لزوم تاسیس اداره کل میراث فرهنگی جنوب کرمان/ بناهای تاریخی را در یابیم

به گزارش خبرنگار مهر، تعارض میراث فرهنگی با دستگاههایی که به نوعی مجوزهایی در راستای فعالیت بخش خصوصی مرتبط با خود در جنوب کرمان صادر می کنند مسئله ای نیست که مربوط به امروز باشد این مشکل به ویژه در خصوص فعالیت معادن در شهرستانهای مختلف جنوب استان کرمان خودنمایی می کند این درحالیست که آثار یکی از قدیمی ترین تمدنهای بشری در جنوب کرمان پیدا شده و به دلیل کمبود اعتبار هنوز کار کاووش در جنوب استان کرمان در این زمینه کامل نشده است و هر گونه فعالیت معدنی بدون مجوز میراث فرهنگی امکان دارد تیشه ای باشد بر ریشه تاریخ چندین هزار ساله ایران زمین.

تمدن قبل از تاریخ جنوب کرمان بسیار گسترده است

نادر علیدادی، رئیس پایگاه تاریجی جنوب کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: تمدن "ارت" مربوط به جنوب استان کرمان یکی از غنی ترین و قدیمی ترین تمدنهای کهن در ایران به شمار می شود و به دلیل کمبود اعتبار و برخی نگاههای خاص در مدیریت میراث فرهنگی در گذشته هم اکنون کار کاووش در این مناطق تعطیل شده است.

وی افزود: یکی از مظاهر ویژه این تمدن گستردگی حوزه تمدنی است بطوریکه از کناره رودخانه هلیل و کنار صندل تا دشتهای جنوب کرمان و منطقه جازموریان می توان در این خصوص آثاری را یافت.

علیدادی ادامه داد: تمدن و آثار تاریخی به جای مانده از گذشتگان دارای غنای بسیار بالایی در جنوب کرمان است که بررسی و مطالعه در آن نیاز به توجه ویژه مسئولان میراث فرهنگی دارد.

اداره کل میراث فرهنگی در جنوب کرمان تاسیس شود

اما این توجه ویژه در جنوب کرمان و با وجود تمام داشته هایش معنی ای بیشتر از تخصیص اعتبار به جنوب استان کرمان دارد، نکته قابل توجه اینکه جنوب کرمان که بار سنگین تمدن "ارت" را به دوش می کشد و نیاز به مدیریت منسجم منطقه ای دارد.

در حالیکه اکثر ادارات جنوب استان کرمان طی سالهای اخیر مستقل شده اند و به صورت شمال و جنوب کرمان اداره می شود جای دارد مسئولان میراث فرهنگی هم نگاه جزء نگر و محلی به این منطقه را تغییر دهند و با راه اندازی اداره کل میراث فرهنگی جنوب کرمان خلاء مدیریتی و انسانی موجود در جنوب کرمان را از بین ببرند.

یک بام و دو هوای آسمان قلعه سموران

یکی از نمودههای خلاء مدیریت منسجم و کارآمد در جنوب کرمان قلعه سموران عنبرآباد است. در حالیکه با فعالیت دوستداران میراث فرهنگی خبرهایی در خصوص حضور معدنکاران در چند متری و منظر این قلعه کهن به گوش رسید که خبرگزاری مهر گزارشی در خصوص خطر معدنکاری در اطراف این قلعه تاریخی با عنوان "قلعه سموران در محاصره معدنکاران/ قلعه نفوذناپذیر تاریخی در معرض خطر قرار گرفت" منتشر کرد اما در کمال تعجب و درحالیکه مسئولان میراث فرهنگی در این خصوص با مهر گفتگو کرده بودند و عکسهای منتشر شده نشان از احداث جاده درست زیر قلعه داشت، در زمانی کوتاه هر گونه تخریب در منظر تاریخی این قلعه در رسانه های دیگر از سوی میراث فرهنگی تکذیب شد که منجر به ادامه روند معدنکاری در روزهای بعد شد.

همت فرماندار عنبرآباد برای حفظ قلعه تاریخی

اما همزمان جلسات متعددی در عنبرآباد برای رفع مشکل حضور معدنکاران و جاده سازی درست زیر کوهی که این قلعه برروی آن قرار گرفته بود در حال تشکیل بود و خوشبختانه با پیگیری فرماندار این شهرستان کار معدنکاری در مقطعی تعطیل شد.

فرماندار عنبرآباد در آخرین اظهار نظر در این خصوص در جلسه شورای تامین که با حضور کارشناسان میراث فرهنگی و صنعت، معدن و تجارت برگزار شد، گفت: تاکنون چندین مرتبه با حضور کارشناسان مربوطه به صورت میدانی از قلعه سموران عنبرآباد بازدید کردیم و به دلیل اختلافات کارشناسان در حریم اطراف قلعه تاکنون به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.

محمد حجتی پور افزود: با حضور بازرسی استانداری و کارشناسان مربوطه بازدید از منطقه صورت گرفت و در پایان پیشنهاد شد که معدن‌کار 400 متر از حریم قلعه را انجام دهد که این پیشنهاد هم مورد قبول کارشناسان میراث فرهنگی قرار نگرفت.

به قلعه آسیب وارد نشده است

حجتی‌پور بیان کرد: طبق نظر کارشناسان میراث فرهنگی استان تاکنون هیچ‌گونه آسیبی به خود قلعه وارد نشده است و معدن‌کار در اطراف قلعه فعالیت کرده است.

فرماندار عنبرآباد بیان داشت: اختلاف بر سر برداشت اطراف قلعه که معدن‌کار فعالیت می‌کند، وجود دارد و معدن‌کار طبق مجوز سازمان صنعت، معدن و تجارت کار انجام داده و میراث فرهنگی می‌گوید، هیچ‌گونه استعلامی از سازمان ما صورت نگرفته است.

حجتی‌پور خاطرنشان کرد: طبق ماده 24 قانون حمایت از معادن، این موضوع در هیئت حل اختلاف استان به ریاست استاندار کرمان بررسی و نتیجه نهایی آن اعلام می‌شود.

وی افزود: امیدواریم هم حریم قلعه که یک بنای مهم تاریخی است، رعایت شود و هم معدن‌کار با رعایت حریم قلعه به کار خود ادامه بدهد.

فرماندار عنبرآباد اظهار کرد: تا وضعیت نهایی قلعه سموران مشخص شود، فعلا کار معدن‌کار تعطیل تا نتیجه نهایی در هیئت حل اختلاف استان اعلام شود.

قلعه سموران ثبت ملی شد

اما در حالیکه منابع ملی از ادامه برخی فعالیتهای معدنی در اطراف این قلعه خبر می دهند که میراث فرهنگی در اقدامی مثبت طی روزهای اخیر قلعه سموران را ثبت ملی کرده است.

محسن موحدی، معاون میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان کرمان در گفتگو با مهر از ثبت ملی این اثر باستانی خبر داد.

وی ابراز امیدواری کرد که با ثبت ملی این اثر تاریخی از تخریب این بنای کهن جلوگیری شود.

موحدی ادامه داد: ثبت این اثر اضطراری بود و لوح ثبتی و ابلاغیه آن در فهرست آثار ملی کشور به تمام نهادهای کشور ارسال شده است و انتظار می رود همکاری لازم را انجام دهند

وی افزود: قلعه سموران مربوط به دوران سلجوقی است و بر فراز کوهی در اطراف روستای رود فرق و در ارتفاعات جبالبارز و در نزدیکی شهرهای عنبراباد و جیرفت قرار گرفته است

معاون میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان کرمان گفت: برج‌های دیده‌بانی، فضاهای تراشیده شده از سنگ، تعدادی گور، کوره پخت آجر، قطعات زیادی از سفال‌های لعاب‌دار و بدون لعاب، آب انبار از جمله داشته های این بنای تاریخی است.

قلعه سموران که به آن قلعه سرخ نیز گفته می شود یکی از دژهای نفوذ ناپذیر در جنوب کرمان در دوران سلجوقی بوده که با استفاده از شرایط طبیعی و بر ارتفاعات ساخته شده و نفوذ به داخل این قلعه بسیار مشکل است.

این قلعه با سنگهای قرمز رنگ ساخته شده است و از جمله استحکامات ایران در مقابل نفوذ اقوام مهاجم بوده است.

طی ماههای اخیر فعالیتهای معدنی در اطراف این قلعه افزایش یافته است و در اطراف این قلعه اقدام به اکتشاف و جاده سازی برای معدن کاری شده است.

آنچه که مشخص است منظر این قلعه هم اکنون مورد معدنکاری قرار گرفته است.

..........................................

گزارش: سید مهدی موسوی