كاندوليزا رايس وزيرامور خارجه آمريكا اخيرا دريك مانورديپلماتيك، سفر چهار روزه خود را به كشورهاي قرقيزستان، تاجيكستان، قزاقستان و افغانستان انجام داد وي در صدد بود تا دستاوردهاي جديدي را براي واشنگتن پس از ناكامي هاي بوجود آمده در ازبكستان پس از تخليه پايگاه نظامي آن كشوربدست آورد.
دولتمردان آمريكا در اين سفر ديپلماتيك اهداف مختلفي را دنبال مي كردند. تشخيص وتعيين جايگاه فعلي آمريكا در آسياي ميانه نخستين هدفي بود كه دروراي ديدارهاي رايج با مقامات كشورهاي آسياي ميانه دنبال مي شد . اظهاراتي نظير سخنان باكيف رئيس جمهوري قرقيزستان ، داده هاي اطلاعاتي مهمي را براي واشنگتن به منظور تدوين استراتژي صحيح در آينده فراهم خواهد كرد .
باكيف در عباراتي ظريف حضور نظاميان آمريكايي در قرقيزستان را منوط به ادامه بي ثباتي ها در افغانستان دانسته بود و اينكه با بهبود اوضاع در افغانستان، حضور نيروهاي آمريكايي در اين كشور منتفي خواهد شد . بديهي است كه با اين شرايط مبارزه با تروريسم و بازمانده هاي القاعده نمي تواند براي سالهاي طولاني دستاويزحضورنيروهاي آمريكايي باشد زيرا مشروعيت مبارزه با گروه هاي تندرو در افغانستان در دو حالت بي كفايتي نيروها در مبارزه و استفاده ابزاري براي ماندگاري بيشتر، زير سوال مي رود .
هدف دوم دستگاه ديپلماسي آمريكا ازاين سفر، هشداربه مقامات كشورهاي آسياي ميانه و زمينه سازي براي صدور دموكراسي و گوشزدي مبني برتبعات هرگونه ناديده گرفتن منافع آمريكا مي تواند عنوان گردد. در چنين فضايي تاكيد رايس به نظربايف رئيس جمهوري قزاقستان براي برگزاري انتخاباتي آزاد دراين كشور، حامل پيامي است به مقامات كشورهاي منطقه كه حقوق بشرو دموكراسي هنوز بهترين خطر ابزاري براي تهديد قدرت عوامل حاكم در كشورهاي مذكور مي باشد .
هدف سوم دستگاه ديپلماسي كاخ سفيد درشرايط فعلي به تلاش مقامات آمريكايي براي تداوم وتثبيت حضوردرپايگاه هاي نظامي كشورهاي ميزبان برمي گردد. بدنبال آغازموج جديد انقلاب هاي رنگين درآسياي ميانه و قفقاز و وقوع درگيري هاي خونين در برخي مناطق همانند ازبكستان ويا ايجاد تحولات سياسي همچون اوكراين وگرجستان كه باعث طرد نظاميان آمريكايي ازپايگاه هوايي كارشي خان آباد شد، ديدگاه كشورها نسبت به محاسن حضور آمريكا در منطقه دچار ابهام گرديد به طوري كه در اجلاس همكاري هاي اقتصادي شانگهاي در قزاقستان بر خروج نظاميان آمريكايي از سطح منطقه تاكيد كردند .
در حال حاضر دولت آمريكا بيم آن دارد كه تصميمات اتخاذ شده حالت جدي تري به خود بگيرد و فرصت استيلاجويي بوجود آمده پس از جنگ افغانستان از بين برود . لذا با ارايه پيشنهادهاي كلان اقتصادي و رايزني با مقامات منطقه وانجام ديدارهاي سياسي تلاش دارند نيروهاي خود را همچنان در سطح منطقه حفظ وحتي در برخي موارد افزايش دهند.
ازسوي ديگرارايه پيشنهاد همكاري هاي اقتصادي بدون حضور كشورهاي با نفوذ منطقه يعني چين ، روسيه و ايران چهارمين هدفي است كه در سفر رايس به منطقه دنبال شده است . بدست آوردن چنين همكاري بدون كشورهاي هژمون منطقه همانند روسيه هرچند دشوار است اما آمريكايي ها با ارايه پيشنهادهاي با صرفه اقتصادي سعي دارند اين موضوع را عملي كنند چرا كه كاخ سفيد در وراي چنين اقداماتي در عمل راه شكل گيري ائتلافهاي منطقه اي را سد نموده ويا حداقل دراين راستا با چنين ترفندي تاخير ايجاد مي نماد.
نكته جالب توجه اينكه مقامات آمريكايي از مشكلات گريبانگير اقتصادي و از آسيب پذيري حكومت هاي انحصارگراي منطقه كاملا آگاهند. آنچه كه از داده هاي سفر رايس برمي آيد، تطميع اقتصادي و دادن پيشنهادهاي قابل توجه به منظور اغواي مقامات كشورهاي ميزبان گزينه مناسب تر از تهديد براي گسترش نفوذ آمريكا در منطقه انتخاب شده است .
نيت ادامه حضور نظاميان آمريكايي در منطقه و سوداي برقراري هژمون جهاني از يك طرف و بروز نگرش ضد آمريكايي در منطقه از طرف ديگروجنب وجوش رقباي واشنگتن در منطقه ، اين وضعيت را بوجود آورده است كه اعطاي امتيازات اقتصادي و كمكهاي مالي به كشورهاي منطقه و عقب نشيني نسبي از دخالت در امور داخلي كشورها به عنوان بهترين معامله براي استقرار عامل نخست در مقابل رفع نگرشهاي ضد آمريكايي، رقم بخورد .
البته نومحافظه كاران آمريكا در يك چاره انديشي براي آنكه درتعاملات جديد خود با كشورهاي مشترك المنافع دردوران پس از جنگ سرد به آساني تفاهم كنند، ازبازيگران منطقه اي كه تاثيراتي براوضاع سياسي واقتصادي برخي ازكشورهاي اين حوزه جغرافيايي دارند بعنوان اهرمهاي فشار بهره گيري مي كنند ودر چنين شرايطي است كه دورنماي ارتباطات سياسي دركشورهاي آسياي ميانه وحتي قفقاز به نوع وميزان هزينه هاي هريك بستگي خواهد داشت.
نظر شما