به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" اسدالله زارعي معاون آموزشي جهاد دانشگاهي، دانشگاه هنر و عضو هيئت علمي جهاد دانشگاهي در سراي قرآن و انديشه سيزدهمين نمايشگاه بين المللي قرآن كريم با اشاره به اينكه هدف از داستان پردازي در قرآن از حيث ويژگيهاي اين كتاب آسماني قابل بررسي است، گفت: ما به عنوان بندگان خداوند ادراك محدودي داريم از اين رو هدف از قصه پردازي در قرآن را بايد از نگاه اين كتاب آسماني بررسي كنيم در اين راستا قرآن كريم هدف از داستان پردازي را پندآموزي ذكر مي كند .
وي گفت: هنر قصه پردازي نخستين هنر آدمي در عرصه كلام بوده است . خداوند نيز در نزول قرآن كريم از پرنفوذ ترين هنر قرآني بهره برده است تا موضوعي را كه مطرح مي كند براي مردم ملموس و قابل درك باشد، به همين دليل قرآن تمام آنچه را كه براي آدميان قابل درك است ذكر كرده و هدف از بيان اين قصه ها را پند آموزي براي مخاطبان اعلام مي كند .
زارعي به آيه اي از قرآن كريم اشاره كرد و گفت: خداوند مي فرمايد آنچه را كه در قرآن مي فرستيم شفا دهنده و رحمت الهي است به همين دليل قرآن براي التيام درد بشر نازل شده است و اين قصص قرآني براي درمان اذهان و افكار نادرست برخي مردم بسيار مؤثر واقع مي شوند و به اعتقاد قرآن كريم اين داستانها حق را مطرح مي كنند و داراي حقانيت هستند به اين مفهوم كه حق بودن اين قصص بيش از اتفاق افتادن يا اتفاق نيافتادن آنها مد نظر است .
وي افزود: گاهي در قالب داستانهاي قرآني شرح معجزات پيامبران مطرح مي شود كه براي انسانها قابل درك نيست اما منطق قرآني بر آنها حاكم است و چنانكه از ريشه هاي عربي كلمه قصه بر مي آيد، هدف قرآن از بيان قصه هاي قرآني خبر دادن از گذشتگان و پيشينيان است و همچنين در قرآن كريم مطرح شده است كه خداوند به رسول خود مي فرمايد ما حكايت گذشتگان و اخبار آنان را به حق و راست براي تو بيان مي كنيم .
زارعي به پراكندگي قصص در قرآن اشاره كرد و گفت: در قرآن كريم داستانها پشت سر هم نقل نشده است بلكه به صورت پراكنده قصص قرآني مطرح شده اند در اين رابطه تنها سوره اي كه داستاني را بطور كامل مطرح مي كند، سوره حضرت يوسف است اما ديگر داستانهاي قرآني به صورت پراكنده در اين كتاب مقدس آورده شده اند و دراين روش هم رمزي خواهد بود كه ما نمي توانيم آنرا بگشاييم فقط مي توان گفت كه اين پراكندگي به جهت گوشزد كردن ، تذكر و ياد آوري مدام معاني قصص در قرآن است .
زارعي گفت: هدف از وارد شدن به مباحث قرآني بررسي كم و كيف قصه ها نيست بلكه با علم اندك امروزي تنها به جهت آشنايي با اين كتاب مقدس نگاه مي كنيم و در اين راه نمي خواهيم بر اين قصه ها خدشه اي وارد كنيم، بلكه مي خواهيم تا آنجا كه مي توانيم با سنجه خود شاهكارهاي قرآني را كشف كنيم و در اين راستا هرچه بيشتر به اين كتاب بنگريم گوهرهاي بيشتري را به دست مي آوريم در عرصه ترجمه قرآن كريم بزرگان اهل فن زحمات بسياري كشيده اند اما هنوز ترجمه هاي ايده آلي نداريم و هنوزهم براي ترجمه قرآن به نثر فارسي راه بسياري مانده است تا آنجا كه مخاطب ما به هنگام خواندن ترجمه در پيچ و خم مشكلات نثر دچار مشكل نشود .
زارعي افزود: داستانهاي قرآني به شكل پراكنده مطرح شده است و اين امر ويژگي خاص قرآن است و قرآن به داستان پردازي و ادبيات نگاه خاصي دارد و در اين رابطه مي توان گفت كه هنر داستان پردازي در قرآن وحدتي در عين كثرت است به اين معني كه در ضمن آنكه اين پراكندگي در داستان هاي قرآني ديده مي شود ، هدف از بيان همه اين داستانها تنها يك موضوع است .
وي در مورد دومين ويژگي خاص قرآن گفت: داستانهاي قرآني بي زمان و بي مكان هستند قرآن وحدتهاي زماني و مكاني را مي شكند و بي زمان و مكان بودن را ترجيح مي دهد و در بيان قصه ها جز در مواقعي كه به مفهوم شب و روز با مفهوم كيفي آن اشاره مي كند، ديده نشده است كه از زمان و مكان وقوع داستان صحبت كند و در حقيقت اين دو موضوع در قرآن به صورت متجانس و غير قابل اندازه گيري مطرح مي شود .
عضو هيئت علمي جهاد دانشگاهي نقطه ديد قرآن در روايت داستان را داناي كل عنوان كرد و گفت: در مورد اينكه داستانهاي قرآن كريم از چه زاويه ديدي مطرح شده است مي توان گفت كه تمام داستانهاي قرآن كريم از ديد داناي كل و از سوي خداوند متعال مطرح شده است كه نماي كاملي از موضوعات قصه را به نمايش گذاشته است .
وي با تأكيد بر اينكه تمام انواع ادبي و داستانها را مي توان در قرآن كريم مشاهده كرد گفت: داستانهاي قهرماني، آموزشي و تبليغي را مي توانيم در قرآن كريم ببينيم، براي مثال داستان حضرت ابراهيم تاريخي و حماسي است كه آنرا در 25 سوره و 235 آيه پراكنده مي خوانيم، اما حماسه موجود در آن به جنگ اشاره ندارد بلكه رويارويي ابراهيم با نفس خود نوعي عمل حماسي بود همچنين داستان تغرلي و عاشقانه يوسف كه به بيان داستاني عاشقانه به نوعي ديگر مي پردازد كه به طور كامل بر اخلاق و عفت استوار است و در عين حال احساسات بشري را مطرح مي كند .
عضو هيئت علمي جهاد دانشگاهي تفاوت داستانهاي قرآني را با داستانهاي رئاليستي چنين عنوان كرد: رئاليسم سبكي است كه ادعا دارد جهان واقع را توضيح مي دهد و از آنچه اتفاق افتاده است يا ممكن است اتفاق بيافتد سخن مي گويد از اين رو اين سبك منطق خاص خود را دارد و زمان و مكان از ملزومات آن است اما در قصه هاي قرآني از واقع بودن صحبت نشده است و تنها از به حق بودن و حقانيت داستانها سخن به ميان آمده است علاوه بر اين عناصر زمان و مكان در داستانهاي قرآن كريم جايي ندارد به همين دليل منطق رئاليستي در قرآن كريم راهي ندارد و واقع گرايي در قرآن راهگشا نخواهد بود .
نظر شما