به گزارش خبرنگار مهر، هر سال شاهد کاهش دربارش باران این نعمت خداوندی هستیم این در حالی است که بی تفاوتی نسبت به تغییرات اقلیمی کشور و منطقه و از آن بدتر مصرف بسیار ناکارآمد آب در بخشهای خانگی، صنعتی، کشاورزی ما را زودتر به بی آبی می رساند.
کاهش 50 درصدی بارندگی در منطقه کاشمر
بارش های امسال نیز در منطقه کاشمر نسبت به سال قبل 12 و نیم درصد کاهش داشته است و طی سی سال اخیرحدود 50 درصد کاهش بارندگی را درمنطقه داشته ایم.
مجموع تمام روزهای بارانی و برفی منطقه هر سال نسبت به سال قبل درحال کم شدن است، هر سال منابع زیر زمینی منطقه یک متر افت دارد و با این بارش های اندک جایگزین نمی شود.
مدیر منابع آب کاشمر در این زمینه به خبرنگار مهر می گوید: اگر به همین منوال به پیش برویم به خاطر نشست زمین و عدم آبخیز داری در هر بارشی شاهد سیل خواهیم بود و باید همه برای حفظ و استفاده بهینه از آب تلاش کنند و منابع آبی که باید حفظ شود با کمک یک ارگان امکانپذیر نیست.
بابا غیبی با بیان اینکه شهر کاشمر از نظر آب شرب تامین است می افزاید: ولی قرار نیست این امانت خدادادی را که از چندین هزار سال به ما رسیده در مدت کوتاهی به اتمام برسانیم، هنوز با توجه به افزایش جمعیت فرهنگ استفاده ازآب شرب تصفیه شده در خانه ها و افراد تغییری نکرده وهمچنان نسبت به اسراف آن در همه فعالیت هایمان پیش قدم هستیم و باید همیشه به یاد داشته باشیم جمعیت بیشتری در آینده به این مایه حیاتی نیاز خواهند داشت.
دشت کاشمر با افت سطح آب زیر زمینی مواجه است
وی با بیان اینکه دشت کاشمر جزو دشت های ممنوعه استان خراسان رضوی و با کسری مخزن و افت سالیانه سطح آب زیر زمینی مواجه است، افزود: بارندگی های اخیر تاثیر زیادی بر وضعیت منابع آبی نداشته چرا که میزان بارندگی کم شده و در کنار آن برداشت از منابع آبی بیشتر شده است.
رئیس منابع آب کاشمر همچنین با تاکید بر اینکه جهت بهره برداری آب در بخش کشاورزی حفر چاه جدیدی صادر نشده است افزود: حفر چاه جدید تنها با بهره برداری کم جهت بخش های صنعت، شرب دام و طیور صادر می شود.
وی افزود: اگرچه شهرستان دارای 259 حلقه چاه کشاورزی است ولی هنوز بخش زیادی از زمین های کشاورزی با همان شیوه های سنتی و قدیمی آبیاری می شود.
وی با بیان اینکه با روند فعلی، طی سال های آینده کاشمر به منطقه کاملا خشک تبدیل خواهد شد افزود: نیاز به برنامه ریزی بلندمدت برای نحوه درست از آب اجتناب ناپذیر است.
نصب کنتور هوشمند برای استفاده بهینه از چاه های کشاورزی
وی گفت: برای استفاده بهینه از آب چاههای کشاورزی نصب کنتور هوشمند طی یک سال قبل در برنامه قرار گرفته است که میزان برداشت و زمان را برای کاربران تعیین می کند و پس از مصرف آن مقدار به طور خودکار آب قطع می شود که این سیستم کنترل بهره برداری از چاههای آب را در بردارد و همچنین از افزایش بی رویه مناطق زیرکشت جلوگیری می کند.
وی همچنین با بیان اینکه کاهش بارندگی خشک شدن چشمه ها، قنوات، کاهش آبدهی چاه ها را به ارمغان می آورد و با هزینه بیشتری می بایست نسبت به کف شکنی و جابجایی چاهها اقدام کرد افزود: با توجه به اینکه بیش از 90 درصد آب استحصالی از منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می شود در توسعه روش های نوین آبیاری فعالیت زیادی در منطقه صورت نگرفته است.
استفاده نادرست از استخرها کسری مخازن را در پی داشته است
وی با تاکید بر اینکه ایجاد استخرهای کشاورزی به جهت ایجاد آبیاری های تحت فشار بوده است افزود: این امر بدون افزایش سطح زیر کشت در بهره وری آب موثر خواهد بود، ولی هم اکنون ایجاد استخرها با هدف ذخیره سازی آب صورت می گیرد که افزایش ساعت کارکرد چاهها و افزایش کسری مخازن و بحران آب را بوجود می آورد.
بابا غیبی در ادامه نصب کنتور هوشمند بر روی چاههای کشاورزی را از برنامه های مهم این اداره عنوان و گفت: در سال 93 با چاههای کشاورزی که نسبت به نصب اقدام نکرده اند برخورد قانونی صورت می گیرد و همچنین با برنامه ریزی این کنتورها افزایش بی رویه استخر و برداشت ها نیز کاهش خواهد یافت.
در ادامه رئیس جهاد کشاورزی نیز در زمینه مصرف آب کشاورزی به خبرنگار مهر اظهارکرد: تاکنون فقط 400 هکتار از باغات مزارع شهرستان آبیاری قطره ای شده اند که بیشتر در بخش تولید انگور بوده است.
55 درصد آب کشاورزی در کاشمر هدر می رود
محمد صوابی گفت: اگرچه بیش از 90 درصد از آب در بخش کشاورزی مصرف می شود ولی از این مقدار حدود 55 درصد در استحصال، انتقال و آبیاری هدر می رود.
صوابی با بیان اینکه کشاورزان تمایل به استفاده از آبیاری قطره ای دارند و خرده مالکی آنها را با مشکل مواجه کرده است افزود: با توجه به اینکه تسهیلات برای استخرهای ذخیره آب به کشت های بالای 3 هکتار پرداخت می شود می بایست باغداران به اجماع برسند که به خاطر خرده مالکی و تنوع آبیاری محصولاتشان نتوانستند به نتیجه خاصی برسند.
وی با بیان اینکه برای استخر آبیاری قطره ای در سال قبل برای هر هکتار سه میلیون و 500 هزار تومان بلاعوض و همین مقدار تسهیلات بلند مدت پرداخت می شد تصریح کرد: تسهیلاتی که برای ایجاد استخر پرداخت شده مربوط به جمع آوری آبهای سطحی و قناتها در زمستان و مدیریت در تابستان بوده است.
افزایش غیر متعارف استخرهای آب در باغات
مدیر جهاد کشاورزی افزایش احداث استخرهای آب را در باغات توسط مالکین غیرم تعارف دانست گفت: با توجه به نصب کنتور هوشمند در چاههای آب کشاورزی دیگر شاهد افزایش بی رویه این استخرها نخواهیم بود.
وی با بیان اینکه کشاورزان در قسمتهای مختلف استحصال، انتقال آب با لوله و کانال های بتنی می توانند کمک بزرگی به جلوگیری از هدر رفت آب بکنند گفت: با استفاده درست از آب و بکارگیری علم کارشناسان بخش کشاورزی شاهد 80 درصدی راندمان آب خواهیم بود.
وی توجه بیشتر کشاورزان برای به اجماع رسیدن برای خرده مالکی را خواستار شد و افزود: در کنار آن توجه به کشت گلخانه ای نیز می تواند به منابع آب کمک کند که تاکنون فقط یک هکتار کشت گلخانه ای در شهرستان انجام شده است.
وی افزود: اگرچه هم اکنون طرح کشت گلخانه ای در شهرستان اجرا خواهد شد ولی به خاطر تغییرات در مساحت زمین از دو هزار و 500 متر به چهار هزار متر توسط انجمن گلخانه داران نقشه های زمین های کشت گلخانه در حال تغییر است تا با راه اندازی این گونه از کشت که از نیاز های شهرستان و منطقه است، شاهد استفاده بهینه از آب باشیم
وی با بیان اینکه هم اکنون 43 هکتار زمین باغی و زراعی در منطقه وجود دارد که کشت و برداشت در آن صورت می گیرد افزود: هرساله شاهد افزایش 50 تا 100 هکتاری ایجاد باغات انگور و انار در منطقه هستیم که کشاورزان با توجه به کمبود منابع آبی باید نسبت به تغییر روش آبیاری نیز توجه داشته باشند.
وی گفت: اگرچه منطقه ما دارای بیشترین منبع درآمد از محل کشاورزی است و یک قطب مهم اشتغال ما نیز به حساب می آید، ولی اگر خواسته باشیم با این روش سنتی به پیش برویم از این محل دیگر با کمبود آب نخواهیم توانست اشتغال و درآمدی کسب کنیم.
در این زمینه یکی از کارشناسان بخش کشاورزی می گوید: تا وقتی به خوبی برای آموزش کشاورزان کاری انجام ندهیم می بایست شاهد کشت سنتی در منطقه باشیم.
هنوز آموزش کافی برای بهره وری آب به کشاورز ارائه نشد
علی خوارزمی در این زمینه می گوید: هنوز آموزش کافی برای بهره وری آب به کشاورز ارائه نشده است تا بتواند با آب کمتر تولید بیشتری داشته باشد.
وی با بیان اینکه استان های دیگر در بحث کشت گلخانه ای جلو تر از ما هستند افزود: بعضی از استان ها بخاطر کمبود آب بیشترین کشت گلخانه را دارند که صادر کننده محصولات خود به خارج هم شده اند.
وی گفت: هم اکنون در بخش کشت گلخانه ای از همه عقب تر هستیم و اگر هم طرحی می خواهد اجرا شود زیر ساخت ها و امکانات آن برای کشاورز مهیا نشده تا بتواند اقدام به کشت گلخانه ای کند.
خوارزمی گفت: بخاطر عدم امکانات زیر ساختی برای بهره برداران کشت گلخانه ای در منطقه با تحویل فقط زمین و آب به جای ایجاد کشت گلخانه ای شاهد ایجاد بنگاه معاملاتی خرید و فروش زمین و آب هستیم.
وی افزود: جامعه روستایی و کشاورزان ما هنوز آموزش برای استفاده بهینه از آب را ندیده اند و حتی برای فروش تولیدات آنها نیز کاری نکرده ایم.
وی با بیان اینکه جهاد کشاورزی کشاورز را مثل یک فرزند خوب باید تربیت و پرورش دهد تا با کمترین آب و زمین بهترین و بیشترین تولید را داشته باشد تصریح کرد: کشاورزان ما به خاطر راحتی فعالیت های سنتی و عدم اطلاع از امکانات و بهره برداری بهتر به روش سنتی خود کاشت و برداشت می کنند.
خوارزمی خرده ماکی زمین های زراعی را بهانه ای بیش برای عوض کردن صورت مسئله دانست و افزود: چگونه در منطقه ترشیز یک کشاورز در زمینی با یک مساحت برداشت های متفاوت محصول دارند و فرد آموزش دیده از کمترین امکانات بهترین برداشت را انجام می دهد را الگو برای کشاورزان قرار نمی دهیم تا دیگر کشاورزان از او یاد بگیرند و از منابع آب و زمین خود بهره کافی ببرد.
وی با بیان اینکه سهل انگاری وزارت نیرو، جهاد کشاورزی در امر آموزش را نباید به گردن کشاورز بیاندازند؛ اظهار داشت: در واقع كشاورزی ما مدل خيلی واضح از كشاورزی معيشتی ـ سنتی است كه در رقابت با رقبای متكی به كشاورزی صنعتی و مدرن دچار ضعف قدرت رقابت شده است.
وی افزود: با توجه به امکانات خدادادی که منطقه و کشور دارد برنامه مدون و مناسبی برای بهره وری از منابع و کشت محصولات مورد نیاز نداریم و شاهد کاهش و یا افزایش تولید در بعضی از محصولات را شاهد هستیم که با توسعه تشکل های کشاورزی می توانیم بهره وری در آب و زمین را بالا ببریم.
در چند سال اخیر شاهد رونق بازار خرید و فروش محصولات کشاورزان هستیم و کشاورزان منطقه امیدوارتر شده اند ولی همه ما باید از بحران آب فراموش نکنیم که این امانت الهی که به ما سپرده شده برای آینده گان نیز هست و رونق زندگی، کسب و کار آنها را باید مد نظر داشته باشیم.
با توجه به اینکه خشكی و كم آبی بر روی كشاورزی مناطق خشك تاثير قابل توجهی دارد و در کنار آن با توجه به محدوديت منابع آب و فشار زياد بر ذخاير آبی در کنار استفاده از سيستم های آبی بابه كارگيری اصول و برنامه ريزی دقيق تر همت کارشناسان و مسئولین را نیز برای بهره گیری از علم روز می طلبد.
.............................
گزارش: حسین دباغ
نظر شما