر شهرداري نیز به اين ضرورت رسيده که بناهاي تاريخي مشهد بايد حفظ شود.
12 اثر ثبت شده تاريخي تخریب شده است
وي تاکید می کند: يکي از بحث هاي عمده شورای شهر مشهد حفظ هويت تاریخی و قدیمی مشهد است و در این راستا در بافت هاي قلعه وکيل آباد، آبکوه و ديگر محلات در طرح هاي تفضيلي تا جايي که امکان داشته باشد هويت حفظ خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه بخشی از دلایل تخریب خانه های قدیمی به عدم اطلاع رسانی میراث فرهنگی مربوط است، می گوید: از سال 72 که طرح بهسازی بافت اطراف حرم مطهر آغاز شد مکاتباتی با میراث فرهنگی انجام شد تا پلاک های ارزشمند در این محدوده ارائه شود و بر این مبنا قرار شد مسیر طرح و معابر پروژه‌ها طوری تنظیم شود که به پلاک‌ها لطمه وارد نشود و میراث فرهنگی در این استعلام، فقط به چند بنا یعنی گنبد خشتی، حمام شاه، پیرپالان‌دوز، مدرسه نواب و مدرسه عباسقلی‌خان اشاره کرده و امروز خانه های قدیمی که تخریب شده جزء این پلاک های ارزشمندی که میراث اعلام کرد نبوده است.
طی سالهای اخیر 12 اثر ثبت شده تاريخي تخریب و ۲۰ خانه تاريخي در بافت فرسوده اطراف حرم مطهر در معرض تخریب قرار دارد و این امر در حالی است که هر روز برج هاي تجاري و مسکوني در گوشه و کنار حرم رضوی قد علم می کند و فضای معماری اسلامی را در این شهر زیر سوال می برد.
مدیر کل ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري خراسان رضوی هم با تاکید بر حفظ بناهای تاریخی عنوان می کند: خانه هاي تاريخي که تخريب شد در طرح بازسازي بافت هاي پيرامون حرم مطهر قرار داشته و به هیچ وجه به عمد خراب نشده است.
حفظ و نگهداری آثار قدیمی و تاریخی
رجبعلی لباف خانیکی تصریح می کند: حفظ و نگهداری آثار قدیمی و تاریخی نه تنها برای میراث فرهنگی بلکه برای تمامی دستگاه ها و بخش ها اهمیت دارد.
وی معتقد است؛ گاه یک بنای قدیمی به اشتباه و از سر بی اطلاعی ویران و تخریب می شود و باید در این گونه موارد رسیدگی خود را بیشتر کنیم.
مدير پايگاه بافت تاريخي ثامن از وجود 50 اثر تاریخی ثبتی در منطقه ثامن خبرداده ومی گوید: 6 اثر در مجموعه حرم مطهر و ديگر آثار در بافت پيراموني حرم مطهر جای گرفته اند اما از اين تعداد 12 اثر تاريخي به نام هاي سراي ترکمن ها، خانه حناساب، بدنه خيابان نواب، بدنه خيابان شيرازي، دو خانه سبزواري ها، سردر مدرسه باقريه، نماي خانه تقوي، خانه جوان صبور، خانه براتي، سراي فولادکار و خانه زرين زاده طي سال هاي اخير به علت اجراي طرح نوسازي يا توسط خود مالکان تخريب و 2 خانه ديگر هم به نام هاي عليزاده و سرسراي اميرفخريان از ثبت خارج شده است.
حال و روز اغلب خانه هاي تاريخي مشهد خوب نیست
احسان زهره وندي می افزاید: در حال حاضر 30 اثر تاريخي در منطقه ثامن داريم و از این میزان وضعيت 20 خانه تاریخی بحرانی است هر چند در مجموع می توان به جرات گفت که حال و روز اغلب خانه هاي تاريخي این شهر رضايت بخش نيست و شاید یکی از دلایل عمده مربوط به طرح بازسازي بافت فرسوده است که بزرگترين ضربه را به بافت تاريخي اطراف حرم وارد آورده است.
وی ادامه می دهد: در طرح نوسازي و بهسازي اطراف حرم موضوعات متعددی در نظر گرفته نشده و امروز شاهد از بین رفتن بافت های تاريخي و زیر سوال رفتن هویت شهر هستیم.
شهرداری به برخی از بناها به چشم آثار تاریخی نمی نگرد
مدير پايگاه بافت تاريخي ثامن تاکید می کند: تخریب برخی از آثار و خانه های تاریخی به این دلیل است که شهرداري به برخي از این بناها به چشم آثار تاریخی نگاه نمی کند طوری که در اجراي طرح بهسازي بافت فرسوده اطراف حرم اين آثار را تخريب می کند.
زهره وندی اظهار می کند: سازمان ميراث فرهنگي تنها مرجعی است که می تواند در زمینه آثار تاریخی و فرهنگي تصمیم گیری کند و در این زمینه شهرداری صلاحیتی ندارد.
وي با اشاره به اعتبار مورد نياز براي حفظ و مرمت آثار تاريخي عنوان می کند: در مجموع براي حفاظت 5 اثر تاريخي 600 ميليون تومان و براي مرمت آن ها 500 ميليون تومان برآورد و درخواست کرده ايم.
خانه های قدیمی مشهد با بی برنامگی خراب می شود و در این سوی ماجرا میراث فرهنگی مدعی حفاظت است و شهرداری ادعا می کند که میراث پلاک های ارزشمند خود را همزمان با اجرای طرح بهسازی و نوسازی اطراف حرم مطهر به صورت دقیق اعلام نکرده است.
.................................
گزارش: مرضیه صاحبی
۰۰:۰۵ - ۱۴۰۰/۰۸/۰۶
نظر شما