به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" ، دكتر محمود عباسي، عضو حقوقدان كميته كشوري اخلاق در پژوهشهاي پزشكي و متخصص حقوق پزشكي از دانشگاه سوربن است. دكتر عباسي همچنين سالها قضاوت پرونده هاي پزشكي را در دادگستري بر عهده داشت. از وي بيش از سي مقاله علمي در محافل بين المللي و بيست جلد كتاب در حوزه هاي اخلاق و حقوق پزشكي منتشر شده است. دكتر عباسي اولين متخصص حقوق پزشكي از دانشگاه سوربن است كه با درجه ممتاز از رساله خود دفاع و هم اكنون رساله او به عنوان رساله برتر دانشگاه سوربن در دست انتشار است.
* خبرگزاري "مهر" - گروه دين و انديشه : لطفاً در ابتدا بفرمائيد كه اساساً حقوق پزشكي چيست؟
- دكتر عباسي : حقوق پزشكي موضوع نسبتاً جديدي است كه براي نخستين بار در دو دهه اخير به عنوان موضوعي مجزا و به يكي از گرايشهاي نوين رشته هاي حقوقي در انگلستان مورد توجه قرار گرفت و با اينكه اين رشته در كشورهاي اروپايي و آمريكا نيز رشته جديدي است اما در سالهاي اخير تحولات چشمگيري يافته است. هر چند همانند ساير رشته هاي آكادميك شناخته شده اما اختلاف نظرهايي در مورد محدوده و محتواي اين رشته وجود دارد. ليكن به لحاظ اهميت و تاثير متقابل اين رشته با پزشكي قانوني و اخلاق پزشكي و ديگر رشته هاي حقوقي مرتبط، هسته مركزي اين رشته بيش از محدوده و شاخه هاي آن قابل شناسايي است.
در تعريف حقوق پزشكي مي توان گفت مجموعه قواعد و مقررات حاكم بر مسائل پزشكي و دارويي و ديگر مشاغل وابسته است كه اجراي آن توسط محاكم قضايي تضمين مي گردد. بنابراين دايره و حوزه مطالعه اين رشته همانند اخلاق پزشكي بسيار وسيع است به گونه اي كه در ميان رشته هاي مختلف پزشكي رشته اي را نمي توان يافت كه از حوزه مطالعه حقوق پزشكي خارج باشد.
* سئوالي كه مطرح مي شود اين است كه چه تفاوتي بين حقوق پزشكي و اخلاق پزشكي وجود دارد؟
-
|
اخلاق پزشكي مجموعه بايدها و نبايدها است كه ضمانت اجرايي آن دروني و وجداني است در حاليكه حقوق پزشكي مجموعه اي از اوامر و نواهي قانونگذار است كه داراي ضمانت اجرايي قانوني است كه عموماً برگرفته از ارزشهاي اخلاقي و هنجارهاي حاكم بر جامعه است |
*چه رابطه اي بين اخلاق پزشكي و اخلاق زيستي وجود دارد؟
- بيواتيك يا اخلاق زيستي حوزه بسيار گسترده اي است كه اخلاق پزشكي يكي از مصاديق آن به شمار مي رود. همان رابطه اي كه بين حقوق پزشكي و اخلاق پزشكي و از لحاظ منطقي ترسيم كرديم در مورد اخلاق پزشكي و اخلاق زيستي نيز صادق است. امروزه انديشمندان و مجامع بين المللي از جمله سازمان يونسكو به مباحثي فراتر از اخلاق پزشكي مي انديشند و تعميق دايره آنها در زمينه اخلاق زيستي موجب شده كه دامنه بحث در حوزه مطالعات زيست - انساني محدود نماند و همه و هر آنچه كه در يكي از حوزه هاي علمي مي گنجد را در بر گيرد.
* به نظر شما اخلاق پزشكي در جامعه ما چه جايگاهي دارد؟
-
|
اخلاق پزشكي در جامعه ما هيچ تعريف و چارچوب مشخصي ندارد. ما در حوزه اخلاق پزشكي چهار اصل مبنايي عدالت، استقلال، سودمندي و عدم زيان آوري را گرفته ايم و آنها را با احكام شرعي خود مي سنجيم در حالي كه مي دانيم حوزه مطالعه اخلاق فرا احكام و فراتر از حوزه مسائل شرعي است |
با اينكه سالهاست اخلاق پزشكي در برخي از دانشگاه هاي علوم پزشكي ما تدريس مي شود اما هرگز جدي گرفته نشده و اين درس عزلت نشين دروس دانشگاهي است. دليل آنهم كاملاً روشن است. به اين دليل كه در اين بخش برنامه ريزي صورت نگرفته و وزارت علوم و تحقيقات و فناوري توجه خود را صرفاً به يك پژوهشكده اي معطوف نموده كه در اين حوزه و در زمينه بيواتيك فعاليت مي نمايد و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي در سيستم سازماني خود دفتر مطالعات و تحقيقات اخلاق پزشكي را حذف نموده است.
يكي از مشكلات اساسي كه گريبانگير جامعه پزشكي ماست و آينده روشني را ترسيم نمي كند بي توجهي به مقوله اخلاق پزشكي و به نظر من حقوق پزشكي است. بزرگترين دغدغه فكري يك پزشك در طول خدمت و فعاليتش عذاب وجدان و ترس از قانون است كه اين هر دو موضوع مورد مطالعه اخلاق پزشكي و حقوق پزشكي است. دانشجوي پزشكي ما بايد با حداقلهاي اين هر دو رشته آشنا باشند. بسياري از تخلفاتي كه در جامعه پزشكي صورت مي گيرد ناشي از عدم آگاهي به موازين قانوني است اگر ما در دوره تحصيل دانشجوي پزشكي را با حداقلهاي حقوقي يا با يك دوره مقدماتي حقوق آشنا كنيم مسلماً از بسياري از آسيبهاي احتمالي جلوگيري كرديم.
|
با اينكه سالهاست اخلاق پزشكي در برخي از دانشگاه هاي علوم پزشكي ما تدريس مي شود اما هرگز جدي گرفته نشده و اين درس عزلت نشين دروس دانشگاهي است |
*به عنوان آخرين سئوال چالشهاي جديد اخلاق پزشكي و حقوق پزشكي را در چه مواردي مي دانيد؟
- يكي از چالشهاي بزرگ فراروي اخلاق و حقوق پزشكي بحث همانند سازي انسان است. اين مهم زماني اهميت بيشتري پيدا مي كند كه كشور ما يكي از ده كشور برتر دنياست كه به سلولهاي بنيادي دست يافته است. موضوعي كه دستمايه اينجانب در تاليف كتابي تحت عنوان "همانند سازي انسان : چالشي نو فراروي اخلاق و حقوق بشر" گرديده و به زودي منتشر خواهد شد. به هر حال اين موضوعي است كه به فرا خور رشته انديشمندان حوزه هاي مختلف انسان شناختي، فسلفه، حقوق، فقه، جامعه شناسي و پزشكي را به خود مشغول داشته است. البته مسائل مستحدثه بي شماري نيز بشريت امروز را به چالش كشيده مانند: پيوند اعضاء، تلقيح مصنوعي، اتانازي، آزمايشات خوني، ايدز.
نظر شما