اکران "تعطیلی" در سینماهای سیستان و بلوچستان/ تنها آپارات استان رو به خاموشی‌ است

به گزارش خبرنگار مهر، استان سیستان و بلوچستان که با وجود شاخص‌های پائین توسعه پیش از این در سال‌های 70 تا 80 دارای 6 سالن نمایش در شهرهای مختلف استان بود اما متاسفانه در حال حاضر حتی از داشتن یک سینما با استانداردهای روز محروم است و تنها آپارات فعال آن که به سالن اجتماعات اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی محدود شده است نیز رو به خاموشی است.

تاریخچه سینما در زاهدان

نخستین سالن نمايش فيلم در زاهدان در سال 1325 زماني كه شهر زاهدان تنها پنج هزار نفر جمعيت داشت توسط فردي هندي تبار به نام"ملك" افتتاح شد.

سينما زاهدان كه بعدها به سينما ملك شهرت يافت در زماني تاسيس شد كه هنوز تلويزيون و راديو در اين شهر وجود نداشت و براي مردم پديده‌اي عجيب و نو به نظر مي آمد.

پسر ملك دستگاه پروژكتور نمايش را از هندوستان وارد كرد، در آن زمان فيلم‌ها اكثراً صامت بودند و از تهران يا مستقيماً از كمپاني‌هاي معروفي چون متروگلدن ماير و فوكس قرن بيستم تهيه مي‌شدند.

نخستین فيلم ناطقي كه در زاهدان و در اين سالن به نمايش گذاشته شد فيلم هندي «آلمرا» بود. در آن زمان درآمد مردم بسيار كم بود و سينما زاهدان بيش از چند سال نتوانست به كار خود ادامه دهد و به ناچار تعطيل شد.

دومين سالن نمايش فيلم در شهر زاهدان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با سرمايه گذاري مرحوم طوسي در هشتم فروردين سال 1341 با گنجايش 700 نفر و به صورت سالن تابستاني افتتاح شد.

سينما فروردين نخستین فيلم خود را با نام «پمپه اي در آتش» ساخت كشور ايتاليا و به صورت رنگي به نمايش گذاشت، در آن زمان جمعيت زاهدان به 60 هزار نفر رسيده بود و حداقل 800 تا بیش از یک هزار نفر روزانه از اين سالن نمايش استفاده مي‌كردند.

سینما مهربان یکی از دیگر سالن‌های نمایشی بود که در دهه 40 در شهر زاهدان احداث شد و نگاه بسیاری از مخاطبان را به سمت خود سوق داد.

این سالن نمایش با گنجایش تعداد 700 نفر در ابتدا مخاطبان خاصی داشت و به دلیل مغایرت فیلم‌های اکران شده با فرهنگ مذهبی مردم در این استان کم کم با عدم استقبال خانواده ها روبرو شد و سرانجام تعطیل شد.

سینماهای بعدی زاهدان با نام مهربان و فروردین که در سال‌های 1341 و 1345 گشایش یافتند که با همزمانی با انقلاب اسلامی تعطیل شدند.

حیات موقت

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هنر هفتم در کشور جان تازه‌ای گرفت و در همین راستا سینما فروردین زاهدان نیز در سال 1373 بازسازی و با 500 صندلی مجددا راه‌اندازی شد و به سینما فرهنگ تغییر نام یافت اما به سبب زیان‌های مالی و عدم استقبال تماشاگران در سال 1384 باری دیگر تعطیل شد.

سینما مهربان زاهدان نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی دوباره فعالیت خود را از سر گرفت اما تا سال 81 بیشتر دوام نیاورد و به سبب تقلیل آمار تماشگران به کمتر از 20 نفر در طی روز بالاخره این دو سالن تعطیل شدند.

سینما مهربان در خیابان آزادی زاهدان به عنوان یکی از سالن‌های نمایش و پر رونق شهر زاهدان که برای بسیاری از شهروندان در دهه 40 تا 70 یادآور خاطرات شیرین هنر هفتم بود در تیرماه 1389 به دلایل نامعلوم طعمه حریق شد و به خاکستر تبدیل شد.

سینماهای دیگری پس از انقلاب از جمله سینما رسالت و سینما فرهنگ در زابل، سینما فرهنگ در زاهدان و سالن مربوط به جمعیت هلال احمر در ایرانشهر، سینما ساحلی آزادی در چابهار با 450 صندلی و یک سالن از سوی جمعیت هلال احمر به عنوان سینما در سراوان گشایش یافتند که آنها نیز تا قبل از دهه 80 به علت زیان ده بودن تعطیل شدند.

در سال‌های گذشته سینماهای سیستان و بلوچستان به طور متوسط روزانه 20 تا 30 تماشاگر داشتند و از آنجا که مالکان سینما قادر به تامین هزینه‌های جاری نبودند، به ناچار تعطیل شدند.

عدم رغبت سینماداران

مسئول امور سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان در گفتگو با مهر در پاسخ به این سوال که چرا اقدامی  برای بازسازی و یا راه‌اندازی سالن‌های نمایش انجام نشد اظهار داشت: مالکان سینماها به‌رغم مذاکرات مکرر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در طی سال‌های گذشته هیچ تمایلی برای بازگشایی سینما نشان ندادند.

سیروس قنبری اظهار داشت: بسیاری از سینماداران و مالکان آنها تلاش کردند تا ملک خود را بفروشند اما از آنجا که سینماها کاربری فرهنگی دارند وزارتخانه متبوع تاکنون دستورالعملی در این رابطه ابلاغ نکرده است.

وی افزود: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان در سال 88 به طور آزمایشی سالن نمایش مجتمع فرهنگی و هنری زاهدان با 210 صندلی را به عنوان سینما اشراق راه‌اندازی کرد اما در هر سانس فیلم 10 تا 15 تماشاگر حضور دارند که اپارات این سالن چند منظوره به عنوان تنها سینمای استان به دلیل کمبود تماشاچی در حال خاموش شدن است.

تخریب سالن‌های نمایش

سینما مهربان در خیابان آزادی و سینما فرهنگ در خیابان امام خمینی(ره) زاهدان از جمله سالن‌های نمایشی بودند که به رغم تمایل مالکان آنها مبنی‌بر تغییر کاربری برای احداث پاساژ اما ارشاد اسلامی اصرار بر راه اندازی این سالن‌ها داشت.

سینما مهربان که سال‌ها در کشمکش تبدیل به پاساژ تجاری و اصرار مسئولان ارشاد برای راه‌اندازی مجدد قرار داشت بالاخره در سال 1389 به دلایلی نامعلوم شبانه آتش گرفت تا دندان طمع مسئولان فرهنگی برای احیای مجدد آن کنده شود.

سینما فرهنگ نیز که پس از فوت مرحوم طوسی مالک آن مدت مدیدی توسط فرزندان خانواده اداره میشد به دلیل ناتوانی در بازپرداخت هزینه‌های جاری تعطیل شد و مالکان این سینما صندلی های این سالن را به حراج گذاشتند تا دیگر جایی برای نشستن و تجدید خاطرات گذشته و هنر هفتم در زاهدان باقی نماند.

با وجود اینکه به گفته مسئول امور سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تغییر کاربری این فضاهای فرهنگی غیرممکن است اما سالن تابستانه سینمای مهربان در شهر زاهدان در حال حاضر جای خود را به ستون های سیمانی برای احداث واحد های تجاری و پاساژ داده است.

آفتی به نام تهاجم

سیستان و بلوچستان در دهه 80 با وجود اینکه صنعت سینما در کشور به سمت تکنولوژی صدا و تصویر گام برمی‌داشت حتی یک سالن نمایش در خود نداشت و حالا خانواده‌هایی که تصمیم داشتند تماشای فیلم همراه با فرزندان خود را تجربه کنند می‌بایست رنج سفر به استان‌های دیگر را به جان می‌خریدند.

وفور دستگاه‌های نمایش خانگی و تهاجم سی‌دی‌های هالیوودی و رشد قارچ گونه فروشگاه‌های عرضه محصولات فرهنگی و ارزان تمام شدن مشاهده فیلم با خرید یک حلقه سی‌دی و از همه مهمتر تهاجم امواج ماهواره ای موجب شد تا هر روز از سیل مشتاقان هنر هفتم و استقبال مردم به سالن‌های نمایش کاسته شود.

از آنجا که سالن‌های نمایش در استان و همچنین شهر زاهدان یکی پس از دیگری به تعطیلی کشانده شد در سال 1388 اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به طور آزمایشی سالن نمایش مجتمع فرهنگی و هنری زاهدان را با 210 صندلی با عنوان سینما اشراق راه اندازی کرد.

تولد سینما اشراق باری دیگر روزنه امید در دل علاقمندان به هنر هفتم را زنده کرد و مسئولان انجمن سینمای جوان سعی کردند با نمایش دو فیلم به صورت روزانه و همزمان با سینماهای سراسر کشور طرفداران نمایش فیلم را به حضور در این سالن تشویق و ترغیب کنند اما دیری نپایید که این سالن نیز کم کم با رکود و بی علاقگی تماشاچیان روبرو شد و در حال حاضر به گفته مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تعداد تماشاچیان آن به کمتر از 10 نفر در هر سئانس رسیده است و در آستانه تعطیلی است.

سینما اشراق در آستانه تعطیلی

در این رابطه مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه تنها سینمای استان با عنوان سینما اشراق در شهر زاهدان در آستانه تعطیلی قرار دارد به خبرنگار مهر گفت: با وجود تلاش برای روشن نگاه داشتن آپارات این سالن نمایش در استان و به نمایش گذاشتن جدیدترین فیلم‌های اکران شده در کشور اما همچنان آمار تماشاچیان رو به کاهش است و به تعدا انگشتان دست رسیده است.

حجت‌الاسلام عباس دانشی ابراز داشت: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با حمایت از این هنر و راه‌اندازی سالن نمایش فیلم در مجتمع فرهنگی و هنری زاهدان در طی سا‌ل‌های گذشته سعی کرده است تا از تعطیلی این صنعت در استان جلوگیری کند اما اگر استقبال تماشاچیان و شهروندان زاهدانی از این سینما به شکل موجود پیش برود چاره ای به جز تعطیلی این سالن وجود ندارد.

امیدهایی به رنگ سراب

با تعطیلی سالن‌های نمایش در سیستان و بلوچستان در دهه 80 احساس به راه اندازی این تماشاخانه‌ها بیش از گذشته احساس شد و بالا گرفتن اعتراضات به ویژه در رسانه ها موجب شد تا روزهای پایانی تیرماه سال 1390 معاون سیاسی و اجتماعی استاندار وقت سیستان و بلوچستان از احداث عملیات بزرگترین پردیس سینمایی در زاهدان به دستور رییس جمهور دولت نهم امید تازه ای در دل مردم استان زنده کرد.

ابراهیم عزیزی در زمانی که حیات سینما و سالن های نمایش فیلم در استان به شمارش افتاده بود با اعلام این خبر جان تازه‌ای به دوستداران هنر هفتم بخشید اما این وعده با اتمام عمر دولت نهم و دهم هیچ گاه رنگ واقعیت به خود نگرفت.

وی در آن زمان اعلام کرد: طبق مصوبه شوراي عالي سينما، پرديس سينمايي زاهدان در گستره پنج تا هشت هزار متر مربع شامل سه سالن سينما با ظرفیت 500، 200 و 100 نفره به همراه  مجتمع بزرگ تجاري ايجاد مي شود اما احداث این مجتمع سرابی بیش نبود.

حبیب‌الله کاسه‌ساز یکی از توليدكنندگان و تهيه‌كنندگان معروف سينماي ايران نيز در همان زمان با سفر به زاهدان اعلام کرد: در راستاي پيش‌بيني‌ها در تلاشيم پرديس سينمايي كه شامل سه سالن سينما، مجتمع تجاري، شهر بانوان و مكان‌ها تفريحي است در مركز شهر زاهدان به منظور توجيه سرمايه گذاري ايجاد شود.

کاسه‌ساز در آن زمان با بیان اینکه مطابق استانداردهاي روز جهان، فيلم‌هاي به صورت متمركز و همزمان در 30 سينما پخش مي‌شود و ديگر نياز به كپي رايت فيلم و آپارات نخواهد بود ابراز اميدواري كرد: اين طرح عظيم فرهنگي تا پايان عمر دولت دهم در زاهدان مركز بزرگترين استان كشور مورد استفاده عموم قرار گيرد اما این امیدها هیچ وقت رنگ واقعیت به خود نگرفت.

در انتظار کم کردن فاصله ها

بیست و ششم فروردین ماه سال جاری حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم در زاهدان و ابراز گلایه‌مندی اصحاب هنر و رسانه پاسخ‌های امیدوار کننده ای در بر داشت و موجب شد تا طبق روال گذشته باز هم هنرمندان استان به آینده و کاهش فاصله‌ها امیدوار شوند.

علی جنتی در تالار اشراق اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی او در پاسخ به گلایه‌ها، انتقادها و خواسته‌هایی که در طول دو ساعت و نیم از سوی هنرمندان استان مطرح شد اظهار داشت: شعار عدالت فرهنگی که از آغاز بکار دولت جدید سرداده شده با هدف ایجاد فرصت‌های برابر در حوزه فرهنگ است و متاسفانه فاصله‌ها میان استان‌های محروم و برخوردار زیاد است که باید این فاصله ها برداشته شود.

وزیر ارشاد کمبودهای فرهنگی استان، از جمله فقدان سالن‌های سینما، تئاتر و یا استودیوی موسیقی در استان حتی در مرکز آن زاهدان را غیرقابل قبول دانست و گفت باید فرصت‌های برابر ایجاد کنیم و همه مناطق کشور از ظرفیت های برابر برخوردار باشند.
...................

گزارش: بابک رحیمیان