از نظر مديران تلويزيون و توليدكنندگان، "شب هاي برره" حرف ندارد!

به گزارش خبرنگار تلويزيوني " مهر"، وقتي مهران مديري مجموعه تلويزيوني " پاورچين " را با حضور و نوآوري قابل توجه جواد رضويان و استفاده از مضمون شهري و ناكجا آبادي به نام برره توليد كرد و  اين سريال توانست نگاه بيشتر مخاطبين تلويزيون را به خود جلب كند، مديري در پي فرصتي بود تا بتواند به طريقي اين موفقيت را تكرار كند. توليد مجموعه تلويزيوني " جايزه بزرگ " نتوانست براي مديري اعتباري كسب كند و از حد و اندازه هاي يك سريال طنز تلويزيوني شيرين و بامزه بسيار دور بود. به همين جهت دست اندركاران شبكه سه و مهران مديري به سراغ مضموني رفتند كه امتحان خود را پس داده بود و از جذابيت آن اطمينان خاطر داشتند. يعني به سراغ برره اي ها بروند.

در مجموعه تلويزيوني " شب هاي برره " مديري همان شهري را به تصوير كشيد كه تصاويري محو و گنگ از آن در " پاورچين " ارايه شده بود. البته اين بار ديگر مجموعه مهران مديري درجه كيفي " ج " نگرفت. بلكه مديران شبكه سه با در اختيار قرار دادن بخش عمده اي از امكانات خود به اين سريال و ايجاد يك شهرك و در نظر گرفتن درجه كيفي " ب  ويژه" براي تامين هزينه هاي سريال، كار را آغاز كردند. مديري در اين سريال تلاش كرد هر آنچه كه دارد در قالب داستان هاي آن ارايه كند. اما شوخي هاي سريال، تاكيد بر زبان برره اي و پيچ و تاب زبان فارسي، مضمون كلي اثر، مطرح كردن حضور روستاييان  و يك شهرنشين تهراني و ... بازتاب و واكنش هاي مختلفي را از سوي كارشناسان، اهالي فرهنگ و هنر، دانشجويان، منتقدان  و ساير اقشار جامعه در پي داشت. اينكه اصولا" " شب هاي برره " سريالي بي كيفيت و حتي مخدوش كننده فرهنگ است يا اثري معمولي و طنز آميز است كه از شوخي هاي به نسبت تندي بهره مي برد، مساله اصلي و مهم ميان افرادي است كه درباره اين سريال گفتگو مي كنند. 

دكتر فريدون آزما، استاد دانشگاه و كارشناس رسانه درباره مضمون كلي اين سريال به خبرنگار "مهر" گفت :  تلويزيون از معاونت سيما برخوردار است كه اين معاونت براي خود شوراي طرح و برنامه دارد. هر شبكه تلويزيوني هم براي خود شوراي طرح و برنامه دارد و يك برنامه پس از گذر از همه اين مراحل با شوراي بازبيني پخش مواجه است.  كار مهران مديري نيز همه اين مراحل را گذرانده و به مرحله پخش رسيده است. بنابراين اگر اين سريال ايراد محتوايي يا ساختاري دارد، بايد دليل آن را از مديران تلويزيون جويا شد. از طرف ديگر، يك طنز پرداز بايد بتواند با مسايل و مشكلات مختلف جامعه شوخي كند و نبايد دستش زياد بسته باشد. در غير اين صورت با مشكل انتخاب و ارايه مضمون مواجه مي شود و همين مساله روي كيفيت آثار طنز پرداز تاثير مي گذارد.

به مناسبت ماه مبارك رمضان چند سريال ديگر  هم از تلويزيون پخش مي شود. آيا هيچكدام آنها مسايلي را به شوخي يا مسخره نمي گيرد. به عقيده من نوعي غرض ورزي با مهران مديري وجود دارد كه تا اين حد نسبت به كار او حساسيت نشان مي دهند

دكتر فريدون آزما

 وي ادامه داد:  به عقيده من اين سريال به اندازه اي كه درباره آن صحبت مي شود و حساسيت به خرج مي دهند، نامناسب و آزار دهنده نيست. در حال حاضر به مناسبت ماه مبارك رمضان چند سريال ديگر از شبكه هاي مختلف تلويزيون پخش مي شود. آيا هيچكدام از اينها ايراد ندارد و مسايلي را به شوخي يا مسخره نمي گيرد. به عقيده من نوعي غرض ورزي با مهران مديري وجود دارد كه تا اين حد نسبت به كار او حساسيت نشان مي دهند. به نظر من لهجه اي كه در اين سريال ارايه مي شود، مربوط به هيچكدام از بخش هاي ايران نيست و توجه بيش از اندازه به آن " مته به خشخاش گذاشتن " است. از نظر تكه كلام ها يا حركاتي كه در اين سريال نشان داده مي شود و نوجوانان آنها را تقليد مي كنند، بايد بگويم اينها مدت زمان كوتاهي دارد و پس از مدتي برگشت پذير است و آثار دراز مدت ندارد. اينكه ما به همه چيز بدبينانه نگاه كنيم، راه حل مناسبي براي مقابله با امور مختلف نيست. اگر تلويزيون ما بيش از اندازه محدوديت به وجود بياورد، استفاده از ماهواره يا ديگر رسانه ها به وسيله مردم امري طبيعي مي شود.

مجموعه تلويزيوني " شب هاي برره " شوخي هاي مختلفي را مطرح مي كند كه يكي از آنها دعواي برره اي است كه يكي از شخصيت ها روي زمين مي افتد و سايرين روي فرد اول مي پرند. يكي از مسايلي كه در تلويزيون ما رعايت نمي شود، تعيين گروه سني براي تماشاي فيلم و سريال هاي مختلف است. اين موضوع در سراسر جهان امري بسيار عادي و متداول است و ديدن برخي آثار را براي برخي از گروه هاي سني - براي نمونه جوانان، نوجوانان، كودكان يا حتي افراد مسن - منع مي كنند و با اعلام مكرر گروه يا گروه هاي سني خاصي را به دليل برخورداري اثر از صحنه هاي خشونت آميز، جنسي يا حتي ترسناك از تماشاي يك فيلم يا سريال بر حذر مي دارند. در حالي كه اين مساله در تلويزيون ما رايج نيست. البته وقتي يك سريال در زماني تكرار مي شود كه مي تواند به وسيله گروه هاي مختلف سني تماشا شود، تقسيم بندي گروه هاي سني هم چندان موثر واقع نخواهد شد.

عماد افروغ، رييس كميسيون فرهنگي مجلس در اين زمينه معتقد است : مجموعه تلويزيوني " شب هاي برره " يك برنامه سرگرم كننده است و به هر حال مردم ما نياز به سرگرمي دارند. به نظر مي رسد اين سريال با استقبال عموم مخاطبين مواجه شده است و اين استقبال به حدي بوده است كه يكي از روحانيون در مراسم افطار مقام معظم رهبري - كه پنج شنبه گذشته صورت گرفت -  در صحبت هاي خود از كلمه برره استفاده كرده است. من قصد ندارم در استقبال مردم از اين سريال شك و شبهه اي ايجاد كنم. مردم فارغ از سختي ها و دشواري هاي كار روزانه از طريق اين برنامه سرگرم مي شوند. سخن من اين است كه آيا رسالت تلويزيون ما صرفا پركردن اوقات فراغت است و نبايد هيچ پيامي در بر داشته باشد يا اجازه دارد بخشي از جمعيت روستايي كشور را به استهزا بگيرد؟  در اين سريال به روستاييان و زبان و ادبيات فارسي توهين مي شود و اين سريال قطع نظر از اينكه براي لحظاتي خنده اي بر لب ها بياورد، آيا از كاركرد ديگري برخوردار است و در دراز مدت تاثيري بر جامعه مي گذارد. جز اينكه فرهنگ عمومي جامعه را مخدوش مي كند؟

اين طنز جدا از توفيقي كه در خنداندن جامعه دارد، سطح مخاطب را به قدري پايين آورده است كه سريال در اندازه فهم و درك كودكان است

دكتر عماد افروغ

وي خاطر نشان كرد :  اين طنز جدا از توفيقي كه در خنداندن جامعه دارد، سطح مخاطب را به قدري پايين آورده است كه سريال در اندازه فهم و درك كودكان است. شما اگر بخواهيد كودكان را به طريقي سرگرم كنيد، به انجام حركات دست و پا يا لب و دهان و حركات عجيب و غريب مي پردازيد و با كلمات خود سعي مي كنيد، نظر او را به خود جلب كنيد. در اين سريال هم همين اتفاق مي افتد. چنين آثار تلويزيوني زيبنده نظام و فرهنگ ما نيست. نبايد مجموعه هاي تلويزيوني به اندازه فهم كودكان تنزل پيدا كند. اين مساله كه مردم ما از اين نوع طنزهاي تُنُك استقبال مي كنند نكته اي است كه بايد به آن توجه شود. تلويزيون ما بايد طنزهايي از نوع آثار چارلي چاپلين را ارايه دهد كه به مسايلي همانند استثمار، مشكلات كارگران تحت نفوذ استعمار، بحث ماشينزم و ... اشاره مي كند. نه آنكه طنزهايمان شبيه آثار لورل و هاردي باشد كه قصد آن فقط خنداندن بيننده است و كاركرد اجتماعي و فرهنگي ندارد.

طنز تلويزيوني از مسايلي است كه طي چند سال اخير مباحث مختلفي درباره آن مطرح شده و جنبه هاي مختلف آن مورد بحث و بررسي كارشناسان قرار گرفته است، اما هنوز هيچ تعريف مشخصي از آن وجود ندارد و مديران تلويزيون هم برنامه ريزي و تعريف خود را دنبال مي كنند. بي آنكه توجه زيادي به انتقادها داشته باشند و بيش از هر چيز به پر كردن آنتن فكر مي كنند و آمار و ارقام عجيب و بي پشتوانه اي را به عنوان ميزان استقبال بينندگان از سريال هاي تلويزيوني ارايه مي دهند و از آن به عنوان ابزاري براي ساكت كردن صاحبنظران و منتقدان استفاده نمي كنند. اين مساله هم باعث شده است مشكلات اساسي ساختار و مضمون طنزهاي روتين تلويزيوني باقي بماند.

اين نوع سريال سخيف ترين نوع طنز است و تمامي دست اندركاران و سازندگان برنامه خود را به حماقت مي زنند كه موقعيتي خنده دار به وجود بياورند و حتي از موقعيت هاي جدي يك فضاي كميك استخراج كنند

دكتر مسعود اوحدي

مسعود اوحدي، كارشناس رسانه و محقق تلويزيون بر اين باور است:  مهران مديري معمولا" در مجموعه هاي تلويزيوني كه مي سازد يك موضوع را در طول قسمت هاي مختلف به قدري كش مي دهد كه اگر بيننده هر 5 قسمت يك بار سريال را تماشا كند، چيزي را از دست نداده است. اين سريال نيز به همين شكل است. توجه به كمدي مسخرگي و نگاه به روحوضي اثري كاملا" عوام پسند را به وجود آورده است. بگذريم كه به همين عوام نيز چيز بهتري داده نشده است كه بخواهند از نوع ديگري برنامه لذت ببرند. ولي به هر حال اين نوع سريال سخيف ترين نوع طنز است و تمامي دست اندركاران و سازندگان برنامه خود را به حماقت مي زنند كه موقعيتي خنده دار به وجود بياورند و حتي از موقعيت هاي جدي يك فضاي كميك استخراج كنند. اين نوع طنز جاي هيچ بحث تئوريك و اصولي را باقي نمي گذارد. چون يك نوع كمدي مسخرگي است كه در ساختن آن حتي در زمينه هاي طراحي صحنه و لباس هم دقت لازم صورت نگرفته است. انگار در تاريكي در يك انبار لباس دست كرده اند و مقداري لباس از شكل ها و دوره هاي مختلف بيرون آورده اند و بر تن بازيگران كرده اند. به عقيده من اگر شرايط كاري بهتري در زمينه توليد آثار طنز براي دست اندركاران اين بخش فراهم شود، توليدات بهتري ارايه مي شود. به هر حال شخصي همانند مهران مديري  كه در زمينه طنز تجربه و استعداد دارد، مي تواند توانايي خود را به شكل بهتري بروز دهد.

وي درباره اعتراض هايي كه به اين سريال شده است، خاطر نشان كرد:  اعتراض ها به نكات اصلي سريال معطوف نشده است و مطالبي كه مطرح شده چندان مهم نيست. اينكه در اين سريال زبان فارسي به شكل نامناسبي مورد استفاده قرار مي گيرد و كلمات بد استفاده مي شود، نكته قابل توجهي است. ولي يك تماشاگر بايد بسيار منفعل باشد كه تحت تاثير كلام اين سريال قرار بگيرد. اگر تماشاگر آگاهي كافي از زبان داشته باشد از اين نوع بيان تاثير نمي پذيرد. اين بخشي از زبان ما است و اين نوع فعاليت يك برنامه تلويزيوني شوخي با زبان است. اينكه هر كسي بتواند روي ما تاثير بگذارد ناشي از ضعف، ناتواني و عدم اعتماد به نفس ما است. 

مساله اصلي اينجاست كه اين سريال اگر حتي اثري قابل توجه هم باشد، با توجه به حساسيت هايي كه برانگيخته است بايد واكنشي را از سوي مديران تلويزيون در پي داشته باشد. اما آنها حاضر ارايه هيچ پاسخي نيستند و همچنان به كار خود ادامه مي دهند. براي تكميل اين گزارش با دفتر علي اصغر پور محمدي، مدير شبكه سه سيما،  تخشيد، مدير گروه فيلم و سريال شبكه سه سيما، تهيه كننده، كارگردان و حتي مدير توليد سريال تماس گرفتيم. اما هيچكدام از آنها حاضر به ارايه توضيح درباره اين اثر نبودند. به نظر مي رسد از نظر توليد كنندگان اين سريال و مديران تلويزيون اين سريال حرف ندارد كه بخواهند درباره آن توضيحي ارايه كنند.