تحرکات داعش در عراق و اقتصاد کشورهای عضو آ.سه.آن

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پترونت، اوضاع امنیتی عراق در هفته‌های اخیر به شدت نامساعد بوده است. گروه تروریستی داعش قسمتی از خاک این کشور را تصرف کرده است و جنگ بین این گروه و ارتش عراق در نقاط مختلفی در جریان است.

عراق یک بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در دنیاست و صادرات نفت از این کشور نقشی اساسی در ثبات نسبتی بازار نفت دارد. در حال حاضر به‌منظور حفظ ثبات در بازار، عرضه نفت از جانب عراق اهمیت اساسی دارد، اما با توجه به شرایط فعلی در این کشور، وقوع چنین امری نامحتمل به نظر می‌رسد.

در واقع، بسته به تونایی دولت عراق در سازمان‌دهی نیروهای امنیتی خود و مقابله موفقیت‌آمیز با گروهک داعش، آشوب‌های به‌وجود آمده می‌تواند برنامه‌های بغداد در راستای افزایش تولید نفت در نقاط مختلف این کشور و نیز تحت کنترل درآوردن صادرات نفت از اقلیم کردستان را با مشکل مواجه کند.

برخی تحلیل‌گران بر این باورند که بحران اخیر در عراق و تأثیر آن بر قیمت‌ نفت در بازارهای جهانی می‌تواند کشورهای آسیایی را با یک شوک نفتی مواجه سازد. در واقع، عراق ششمین صادرکننده برتر نفت در جهان محسوب می‌شود. بنابراین طی هفته‌های اخیر، نگرانی بابت کاهش عرضه از جانب این کشور، افزایش قیمت نفت و نوسان آن حول قیمت 115 دلار به ازای هر بشکه را درپی داشته است.

دولت‌ عراق نیروهای نظامی خود را به‌منظور مقابله با گروهک داعش و تحت کنترل درآوردن پالایشگاه بزرگ بیجی اعزام کرده است، اما این پالایشگاه همچنان در محاصره تروریست‌ها است و فعالیت آن کاملاً متوقف شده است. از سوی دیگر، باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده نیز از ارسال مشاوران نظامی به‌منظور کمک به دولت عراق و نیز امکان حمله هوایی به تروریست‌ها در صورت لزوم، خبر داده است.

سطح تولید در پالایشگاه بیجی، 300 هزار بشکه در روز است و اکنون تولید در این پالایشگاه متوقف شده است. اما در صورتی‌که توقف فعالیت‌های این پالایشگاه برای مدت زمانی طولانی تداوم یابد، عراق مجبور خواهد شد به‌منظور تأمین نیازهای داخلی خود، واردات نفت را افزایش دهد و این امر بازارهای نفت را تحت تأثیر قرار داده و افزایش قیمت نفت را درپی خواهد داشت.

در حال‌حاضر، اگر نفت شیل ایالات متحده نبود، امکان افزایش چشم‌گیر قیمت‌ها نیز وجود داشت. در واقع، تولید نفت شیل در ایالات متحده حدود 2 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. اکنون خروجی نفت خام ایالات متحده به 8.5 میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین سطح تولید این کشور از سال 1986 تاکنون است. به این ترتیب، تولید بیشتر نفت در ایالات متحده، به جبران کاهش عرضه از جانب کشورهای خاورمیانه کمک کرده است.

با این وجود، تداوم افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی می‌تواند اقتصاد جهانی و به‌خصوص اقتصاد کشورهای آسیایی وابسته به واردات نفت را تحت تأثیر قرار دهد. بنا به گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، این کشور تا سال 2012، بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان بوده و کشورهای چین، ژاپن، هند و کره‌جنوبی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

با این وجود، در ماه سپتامبر سال 2013، چین در واردات فرآورده‌های نفتی و دیگر میعانات از ایالات متحده پیشی گرفت و به بزرگ‌ترین واردکننده جهان تبدیل شد. اکنون با در نظر گرفتن سرمایه‌گذاری 4 میلیارد دلاری چین در صنعت نفت عراق و واردات نیمی از نفت تولید شده در این کشور، باید دید که دولت چین در مواجهه با بحران عراق چه موضعی را اتخاذ خواهد کرد.

افزایش قیمت نفت و تأثیر آن بر اقتصاد کشورهای عضو آسه‌آن

افزایش نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی، می‌تواند تهدیدی برای اقتصاد کشورهای عضو اتحادیه ملل جنوب‌شرق آسیا معروف به آسه‌آن، به‌خصوص اندونزی و سنگاپور باشد.

یک شوک نفتی می‌تواند افزایش تورم در اندونزی را به‌دنبال داشته باشد. در سنگاپور نیز با توجه به تأثیرپذیری بخش تجاری این کشور، شوک نفتی می‌تواند تأثیر چشم‌گیری بر رشد اقتصادی سنگاپور داشته باشد. به این ترتیب، نرخ ارز نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و این امر نیز افزایش تورم در سنگاپور را درپی خواهد داشت.

در واقع، انتظار می‌رود که در صورت تداوم سیر افزایشی قیمت نفت در بازارهای جهانی، تورم در سال 2014 مجدداً در اقتصاد کشورهای عضو آسه‌آن پدیدار شود. به این ترتیب، سیاست‌های پولی سختگیرانه‌تری نیز در این کشورها اتخاذ خواهد شد.

در این میان، چین اقداماتی را در راستای متنوع‌سازی منابع تأمین انرژی خود انجام داده است و در حال‌حاضر از کشورهای عربستان سعودی، ایران، عمان، امارات، آنگولا، ونزوئلا و روسیه، نفت و فرآورده‌های نفتی مورد نیاز خود را وارد می‌کند. با این وجود، افزایش قیمت‌ نفت می‌تواند امید مقامات چینی به تکرار رشد سریع اقتصادی در این کشور را به باد دهد.

اما هند با توجه به این‌که 75 درصد از نفت مورد نیاز خود را از طریق واردات تأمین می‌کند، با تهدید جدی‌تری مواجه است. بنا به نظر تحلیل‌گران اقتصادی، یک افزایش 10 دلاری قیمت نفت خام می‌تواند سبب کاهش 0.5 درصدی نرخ رشد اقتصادی هند شود.

در واقع، با افزایش قیمت نفت خام، قیمت سوخت و کالاهای وابسته نیز افزایش خواهد یافت و این امر فشار قابل‌توجهی را بر روپیه وارد خواهد آورد.

در ژاپن نیز مسئله تأمین امنیت دسترسی به انرژی مد نظر قرار گرفته و شرکت‌های ژاپنی اکنون به‌دنبال سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه نفت و گاز و مشارکت‌ در پرژه‌های بزرگ این حوزه، هستند.

اگرچه در حال‌حاضر، تحلیل‌گران بر این باورند که قیمت نفت چندان بالاتر از 115 دلار به ازای هر بشکه نخواهد رفت، اما این نگرانی وجود دارد که وخیم‌تر شدن بحران عراق، پیش‌بینی‌ها را تغییر دهد. در واقع، کشورهای آسیایی اکنون با در نظر گرفتن منافع اقتصادی خود، منتظر حل سریع بحران عراق هستند. عراق در حال حاضر تبدیل به کشوری شده است که می‌تواند یکبار دیگر اهمیت مسئله امنیت انرژی را به چین، هند و دیگر اقتصادهای نوظهور نشان دهد.