وضعیت خانه «سریولی» ابری است/ نیما دل‌نگران مرمت بناهای کاهگلی یوش

به گزارش خبرنگار مهر، یوش، دهکده ای کوهستانی و زیبا است که همه شهرتش را مانند شعر سپید و نو، مدیون نیماست. نیما در زمستان پرسوز و سرد یوش، ترا چشم در راه است.

مرد شاعر جنگلهای شمال در زمستان هم چشم به راه گردشگرانی است که از راه دور و نزدیک به دیدنش می آیند و به گفته خودش «من بی‌نهایت دلتنگم. روزها می‌گذرد که هیچ‌کس را نمی‌بینم... در خلوت من، حسرت‌ها بیشتر به سراغم می‌آیند. مثل این‌که درخت‌ها در سینه من، گل می‌دهند. در جمجمه سر من است که چلچله‌ها و کاکلی‌ها و گنجشک‌ها می‌خوانند... »

«یوش» مهمانسرا و اقامتگاه ندارد/ نیما شرمگین مهمانان

اینجا یوش است، دهکده ای که به یمن نیما آوازه ای جهانی یافته اما، حتی اقامتگاه و مهمانسرایی کوچک ندارد تا مهمانان نیما، دمی در آن بیاسایند و خستگی راه به در کنند. خانه سریولی و رویاهای نیما اکنون به موزه تبدیل شده و مهمانانش را فرا می خواند.

برای رسیدن به یوش و خانه نیما دو راه پیش رو داری، یا باید راه هراز را انتخاب کنی و نرسیده به آمل، راهی در سمت چپ جاده را در پیش بگیری. همان جاده‌ای که با رستوران نیما و تصویر شاعر آغاز می‌شود. گرچه جز این رستوران، تابلویی هم هست که نام یوش و بلده بر آن نقش بسته؛ یا جاده چالوس را انتخاب کنی و پس از گذشتن از تونل کندوان به سیاه‌بیشه بروی و استراحت کنی و با رسیدن به پل زنگوله، به سمت جاده ای بروی که تابلویی سبز رنگ بر سر آن است. این تابلو ما را به خانه نیما و روستای زیبای یوش راهنمایی می‌کند.

رسیدن به خانه نیما، کار چندان دشواری نیست. از هرکه بپرسی، راه خانه را به تو نشان می‌دهد و به گفته نیما" «مانده اسم از عمارت پدرم/ طرف یورد شمالی‌اش: تالار/ طرف یورد جنوبی‌اش: سردر/ طرف بیرون آن: طویله‌سرا...» امروز طویله‌سرایی باقی نمانده اما تالار و سردر پابرجا باقی مانده‌اند.

خانه‌ نیما به موزه تبدیل شده تا برخی عکس‌ها و وسایل شخصی پدر شعر نوی فارسی را در خود جای دهد. عینک و قلم و لباس و کفش و چراغ و پیه‌سوز... در خانه می‌گردی و روزهایی را در ذهن مجسم می‌کنی که نیما و برادرش لادبن و خواهرش بهجت از در و دیوار بالا می‌رفتند و فریاد کودکانه‌شان در فضای خانه می‌پیچید.

در حاشیه موزه نیما، ساختمانی وجود دارد که کف آن خانه، سقف خانه سریولی و ییلاقی پدر شعر نو است و نیما نگران آنست که این ساختمان در دراز مدت بر موزه اش تاثیر گذارد

در حاشیه موزه نیما، ساختمانی وجود دارد که کف آن خانه، سقف خانه سریولی و ییلاقی پدر شعر نو است و نیما نگران آن است که این ساختمان در دراز مدت بر موزه اش تاثیر گذارد و آن را تحت الشعاع قرار دهد.

عباس جمشیدی عضو شورای روستای یوش در این زمینه به خبرنگار مهر می گوید: خانه پدری نیما امروز به موزه تبدیل شده است و مهمترین مسئله، نگهداری آن است که هزینه بر است.

وی با بیان اینکه معمولا در سال به ویژه در بهار و تابستان گردشگران زیادی از خانه نیما دیدن می کنند، گفت: این روستا فاقد مهمانسرا و اقامتگاه برای اقامت مهمانان است.

طرح جامع روستای یوش باید تصویب شود

وی با بیان اینکه، طرح جامع روستای یوش باید تصویب شود، گفت: میراث فرهنگی نیز در این زمینه نظراتی دارد که باید اعمال کند و در این راستا جلسات مشترکی داشتیم تا مراحل نهایی طرح جامع تصویب شود.

جمشیدی با عنوان اینکه، برنامه طرح هادی روستای یوش نیز باید مورد توجه قرار گیرد گفت: در این طرح، منظر بومی و بافت روستایی یوش باید مدنظر باشد.

عضو شورای روستای یوش، با اشاره به اینکه در حاشیه خانه نیما ساخت و ساز نشده است، گفت: اما در کنار این موزه، ساختمانهایی قدیمی و کاهگلی وجود دارد که کف آن، سقف خانه نیما است و ارتفاع ساختمان و نگرانی از خرابی آنها، مشکل ایجاد کرده است.

وی در پاسخ به اینکه چرا همزمان با سالگشت نیما، همایش و برنامه ای در شان نیما در یوش برگزار نشده است، دلیل آن را نبود سالن اجتماعات و مکانی مناسب برای برگزاری جلسه اعلام کرد و گفت: از سوی دیگر به دلیل نبود اقامتگاه و مسافرخانه، مهمانان ممکن است دچار زحمت شوند.

تلاشهایی برای تاسیس بنیاد نیما در حال اقدام است و همچنین بحث ایجاد فرهنگسرا در یوش را پیگیری می کنیم

عباس جمشیدی با عنوان اینکه همچنان با شراگین پسر نیما از طریق اینترنت در تماس هستم گفت: تلاش هایی برای تاسیس بنیاد نیما در حال اقدام است و همچنین بحث ایجاد فرهنگسرا در یوش را پیگیری می کنیم.

وی شمار جمعیت ساکن روستای یوش در پاییز و زمستان را حدود ۲۰۰ نفر اعلام کرد.

سه اتاق از اتاق‌های خانه پدری به کتابخانه تبدیل شده تا کتاب‌هایی که از آن نیما نیست در آن جا بگیرند. کتاب‌هایی ادبی، تاریخی، حتی کتابی درباره میکروالکترونیک. اما در اتاق‌های دیگر می‌توان نامه‌ها، بخشی از دست‌نوشته‌ها، یک نقاشی ساده از مناره‌ قزوین با امضای خود نیما، چند عکس از پدر شعر نو و البته تعدادی شعر که همگی از سوی شاعران مازندرانی و در وصف نیما و یوش و نور و مازندران سروده شده‌ است را یافت.

اتاق‌ها، پیرامون یک حیاط مرکزی قرار گرفته‌اند. حیاطی که در میانه آن، سه سنگ قبر به چشم می‌خورد؛ سنگی از آن نیما. سنگ دیگر برای خواهرش بهجت و سنگ دیگر، سنگی است که بر گور سیروس طاهباز نهاده شده با بیتی از حافظ بر آن: «به خاک پای تو سوگند و نور دیده حافظ/ که بی‌رخ تو فروغ از چراغ دیده ندیدم. »

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در زمینه مرمت خانه نیما با اشاره به اعتبار سال گذشته، گفت: با اعتبار سال گذشته، بافت و خانه نیما یوشیج را با توجه به اینکه باید بنای تاریخی را هر ساله مرمت و رفع آسیب کرد، نوسازی و مرمت شد.

مهدی ایزدی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه از بخش مرمت بنا برای خانه نیما بودجه ای لحاظ شده بود، اظهارداشت: با این بودجه عملیات کاهگل، نقاشی و ترمیم سقف و جداره های بیرونی، حیاط و اندرونی و برق خانه نیما انجام شد و در مجموع با بودجه ای که لحاظ شد یک پاکسازی اساسی صورت گرفت.

معاون میراث فرهنگی مازندران در خصوص بافت زادگاه نیما، روستای یوش اذعان داشت: با بستن قرارداد با پیمانکار یک محور که در داخل هسته مرکزی بافت روستا، با ابعاد حدود ۱۲۰ متر مربع و حدود ۳۵۰ متر طول و مساحت کوچه را سنگفرش و کاهگل شد.

ایزدی در مورد تولد و سالگرد وفات نیما، افزود: بین سالگرد تولد و وفات نیما فاصله ای است که معمولا برنامه های متعددی در استان برگزار می کنند.

وی با اشاره به بخش مرمت و بازدید اظهارداشت: سالانه بازدیدکنندگان بسیاری به ویژه در فصل تابستان از روستای یوش و خانه نیما دیدن می کنند و هر ساله به تعداد بازدیدکنندگان اضافه می شود .

ایزدی با اشاره به اینکه روستای یوش ثبت ملی شده و جزو روستاهای فرهنگی کشور است، تصریح کرد: در حال حاضر برنامه های خوبی با همکاری و مشارکت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای ساماندهی محور روستا برای حفظ بافت همانند ماسوله گیلان و استان های دیگر داریم.

ایزدی میزان اعتبار در بخش مرمت خانه نیما را ۲۶ میلیون تومان و در بخش بافت روستا ۶۰ میلیون تومان عنوان کرد و گفت: این میزان اعتبار برای مرمت و بافت روستا هزینه شد.

در روستای یوش خانه تاریخی نیما با مشکل مرمت مواجه نیستیم بلکه با مشکل نگهداری، کمبود نیروی انسانی و هزینه های جاری مواجه هستیم.وی خاطرنشان کرد: در روستای یوش و خانه تاریخی نیما با مشکل مرمت مواجه نیستیم بلکه با مشکل نگهداری، کمبود نیروی انسانی و هزینه های جاری مواجه هستیم و متاسفانه به این مشکلات در استان توجه نمی شود.

ایزدی با اشاره به اینکه سازمان هزینه نگهداری و ساخت خانه نیما را به سختی تامین می کند، افزود: با پیگیری های بسیار با استانداری هنوز اعتبار ویژه ای برای این بخش در نظر گرفته نشده ولی امیدواریم این مشکلات برطرف شود تا در آینده خانه نیما به عنوان جایگاه فرهنگی و میراث معنوی در سطح بین المللی مطرح شود.

ایزدی از ثبت ملی خانه نیما خبر داد و اظهارداشت: به دنبال ثبت و پیگیری خود نیما به عنوان میراث و مفاخر معنوی نیز هستیم.

موزه نیما، پدر شعر نو ایران زمین از بناهای به جا مانده از دوره قاجاریه است و در سال ۲۰۷ هجری قمری توسط جد پدری نیما، علی خان ناظم الایاله ساخته شده است. این بنا با توجه به خصوصیات معماری اسلامی و سازگار با اقلیم سرد و کوهستانی شمال کشور به صورت چهار ایوانی به همراه اطاق های سه دری، پنج دری، تالار شاه نشین، هشتی و فضای خدماتی طراحی شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: موزه نیما در سال ۶۸ توسط سازمان میراث فرهنگی کشور از وراث نیما خریداری شده است و پیکر نیما در سال ۷۲ طبق وصیتش در حیاط این خانه یعنی خانه پدری نیما به خاک سپرده شده است. موزه نیما با عنوان اصلی موزه پدر شعر نو پارسی از محل مصوبات دور دوم سفر هیئت دولت و در هفته بزرگداشت میراث فرهنگی (اردیبهشت ماه ۸۸) افتتاح شد.

دلاور بزرگ نیا عنوان کرد: محتوی موزه شرح حال زندگی نیما یوشیج است و این موزه دارای گالری های متنوعی است که معرف زوایای بی‌شمار زندگی نیما و فضایی که در آن رشد و نمو کرده، است.

نیما پدر شعر نو فارسی است که به گفته نیما پژوهان، شباهت هایی بین وی و فردوسی شاعر حماسی سرای ایران وجود دارد. جلیل قیصری شاعر نیماپژوه مازندران در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در تاریخ شعر و ادب، شاعرانی از جمله نیما، آبروی فرهنگ و ادب ما به شمار می روند.

وی با اشاره به شاعران از دوره رودکی تا نیما گفت: فرودسی و نیما از نظر سبک و سیاق رویکرد مختلف دارند که یکی پدر حماسه ایران و دیگری پدر شعر نو است ولی زندگیشان شبیه هم است.

وی با بیان اینکه پایان زندگی هر دو شاعر غم انگیز است، گفت: این درحالی که هر دو شاعر، قله بزرگ شعر و ادب ایران به شمار می روند.

قیصری ادامه داد: فرودسی فرزند یکی از دهقانان توس که فرهنگ مند و فرهنگ پرور بوده، و دیگری فرزند ابراهیم خان اسفندیاری بوده است که به گفته خود نیما "پس از مشروطه گروهی به دنبال پدرم آمدند و از وی خواستند که حکومت را بپذیرد" و نیما از نوادگان شهریاران مازندران است.

هم نیما و هم فرودسی با آنکه خانزاده اند اما مدافع حقوق رعیت بوده و هر دو مغضوب حکام زمان خود هستنداین شاعر یادآور شد: هم نیما و هم فرودسی با آنکه خان‌زاده هستند اما مدافع حقوق رعیت بوده و هر دو مغضوب حکام زمان خود هستند. فرودسی مدتی متواری بود و به مازندران پناهده شد و نیما پس از شکست مشروطه به گفته جلال آل احمدبه دلیل اینکه پدر شعر نو شده بود، می ترسید که دستگیر شود.

قیصری با عنوان اینکه هم نیما و هم فردوسی دارای پایان غم انگیزی در زندگی بودند، گفت: فرودسی یک مسلمان شیعه است ولی قشریان مذهبی اجازه دفن وی را در قبرستان شیعیان را ندادند و وی در باغ پدری اش دفن شد.

این نیما پژوه یادآور شد: نیما خود می گوید «امروز اخوان به خانه ما آمد و نهار نداشتم تا به وی دهم». وی نیز دارای زندگی غم انگیزی بود، «زمستان می آید و من بی چراغ بی سرپناه و وای به حال آن بزرگزاده ای که کوچک شود".

قیصری با اشاره به اینکه نیما و فردوسی هر دو از اموال پدری استفاده کرده اند و یکی ۳۰ سال برای شعر پارسی زحمت کشید و دیگری پدر شعر نو شد، گفت: اما هر دو در پایان عمر، زندگی غم انگیزی داشتند.

خانه سریولی نیما، ابعاد و مقیاسش گویای سطح اجتماعی و اقتصادی و خانواده نیما است و عکس ها و تصاویر از لحظه لحظه زندگی او، پیوندش با طبیعت پیرامون، ابزار و وسایل شخصی نیما، کتابهایش، مجلاش و یادداشتها نیز سهمی در بازگویی آراء و عقاید اجتماعی و حتی سیاسی اش دارد. در گوشه ای دیگر از موزه نیما نیز، با دیدن شناسنامه نیما، همسرش و سند ازدواجش شاهد اتفاق بزرگی از زندگی نیما هستیم.

...........................

علیرضا نوری کجوریان