مجله مهر: یک گلدان گوشتخوار به جای پیچ امین‌الدوله و یاس و ژربرا! اگر زمانی خانه‌ها جای نگهداری گیاهان آپارتمانی بود، حالا باید به جایشان گیاهان گوشتخوار خانگی را ببینید که این روزها بیشتر از هر زمان دیگری طرفدار پیدا کرده‌اند. برای معرفی ونوس‌های کوچکی که در گلدان ردیف شده‌اند، نوشته‌اند: «در صورتی که حشره در دسترس نیست، روزی یک قطعه گوشت چرخ کرده به گیاه بدهید!» ونوس‌های حشره‌خوار تنها گیاه گوشتخوار خانگی هستند که این روزها به ایران وارد می‌شوند و با یک تلفن می‌توانید یکی از آنها را در خانه داشته باشید؛ گیاهی که اگر قرار بود پای 630 هم‌خانواده آن که در دنیا شناسایی شده‌اند به شهرها باز شود، احتمالا نسل حشرات و پرندگان و موش‌های شهری منقرض می‌شد.
اولين بار در قرن هجدهم یک فرماندار امریکایی ونوس گوشتخوار را کشف کرد. «ا. دالیلیس» که در حال گشت و گذار در دشت‌های كارولينای شمالي بود، این گیاه و قربانیانش را دید و بعد در نامه اي كه در 24 ژانويه 1760 به یکی از دوستانش نوشت، نام آن را «تله حشرات» گذاشت. بعدها چند بوته از ونوس به انگلستان فرستاده و در باغ‌های سلطنتی این کشور کاشته شد.
سوسک و مگس در منوی غذای ونوس
ونوس گوشتخوار، شباهتی به درختچه‌های غول آسای گوشتخواری که در فیلم‌های علمی تخیلی می‌بینید، ندارد. خوشبختانه این گیاه آنقدر کوچک است که آدم و پرنده و چهارپا در دهانش جا نمی‌شوند و فقط به خوردن حشراتی مثل پشه و مگس و سوسک‌های ریز قناعت می‌کند. به همین دلیل به آن ونوس حشره‌خوار یا مگس‌گیر هم می‌گویند.
محمد فصیحی، گیاه‌شناس درباره این گیاه می‌گوید: «ونوس حشره خوار گیاه کوچکی است که اندازه ساقه‌های آن از 15 سانتیمتر تجاوز نمی‌کند. این گیاه برای زندگی به آب و هوای مرطوب، بسیار پرنور و از نظر دمایی، معتدل احتیاج دارد. علاوه بر این برای پرورشش به مخلوط خاک پیت و شن و ماسه نیاز است که با نسبت خاصی ترکیب می‌شوند.»
رنگ و بوی ونوس حشره‌خوار برای حشرات جذاب است به همین دلیل، مگس‌ها، عنکبوت‌ها و سوسک‌ها وسوسه می‌شوند تا از شیره این گیاه تغذیه کنند اما درست وقتی که در چنگ ونوس راه می‌روند، شاخک‌های حساس ونوس حرکت آنها را تشخیص داده و گیاه در یک‌دهم ثانیه مشتش را گره می‌کند و حشره را می‌بلعد. بعد از این غده‌های گیاهی مایع اسیدی قوی‌ای را ترشح می‌کنند که باعث هضم حشره می‌شوند. البته عمر هر کدام از این برگچه‌های از این گیاه به اندازه خوردن دو تا سه حشره قد می‌دهد و بعد از آن اصطلاحا گفته می‌شود که گیاه عمل حیاتی خود را انجام داده و بخش‌های پژمرده و تیره آن باید چیده شود.
ویتامین حیوانی به جای ویتامین خاکی
اما چرا ونوس‌ها گوشت می‌خورند؟ گیاهان گوشت خوار عموما در خاک ضعیف یا مرداب‌های فقیر رشد می‌کنند. بنابراین بخشی از نیازهای غذایی خود را با خوردن جانوران دیگر برطرف می‌کنند. ونوس‌های گوشتخوار هم نیازی را که به ازت دارند با خوردن گوشت جبران می‌کنند. بنابراین برای این که این گیاه دچار فقر غذایی نشوند، در موقعیت‌هایی که حشره در دسترس نیست باید هر دو هفته يك بار تكه بسيار كوچك و نازكی از گوشت خام چرخ شده بخورند. اما همان قدر که گرسنه ماندن، ونوس را ضعیف می‌کند، پرخوری و تغذيه بيش از حد يا دست زدن به پرزهاي حساس آن هم باعث از بين رفتن گياه مي شود. بنابراین اگر قرار است یک ونوس گوشتخوار را در خانه نگهداری کنید، باید با وسوسه دست زدن به پرزهای گیاه و وادار کردن آن به باز و بسته کردن مشت هایش مقابله کنید!
فصیحی می‌گوید: «خیلی‌ها ونوس گوشت خوار را تهیه می‌کنند تا در محیط‌های کارگاهی که حشره زیاد است، استفاده کنند. نه این که مثل حشره‌کش عمل کند، اما به کم شدن حشره‌های محیط کمک می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «این گیاه نور زیادی می‌خواهد با این حال در داخل ساختمان به خوبی رشد می‌کند. در تابستان هم به خاطر خشکی و حرارت هوا، گلدان آن باید همیشه در آب خالص نشسته باشد. یعنی آب مقطر یا آب باران.»
شاید جالب باشد که بدانید تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۹ انجام شد نشان می‌داد که ترشحات گیاهان گوشتخوار شامل ترکیبات ضد قارچ است و می‌توان از آنها داروهایی برای از بین بردن قارچ‌های مقاوم تهیه کرد.
حالا گلخانه‌های زیادی هستند که نشای ونوس حشره‌خوار را با قیمتی حدود 10 تا 15هزار تومان به فروش می‌رسانند. این گیاه این روزها آنقدر طرفدار پیدا کرده که حتی با سفارش اینترنتی هم می‌توانید بذر یا نشای آن را تحویل بگیرید. هرچند که احتمال تقلبی بودن بذرهایی که با سفارش اینترنتی به دست خریدار می‌رسند بیشتر است و به همین دلیل نشای گیاه طرفداران بیشتری دارد.
فصیحی می‌گوید: «ونوس در خردادماه گل می‌دهد اما این گل‌ها باید از گیاه چیده شوند تا آن را ضعیف نکنند. این گیاه ساقه ندارند و شاهرگ‌های آن مستقیم از خاک بیرون می‌آیند.»
گوشتخوار بومی ایران
اما به جز ونوس حشره‌خوار که یک گیاه وارداتی به حساب می‌آید، نوعی از گیاهان گوشتخوار هم وجود دارد که بومی ایران است و شاید کمتر کسی نامی از آن شنیده باشد. گیاه انبانی یا پشه‌گیر که در مرداب‌های گیلان غوطه‌ور است. پشه‌گیر علاوه بر ایران در بسیاری از نقاط دنیا مثل آسیا و اروپا، به ویژه در فرانسه دیده می‌شود.
این گیاه ریشه ندارد و در نزدیکی سطح آب شناور است؛ بنابراین نمی‌توانید یک گلدان پشه‌گیر در خانه‌تان نگهداری کنید. حتی اگر شاخه‌های بلند و یک متری آن با گل‌های زیبا و ظریفش که به گل میمون شبیه هستند، وسوسه‌تان کنند. گل‌های این گیاه، پشه‌ها را مثل جاروبرقی می‌بلعند و در کیسه پایین خود نگهداری می‌کنند تا هضم شوند. فرآیندی که در این گل حدود یک ۱۵ هزارم ثانیه طول می‌کشد و دو ساعت بعد، پشه‌گیر آماده شکار طعمه جدیدش خواهد بود.
نظر شما