به گزارش خبرنگار مهر، پنج منطقه بازفت، اردل، لردگان، دوراهان و فلارد استان چهارمحال و بختیاری كانونهاي عمده جنگلهاي این استان هستند. پوشش عمده جنگلي را در اين مناطق، بلوط، بنه، زالزالک، زبان گنجشک و... است.
هرچند که بهره برداری های سنتی از محصولات فرعی یا غیر چوبی مانند صمغ ها، مان ها، میوه ها و گال ها در جنگل های گستره زاگرس از گذشته کم و بیش رایج و مرسوم بوده است؛ اما بدون شک در هيچ زمانی چون امروز، این رويشگاه های جنگلی راهبردی در کشور، این گونه شکننده و با تهدیدهای طبیعی مثل تغییر اقلیم و خشکسالی های سال های اخیر و تهدیدهای انسان ساز از قبیل زراعت در زیراشکوب، چرای مفرط دام، قطع جنگل، طغیان آفات و بیماری ها، آتش سوزی ها، ریزگردها، رها سازی زباله و پروژه های عمرانی مخرب مواجه نبوده اند.
یکی از محصولات فرعی جنگلی که بیشتر مورد توجه مردمان بخش شمالی زاگرس بوده است، صمغ سقز در درختان بنه است که بهره برداری آن با ایجاد شیار و زخم بر روی تنه و حتی شاخه درخت همراه است. از سال های بسیار دور بهره برداری از این محصول فرعی بنه زارها، در بخش شمالی زاگرس به صورت سنتی رایج بوده، اما تقریبا" از نیمه دوم دهه 60 هجری شمسی به محدوده جنگل های گستره زاگرس مرکزی راه یافته است.
پسته وحشی (بنه)با نام علمی Pistacia Atlantica، درختی با ارتفاع دو تا هفت متر است و معمولاً در کوه ها می روید و در پاییز به رنگ نارنجی خوش رنگی در می آید.
محصول سقز درختان بنه که دارای ارزش اقتصادی فراوانی است، جزء اقلام صادراتی است که از نظر ارزآوری حائز اهمیت است.سقز جزء دسته سمغهایی(الئورزینها)قرار می گیرد که دارای خواص داروئی، خوراکی و صنعتی فراوان هستند و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد سقز در صنایع چسب، صنایع لاک، صنایع رنگ، صنایع پلیمری، صنایع داروسازی است و همچنین به عنوان امولسیون کننده، در تهیه روغن چاپ و روغن کابل، در تهیه پارکت و کفپوش، آهارهای کاغذ، به عنوان قارچ کش جهت حفاظت چوب و کاغذ و پارچه مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین در تهیه اسانس و عطریات و به عنوان ضدعفونی کننده در درمان بیماری های مختلف کاربرد دارد.
متأسفانه به دلیل کمبود صنایع تبدیلی و نبود دانش فنی لازم در زمینه فرآوری این ماده، موجب شده است که با قیمت ناچیز و اولیه به خارج از کشور صادر شود.
سودجویان بر درختان بنه توسط تبر شیاری ایجاد می کنند و زیر آن با گل و خاک رس کاسه ای به تنه درخت متصل می کنند که شیره درخت در این کاسه ها جمع می شود.
بر روی یک درخت ده ها شیار ایجاد می شود که این مهم می تواند درخت را در مسیر خشک شدن قرار دهد.
این نوع بهره برداری منسوخ شده، اضافه بر اینکه باعث تشدید ضعف فیزیولوژیکی و اثرات سوء بر روی درخت بنه می شود.
هم اکنون بسیاری از درختان بنه زاگرس در منطقه لردگان چهارمحال و بختیاری توسط سودجویان با تبر صدمه دیده وکاسه های گلی بر روی درختان نصب شده است در حال گرفتن شیره جان این درختان است و این درختان در مسیر خشکیدن قرار گرفته اند.
دهیار روستای ساطع لردگان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سودجویان صد ها درخت منطقه گدال خلع ساطع را با تبر زخمی کرده اند و کاسه های گلی بر روی آنها برای گرفتن سقز نصب کرده اند.
طالب حسنی ادامه داد: این اقدام موجب می شود شیره درختان در کاسه های گلی جمع شود و درختان در مسیر خشک شده قرار گیرند.
وی عنوان کرد: متاسفانه بر روی هر درخت ده ها خراش توسط تبر ایجاد شده و کاسه های گلی نیم دایره ای نصب شده است.
وی یاداور شد: برداشت سقز از درختان بنه غیر مجاز است و این سودجویان به صورت غیر مجاز اقدام به این کار کرده اند.
این همیار محیط زیست تصریح کرد: بسیاری از اهالی منطقه که تعدادی نیز همیار محیط زست هستند از نزدیک درختان را برسی کردند که هر بر روی هر درخت حدود 100 زخم توسط تبر ایجاد شده است و بر روی هر درخت 100 کاسه گلی که بصورت نیمه کاسه است نصب شده است.
طالب حسنی ادامه داد: در راستای حفاظت از این درختان یا گرفتن اجازه از منابع طبیعی و با همکاری اهالی منطقه و دوستداران محیط زیست و همچنین اعضا شرکت تعاونی جنگل نشینان ساطع اقدام به پاکسازی تعدادی از درختان زخمی شده از کاسه های گلی کردیم و با گل محل زخمی شده را برای بهبود درخت پوشاندیم.
وی ادامه داد: باید نظارت ها بیشتر شود و تا سودجویان به راحتی نتوانند درختان بنه جنگل های زاگرس را مورد تهدید قرار دهند و آنها را تخریب کنند.
نظر شما