استاد قلب تپنده دانشگاه است؛ بدون ارتقا توان علمي اساتيد، دانشگاه ها از رونق مي افتند

به گزارش خبرنگار دانشگاهي "مهر"، در حال حاضر يكي از اساسي ترين مشكلات آموزش عالي در ايران و بسياري از كشورهاي جهان، توسعه و رشد كيفي سرمايه انساني است، كه نسبت به گذشته بسيار با اهميت تر شده است. تا آنجا كه از نظر تاريخي بررسي شده است، در گذشته جوامع از نظر پيشرفت علمي و تحقيقي و فني و حتي پيشرفتهاي اجتماعي در طول چند دهه و حتي چند قرن نسبتا ثابت مي ماندند.

بنابراين دانش و مهارت هاي آموخته شده در زمان تحصيلات دانشگاهي و در سنين جواني، مي توانست نيازهاي يك فرد در طول زندگي او را برآورده ساخته و براي او مفيد واقع شود، اما در دهه هاي اخير ديگر اين شرايط وجود ندارد و نمي توان تصور كرد كه محدود كردن كسب مهارت هاي لازم در كليه امور و حرفه ها و افزودن دانش تخصصي به يك دوره معين از زندگي مثلا در جواني و يا دوره تحصيل در دانشگاه امكان پذير باشد.

وقوع تحولات عظيم تكنولوژيك و فن آوري هاي سودمند در شيوه هاي تدريس، رشد سريع روشهاي تحقيقاتي و پژوهشي و ضرورت به هنگام بودن علمي دانش آموختگان از جمله عواملي است كه ضرورت آموزش و فراگيري مستمر اعضاي هيات علمي را ملموس مي سازد

علاوه بر اين، دانش و مهارت هاي لازم براي رقابت و حضور در دنياي كار، داراي چنان ماهيتي است كه ضرورت دارد تا آنها را از طريق نوعي از روشهاي آموزش سازماندهي شده و نظام مند بدست آوريم. پيش از اين، اتكاي بسياري از دانش آموختگان دانشگاهها بر استفاده از مطالعه منابع و متون و انجام تحقيقات و مطالعات مستقل و به روز بوده و از اين طريق درصدد ارتقاء سطح مهارتهاي خود بودند ولي در حال حاضر و با توجه به رشد بسيار سريع تغيير و تحولات در جهان تكنولوژيك معاصر، اين تصور شايد درباره اقشار وسيعي از جامعه بخصوص اساتيد دانشگاهها و اعضاي هيات علمي مراكز آموزشي و تحقيقاتي مصداق نداشته باشد.

پديده شگفت انگيز انفجار اطلاعات و تعداد بيشمار و روزافزون داوطلبان دانشگاهها و انتظارات متفاوت آنها در مقاطع مختلف دانشگاهي، همچنين نياز اساتيد و اعضاي هيات علمي به افزايش دادن سطح دانش خويش و وقوع تحولات عظيم تكنولوژيك و فن آوري هاي سودمند در شيوه هاي تدريس و رشد سريع روشهاي تحقيقاتي و پژوهشي و ضرورت به هنگام بودن علمي دانش آموختگان از جمله عواملي است كه ضرورت آموزش و فراگيري مستمر اعضاي هيات علمي را ملموس مي سازد.

اهميت اين مسئله از اين جهت مورد توجه است كه اين گروه، ارزشمندترين و اساسي ترين منابع علمي هر جامعه و مراكز علمي و دانشگاهي هستند و لذا اقدام در جهت افزايش كيفيت علمي و توان مطالعاتي آنها بهترين معيار براي تشخيص، توجه و عنايت نظام آموزش عالي به موضوع كيفيت است.

مطالعه تجربيات جهاني نشان مي دهد كه طيف وسيعي از راهبردها و روشهاي ارتقاء سطح علمي و تخصصي وجود دارند كه بسياري از آنها ماهيت گروهي و كم هزينه داشته و مي توان با انجام مطالعات لازم در نوع پياده كردن آنها و انطباق و سازگاري و علمي بودن، آنها را در شرايط مكان و زمان در اين كشور بررسي كرد

در واقع مي توان گفت: دانشگاهها و مراكز علمي هر جامعه نمايانگر وضعيت علمي آن جامعه هستند و اين وضعيت علمي از سطح كيفي هيات علمي آن ها مشخص مي شود و اعتلاي توان و دانش اعضاي هيات علمي، مصداق واقعي افزايش كيفيت دانشگاه است و قلب هر دانشگاه يا مركز آموزش عالي، اعضاي هيات علمي آن است. يك دانشگاه يا دانشكده به خاطر وضعيت اعضاي هيات علمي آن است كه اثر بخش يا غير اثربخش و يا خوب يا بد قلمداد مي شود. بنابراين ماهيت و كيفيت يك موسسه علمي يا دانشگاهي غيرممكن است كه در غياب اعضاي هيات علمي مجهز به دانش و علم و قابليت حرفه اي و تعهد و انگيزه واقعي و توان، آموزش و پژوهش كيفي و قابل قبول ارائه كند.

در ايران نيز، مسئولين و سياستگذاران نظام آموزش عالي اقدام به اتخاذ تدابير و تمهيدات برنامه هاي گوناگون براي ارتقا توان علمي و تخصصي اعضاي هيات علمي دانشگاهها كرده اند. اين برنامه ها و تدابير عمدتا مبتني بر رشد فردي و تخصصي اساتيد است كه در قالب فراهم آوردن امكانات براي ادامه تحصيل رسمي اعضاي هيات علمي و فرصتهاي مطالعاتي كوتاه مدت و بلند مدت و حضور در كنفرانس هاي علمي و تخصصي بين المللي و مشاركت در سمينارها و كارگاههاي آموزش بوده است. علاوه بر اين موارد، از برخي روش هاي راهبردي و علمي و در سطح محدود نيز براي ارتقا سطح علمي اساتيد استفاده شده است.

از سوي ديگر، مطالعه تجربيات جهاني نشان مي دهد كه طيف وسيعي از راهبردها و روشهاي ارتقاء سطح علمي و تخصصي وجود دارند كه بسياري از آنها ماهيت گروهي و كم هزينه داشته و مي توان با انجام مطالعات لازم در نوع پياده كردن آنها و انطباق و سازگاري و علمي بودن، آنها را در شرايط مكان و زمان در اين كشور بررسي كرد.

....................................
مجله رويش - شماره 8 و 9 - مقاله گسترش مراكز دانشگاهي بستري براي رشد و توسعه مبتني بر دانايي با نگاهي به سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران - سيد علي حسيني كارشناس ارشد مديريت (با تلخيص)