کهن‌ترین روستای یزد مأمن سارقان عتیقه/تاراج تاریخ ۵ هزارساله توران پشت

به گزارش خبرنگار مهر، توران پشت نام یکی از روستاهای کهن در شهرستان تفت واقع در استان یزد است که  آثار تاریخی موجود در این روستا نشان می دهد حیات در این روستا از زمان ساسانیان یا هخامنشیان وجود داشته است.

این روستا در فاصله ۶۰ کیلومتری شهرستان تفت و ۷۵ کیلومتری مرکز استان یزد قرار دارد و عده ای نام آن را برگرفته از توران دخت ساسانی می دانند که به مرور زمان تغییر یافته و به توران پشت مشهور شده است.

توران پشت از یک سمت به کوه محصور شده و از سمت دیگر چشم اندازی از دشت دارد و یکی از روستاهایی است که گرچه در طول سالهای گذشته جمعیت خود را از دست داده اما هنوز خانواده های بسیاری در آن زندگی می کنند.

آنچه توران پشت را نسبت به دیگر روستاهای استان یزد متمایز کرده است، قدمت تاریخی و وجود آثار تاریخی و طبیعی بسیار در آن است که هر یک به سهم خود می توانند گردشگران و کاوشگران بسیاری را به این منطقه بکشاند.

آنچه از گفته های اهالی این روستا مشخص است، این است که قبل از گردشگران، پای سارقان اشیای تاریخی و عتیقه به این روستا باز شده و اشیایی از جمله کتیبه های تاریخی به سرقت رفته اند که اخیرا نیز این سرقت ها به شکل نامحسوسی در حال وقوع است.

سنگ قبرهای موجود در قبرستان توران پشت به خط کوفی نگاشته شده است

یکی از اهالی روستا در مورد سرقت اشیای تاریخی به خبرنگار مهر گفت: قبرستان توران پشت، قبرستانی تاریخی و کهن است و کتیبه هایی که به عنوان سنگ قبر در قدیم استفاده می شده، در واقع سنگ هایی است که با خط کوفی روی آن حکاکی شده است.

«هادی» عنوان کرد: دو سه کتیبه این قبرستان چند سال پیش سرقت شد اما بعد از مدتی میراث فرهنگی کتیبه ها را به روستا بازگرداند اما به تازگی چند کتیبه دیگر به سرقت رفته اند و به نظر می رسد هنوز میراث فرهنگی از آنها مطلع نیست.

از چندی پیش اشخاصی غریبه در روستا رفت و آمد دارند اما رفت و آمد آنها برای اهالی روستا چندان محسوس نبوده و به عنوان گردشگر در اینجا حضور می یابندوی افزود: از چندی پیش اشخاصی غریبه در روستا رفت و آمد دارند اما رفت و آمد آنها برای اهالی روستا چندان محسوس نبوده و به عنوان گردشگر در اینجا حضور می یابند در حالی که اغلب گردشگران با تورهای میراث فرهنگی به این روستا می آیند و به هر حال تفاوت گردشگر با شخص عادی مشخص است.

هادی عنوان کرد: کتیبه های قدیمی در خاک فرو رفته اند و وقتی برداشته شوند، جای آنها به وضوح مشخص است و اکنون نیز جای خالی چند کتیبه در قبرستان به خوبی مشخص است.

انجام حفاری هایی در اطراف تپه توران پشت طی هفته اخیر

هادی با بیان اینکه به نظر می رسد در اطراف تپه نیز گاهی حفاری هایی انجام می شود، اظهار داشت: زیر و رو شدن خاک کاملا مشخص است اما نمی دانیم حفاران، اشیای تاریخی به دست می آورند یا خیر.

این ساکن روستای توران پشت افزود: میراث فرهنگی بسیار کم در این روستا حضور می یابد و هیچ نظارت و مراقبتی از بناهای تاریخی، کتیبه ها و ... نمی کند و مردم خودشان به طور خودجوش مراقبت می کنند و اگر موردی را احساس کنند، اطلاع رسانی می کنند.

وی با بیان اینکه سه سال پیش چند عکاس از خبرگزاری ها به این روستا آمده و کار عکاسی انجام دادند، بیان کرد: از آن زمان پای گردشگران به این روستا باز شد و میراث فرهنگی توجه بیشتری نشان داد اما مردم این منطقه به خاطر تاریخی و باستانی بودن روستا، خواستار توجه بیشتر مسئولان میراث فرهنگی هستند.

نبود امکانات لازم برای میزبانی از گردشگران

مردم این روستا گرچه از حضور گردشگرانی که هرازگاهی با تورهای مختلف به این روستا سفر می کنند، ‌ به شدت ابراز خرسندی می کنند اما از نبود امکانات لازم برای میزبانی از گردشگران ناخرسندند.

اغلب آنها با توجه به اینکه تخریب برخی از آثار تاریخی این روستا را شاهد بوده اند، به شدت نگران تخریب آثار دیگر هستند.

توران پشت به رغم اینکه از قدیمی ترین روستاهای استان یزد و منطقه مرکزی کشور است، هنوز در هیچ نقشه ای نامی از آن وجود ندارد این روستا به رغم اینکه از قدیمی ترین روستاهای استان یزد و منطقه مرکزی کشور به شمار می رود، هنوز در هیچ نقشه ای نامی از آن وجود ندارد و ده ها اثر تاریخی و طبیعی آن در کنار تاریخ پنج هزار ساله اش، خاک می خورند.

یكی از كارشناسان میراث فرهنگی بومی این روستا نیز در مورد آثار باستانی موجود در این روستای تاریخی به خبرنگار مهر گفت: بر سر تپه های مشرف به این روستا، چهار بقعه گنبدواره به نام های شیخ جنید، چهل دختران، سید گل سرخ و پیرمراد وجود داشته که دو بقعه تخریب شده و اکنون فقط بقعه های شیخ جنید که در واقع آرامگاه ابن ابی طاهر است و بقعه چهل دختران پابرجا هستند و اطراف این گنبدها نیز قبرستانی است داستانهای جالبی نیز از دفن اموات در این قبرستان روایت می کنند.

علیرضا بابازاده عنوان كرد: گنبد و محراب شیخ جنید توران پشت مزین به آیاتی از قرآن مجید با رنگ آبی لاجوردی است و قبرستان این روستای تاریخی که در ارتفاع بلندتری از سطح روستا قرار گرفته، دارای دو قسمت قدیم و جدید است.

وی یادآور شد: به جز این بقعه ها و قبرستان، چشمه‌ آب گازدار، قلعه جن، محل سکونت میراب ۱۲۰ ساله، بقایای آسیاب آبی، قلعه بزرگ و غارهای تاریخی از دیگر آثار تاریخی این روستا به شمار می ‌رود.

بابازاده با اشاره به برخی سرقت های انجام شده از اشیای تاریخی توران پشت خاطرنشان كرد: این روستا ظاهرا از گذشته های دور هم همواره خطر هجوم غارتگران و سارقان را درک کرده و وجود قلعه بزرگ که با سنگ های عظیم ساخته شده، گواه این مدعاست.

وی افزود: در سنگی این قلعه تاریخی نیز در نوع خود بی نظیر است زیرا این در با اندازه ۷/۱×۱ متر از نوع سنگ‌ های رسوبی همان تپه ای است که قلعه بر روی آن بنا شده، این در تا چندی پیش به زیبایی بر لولای تک سنگی خود می ‌چرخید و باعث حفاظت قلعه از ورود بیگانگان می‌ شد اما بی توجهی های صورت گرفته سبب شکسته شدن این در شده است.

وی همچنین یادآور شد: محدوده چشمه های جوشان آهکی که در نزدیکی روستای توران پشت واقع شده و متعلق به دوره کواترنر بوده، به شماره ۱۹۰ در فهرست میراث ملی طبیعی کشور به ثبت رسیده است.

لزوم ایجاد تشکل مردمی برای حفاظت از آثار تاریخی

وجود این همه آثار تاریخی، نظارت سازمان میراث فرهنگی را ضروری می کند و این سازمان می تواند به آموزش مردم ساکن این روستا و تشویق آنها برای ایجاد یک تشکل مردم نهاد، حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی این منطقه را بر عهده آنها بگذارد.مردم این روستا تنها نگران سرقت اشیای عتیقه توسط غارتگران میراث تاریخی نیستند و نگرانی های دیگری از جمله صدور مجوز حفاری معدن در نزدیکی آثار تاریخی نیز وجود دارد

البته به نظر می رسد مردم این روستا تنها نگران سرقت اشیای عتیقه توسط غارتگران میراث تاریخی نیستند و نگرانی های دیگری از جمله صدور مجوز حفاری معدن در نزدیکی آثار تاریخی نیز وجود دارد که در گزارش های بعدی به این مقوله نیز پرداخته خواهد شد.

پیگیری های خبرگزاری مهر در یزد برای دریافت پاسخ اداره کل میراث فرهنگی استان یزد در مورد اقدامات انجام شده در روستای توران پشت و تلاش های آن در راستای جلوگیری از غارت کتیبه های این قبرستان که موجب نگرانی مردم منطقه شده، بی نتیجه ماند.