آبیاری صیفی جات با آب شرب در خراسان شمالی/ مصائب خشکسالی یا ناچاری اهالی

به گزارش خبرنگار مهر، تداوم چند ساله کاهش بارندگی در خراسان شمالی و خشکسالی های متوالی، امسال نفس این استان را به شماره انداخته است؛ اگر چه در سال های گذشته برخی از شهرستان های همسایه کویر در خراسان شمالی از جمله جاجرم، گرمه و اسفراین با مشکل کم آبی و تشنگی دست و پنجه نرم می کردند اما شوربختانه امسال این مشکل تقریبا به همه استان سرایت کرده و کم آبی به بحرانی جدی برای خراسان شمالی بدل شده است.

حدود نیمی از جمعیت 900 هزار نفری خراسان شمالی در روستاهای این استان زندگی می کنند؛ روستاییانی که تقریبا حرفه اصلی همه آنها کشاورزی و دامداری بوده و با کاهش بارندگی و خشکسالی در خط مقدم این تهاجم قرار گرفته اند.

اگر چه زنگ خطر کم آبی و قطعی آب برای شهرهای خراسان شمالی از مدت ها پیش به صدا در آمده است اما با تلاش مسؤولان و همکاری مردم این بخش تا حدودی مدیریت شده است.

در روستاهای خراسان شمالی نیز شرکت آب و فاضلاب روستایی این استان كه 607 روستا با جمعیت 349 هزار نفر را زیر پوشش خدمات خود دارد؛ در بهار و تابستان امسال تلاش کرده تا به شیوه های مختلف مشکلات مربوط به کم آبی در بخش شرب را تا حدودی رفع کند به گونه ای که اکنون حدود 160 روستای خراسان شمالی در زمینه تامین آب شرب مورد نیاز خود مشکل دارند و عمدتا با تانکر آبرسانی می شوند.

اما در بسیاری از روستاهای استان حتی آن دسته از روستاهایی که دارای منابع آبی هستند و هنوز به مرحله آبرسانی با تانکر نرسیده اند؛ مشکل دیگری وجود دارد؛ آبیاری صیفی جات با آب شرب و استفاده از آب لوله کشی برای مصرف دام.

روستاييان تشنه اي كه آب خود را به دام ها مي دهند

چندی پیش بود که مردم اهالی شهر تقریبا جدید لوجلی از توابع شهرستان شیروان با وجود تشنگی خود، اندک آب موجود که برای شرب به شبکه آب شهری تزریق شده بود را به دام هایشان دادند به گونه ای که اداره آب و فاضلاب مجبور شد بار دیگر وارد میدان شده و با تانکر اقدام به آبرسانی به اهالی این شهر بکند.

اهالی لوجلی آبی که برای شرب به شبکه آب شهری تزریق شده بود، را برای سیراب کردن دام و نیز کشت و زرع خود مورد استفاده قرار دادند و یک مخزن آب را که باید در طول یک شبانه روز مصرف آشامیدن خود می کردند در عرض دو ساعت تمام کردند.

در بسیاری از روستاهای خراسان شمالی این مشکل وجود دارد؛ روستاییان بالاجبار اندک آب موجود را به دام های خود می دهند که از تشنگی تلف نشوند و بسیاری نیز در حیاط منازل خود اقدام به کشت صیفی جات کرده اند و به محض این که آب روستا از منبع باز می شود؛ شیلنگ های آب به سوی کرت های صیفی جات کشیده می شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی در این زمینه می گوید: با وجود مشکل کم آبی در روستاهای استان، برخی افراد بدون توجه به اين مسأله از آب آشامیدنی لوله کشی برای آبیاری باغچه، فضای سبز و پر کردن استخر و نیز شرب احشام خود استفاده مي كنند.

حميد روشن روان در گفتگو با خبرنگار مهر، فرهنگ سازي در اين زمينه را بسيار مهم مي داند و مي افزايد: شركت آبفار خراسان شمالي فرهنگ سازی در مدیریت مصرف و مشارکت روستاییان استان در تامین آب را از طریق اعضای شوراهای اسلامی آغاز کرده و اميد مي رود با فرهنگ سازي مناسب معضل مصرف شدن بخش اعظمي از آب آشاميدني روستايي در بخش های دامداری و آبیاری صیفی جات و باغداری مرتفع شود.

به گفته وي در حال حاضر 38 درصد مشتركان آب و فاضلاب روستايي خراسان شمالي ماهانه بيش از 16 مترمكعب آب آشاميدني مصرف مي كنند و جزء مشتركان پرمصرف محسوب مي شوند؛ مصرفي بيش از ميزان مشخص كه غالبا به دليل استفاده از آب شرب روستايي براي مشروب ساختن دام ها و صيفي جات روي مي دهد.

روشن روان با بيان اين كه از ابتدای امسال انشعاب آب 345 مشترک روستایی استان به دلیل تخلف در مصرف آب قطع شده است، اظهار مي كند: اين گونه مصارف از جمله عوامل هدر رفت آب توليدي در خراسان شمالي به شمار مي رود و به همين دليل نيز اين شركت نسبت به قطع انشعاب آب مشتركاني كه در مصرف دچار تخلف مي شوند، اقدام كرده و با متخلفان برخورد مي كند.

وی همچنين از دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی روستاهای خراسان شمالي مي خواهد تا در شناسايي و قطع انشعاب آب متخلفان با شركت آب و فاضلاب روستايي استان همكاري بيشتري داشته

روشن روان اضافه مي كند: امسال در پي كاهش بارندگي 259 روستاي خراسان شمالي با كمبود آب شرب مواجه هستند و از اين تعداد به اهالي 148 روستا به دليل وضعيت بحراني با تانكر آبرساني مي شود؛ در حالي كه اين تعداد پيش از وقوع خشكسالي 51 روستا بود.

ناچاري برخي اهالي در برابر خشكسالي

اما در اين ميان با وجود تلاش هاي صورت گرفته از سوي شركت آب و فاضلاب روستايي براي سامان دادن به وضعيت آبرساني به روستاهاي خراسان شمالي، باز هم مشكلات زيادي به قوت خود باقي است، دهيار يكي از روستاهاي خراسان شمالي در اين زمينه در گفتگو با خبرنگار مهر، مي گويد: با وجود بحران كم آبي در اين روستا و در حالي كه در شبانه روز آب آشاميدني روستا حداكثر به مدت سه ساعت باز است؛ اما بسياري از روستاييان مجبور مي شوند از اين آب آشاميدني براي مصرف دام هاي خود استفاده كنند.

وي كه مايل به معرفي خود نيست، مي افزايد: در سال هاي گذشته دامداران روستا براي تأمين آب مورد نياز دام هاي خود از چاه ها و چشمه هاي اطراف روستا استفاده مي كردند اما امسال تمامي اين منابع آبي خشك شده اند و روستاييان چاره اي جز اين ندارند؛ چرا كه حيات و ممات آنها به دام هايشان وابسته است.

اين دهيار مي گويد: شايد استفاده از آب شرب روستايي براي آبياري دام ها از روي ناچاري باشد متأسفانه علاوه بر اين بخش اعظمي از آب شرب روستايي صرف آبياري صيفي جاتي مي شود كه از سوي بسياري از روستاييان در حياط منزل كشت شده و راهكارهاي قانوني براي جلوگيري از اين استفاده نامناسب نيز چندان كارساز نيست.

وي اضافه مي كند: در حال حاضر جريمه استفاده از آب شرب روستايي براي آبياري صيفي جات 50 هزار تومان است در حالي كه بسياري از اين افراد معتقدند با وجود پرداخت 50 هزار تومان جريمه، آنها با برداشت محصولات جاليزي خود چندين ميليون تومان سود به دست مي آورند.

اين دهيار با انتقاد از اين تفكر رايج، بر لزوم فرهنگ سازي در اين زمينه تأكيد مي كند و مي گويد: البته در كنار فرهنگ سازي لازم است اقدامات تنبيهي در اين بخش نيز بيشتر و مؤثرتر شود.

لزوم افزايش آب بهاي روستايي و شهري

مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری خراسان شمالی نيز در گفتگو با خبرنگار مهر، با تأكيد بر ضرورت صرفه جويي از سوي روستاييان مي گويد: اكنون در روستاهاي اين استان بحران جدي كمبود آب وجود دارد به گونه اي كه حدود 150 روستا با تانكر آبرساني مي شوند.

علي قرباني تصريح مي كند: در چنين شرايطي اهميت صرفه جويي و استفاده بهينه از ميزان آب موجود افزايش مي يابد و درست نيست كه مردم براي آبياري درختان و صيفي جات خود از آب لوله كشي استفاده كنند.

به گفته وي البته بخشي از هدررفت آب در روستاهاي خراسان شمالي نيز به شبكه هاي آب روستايي مربوط مي شود كه نياز به ترميم دارد و لازم است با تأمين منابع مالي مناسب، اين مشكل جدي شبكه توزيع آب روستايي مرتفع شود.

قرباني اظهار مي دارد: در حال حاضر يكي از دلايل بالا بودن مصرف آب در روستاها، قيمت پايين آب مصرفي است و روشن است كه با افزايش قيمت آب مصرفي در روستاها و شهرها، ميزان استفاده آب در مناطق روستايي و شهري نيز كاهش مي يابد.

وي مي افزايد: پيشنهاد مي شود از منابع حاصل از افزايش آب بهاي روستاييان، براي بهسازي شبكه هاي آب روستايي اقدام شود.

قرباني همچنين بر فرهنگ سازي نيز تأكيد مي كند و مي گويد: بايد رسانه ها بيش از پيش به مسأله كمبود آب در خراسان شمالي بپردازند تا مشاركت عمومي در استفاده بهينه از منابع آبي موجود افزايش يابد.