به گزارش خبرنگار مهر، ششمین جلسه کلاس «متافیزیک از منظر مارتین هیدگر» با تدریس حسن رحمانی از سری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های پژوهشی بنیاد حکمی و فلسفی احمد فردید عصر دیروز دوشنبه 5آبان در محل این بنیاد برگزار شد
حسن رحمانی در این جلسه که در ادامه بازخوانی کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» صفحه 118 تا 121 بود گفت: هایدگر در فصل دوم از بخش اول کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» که مشتمل است بر درسهای وی در سال 1927 در دانشگاه ماربورگ، به مسألۀ تمایز میان وجود و ماهیت می پردازد. این مسألۀ در متافیزیک قرون وسطی مطرح شده و به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. در فلسفۀ مدرسی (اسکولاستیک) اروپائی از وجود به «اگزیستانس» و از ماهیت به «اسانس» تعبیر کرده اند.
وی افزود: در ادامۀ جلسۀ پیشین که در باب یکی از دو طرف این تمایز، یعنی ماهیت، توضیحاتی داده شد، در این جلسه به بحث دربارۀ وجود پرداخته شد. همچنانکه کلمۀ «اگزیستانس» در اصل لفظی لاتینی است، مفهوم آن نیز در قرون وسطی مورد بحث قرار گرفته و در زبان یونانی معادلی برای آن وجود ندارد و در فلسفۀ یونانی نیز بحثی از آن نشده است. به همین جهت در عربی و فارسی نیز کلمه ای معادل آن نیست. وجود به معنی «اگزیستانس» (در تمایز با ماهیت) یعنی فعلیت و واقعیت.
این استاد فلسفه بیان کرد: «اگزیستانس» به این معنی غیر از اصطلاح هایدگر است که آن را به معنی نحوۀ خاص وجود دازاین یا انسان بکار میبرد. با فعلیت (به لاتینی: آکتوآلیتاس، به یونانی: انرگیا) است که شیء (یعنی ماهیت) به نحو مستقل و منفک از علتش به خود قائم می شود. این معنی را در اصطلاح «صدور» و «صادر شدن» می نامند. از این رو می توان «اگزیستانس» را با عبارت «قیام صدوری» توضیح داد که یعنی قائم شدن شیء به خود بر اثر صادر شدن از علت. اما «اگزیستانس» در اصطلاح هایدگر «قیام صدوری» نیست، بلکه «ایستادگی و قیام در حقیقت (ناپوشیدگی) وجود» است.
این محقق و پژوهشگر فلسفه تصریح کرد: اما شیء با فعلیت یافتن در عین حال که خارج از علت خود قرار میگیرد، از عدم و نیستی نیز بیرون می آید. به این جهت در فلسفۀ مدرسی قرون وسطی از «اگزیستانس» به «ایستادگی شیء در بیرون از علل (فعلیت بخشنده به آن) و عدم» تعبیر و تفسیر می کرده اند.
این مدرس فلسفه یادآور شد: در حال که ماهیت در جواب پرسش «ما هو؟» (چه چیزی است؟) بیان می شود، وجود به پرسش «هل هو؟» (آیا هست؟) پاسخ می دهد. این دو پرسش را دربارۀ هر موجودی می توان مطرح کرد. اما این سؤال که چرا چنین است در تاریخ فلسفه طرح نشده و عموماً این مطلب را بدیهی فرض کرده اند.
رحمانی عنوان کرد:در فلسفۀ مدرسی اروپائی سه قول در خصوص کیفیت این تمایز و چگونگی نسبت میان وجود و ماهیت هست: قول منسوب به توماس آکوئینی، قول دونس اسکوتوس و قول سوارث. در جلسات آینده به بحث درباب این اقوال سه گانه پرداخته خواهد شد.
