به گزارش خبرگزاری مهر، محمدکاظم رحمتی در ابتدای نشست با بیان اینکه این کتاب قسمتی از رساله دکتری اوست، توضیح داد: این کتاب تلاشی در جهت بررسی نقش عالمان عاملی در تحولات دینی عصر صفویه و به نحو کلی تری مناسبات دین و دولت در دوره نخست صفویان با تکیه بر زندگی وتألیفات عالم برجسته عاملی زین‌الدین‌بن علی عاملی ـ شهید ثانی ـ است.
وی گفت: در فصل نخست که آن را می‌توان پیش درآمد موضوع دانست، از شکل گیری حوزه جبل‌عامل سخن رفته است و در ادامه از تشکیل دولت صفویه و حیات فرهنگی محقق کرکی سخن به میان آمده است. فصل سوم و چهارم که بحث اصلی نوشته حاضر را تشکیل می‌دهند به بررسی تفصیلی جایگاه شهید ثانی در عرصه تحولات دینی عصر صفویه و اهمیت وی از جنبه‌های مختلف می‌پردازد.
رحمتی ادامه داد: کتاب از حیث روش تألیف چند ویژگی دارد اولین آن این است که در تألیف این کتاب از منابعی که کم تر به آن توجه شده است از جمله نسخه های خطی استفاده شده است، من با مراجعه به فهرست نسخه های خطی و بررسی نسخه های مرتبط با موضوع توانستم به منابع دست اولی دست پیدا کنم، از خوش اقبالی کار تحقیقی من همزمان بود با ریاست دکتر رسول جعفریان در کتابخانه مجلس که با وجود ایشان توانستم بیشتر نسخه های مورد نظرم را بررسی کنم.
این پژوهشگر توجه کردن به مسائل و مناسبات درونی جامعه روحانیت آن زمان بر اساس منابع فقهی و کارهای شهید ثانی را از دیگر ویزگی های این کتاب دانست و گفت: بر اساس این تحقیقات توانستم مقداری از ابهامات در مورد این شخصیت یعنی شهید ثانی و کارهای او را برطرف کنم اما همچنان این پروژه ادامه دارد و قصد دارم تمام تلاشم را برای بیشتر دانستن درباره این موضوع بکنم.
در ادامه نشست دکتر محمد حاجی‌تقی با اشاره به مزایای این اثر گفت: استفاده بسیار مناسب دکتر رحمتی از نسخ خطی و حتی حاشیه نسخ موارد ارزشمندی که در پانویس ها به آن اشاره شده است، همراه با ذهن خلاق و حافظه قوی وی با عث شده است این کتاب جزء آثاری ممتاز به حساب آید.
وی ادامه داد: محتوای کتاب به وِیژه در بخش شهادت شهید ثانی و نسخ خاصی که یافتند بسیار ارزشمند است. همچنین نویسنده در معرفی علامه حلی و نقش وی در علمای جبل عامل و تحولات دینی آن زمان انصافا خوب قلم زدند و نکات اصلی را در تحولات آن زمان به قلم آورده است .
این استاد تاریخ دانشگاه شهید بهشتی توضیح داد: اما سابقا هم با این کتاب چالش یک نقد داشتم, این نقد معطوف به نگاه تاریخی است احساس می کنم البته فرض خودم است که داده های تاریخی و پیشینه تاریخی چندان به خوبی به کار برده نشده است و در این اثر این بینش تاریخی کم مورد توجه قرار گرفته است که باید افزوده شود.
دکتر حاجی تقی با اشاره به اینکه این ایرادات بیشتر مربوط به سهویات تاریخی است گفت: صرفا در بعضی از قسمت ها اسم مقالات را آورده اند و در کتابنامه موجود نیست بحث اصلی بحث فرضیات است به عنوان مثال سعی کرده اند ماهیت غالی بودن نخست صفویه را بزدایند و این گونه نشان بدهد شاه طهماسب تضادی با فقهای شیعه نشان داده اند .
وی عنوان کرد: دکتر رحمتی هیچ گزارش و مستندی را ارائه نداده است و برای اینکه خواننده را مجاب کند صرفا به ارجاعاتی بسنده کرده است در صورتی که شواهد نشان از تاثیر اندیشه های غلو در آن زمان دارد البته باید بگویم چون کار دکتر رحمتی کاری جدی بود نقد جدی هم می طلبد در واقع بسیار از این ایرادات قابل رفع شدن هستند.
دکتر محمد کاظم رحمتی نیز در ادامه بحث به نکاتی برای پاسخ به سوالات دکتر حاجی تقی اشاره کردند و تاکید داشتند آنچه که د راین کتاب آمده است سعی شده بر پایه اسناد و مدارک مستند مطرح شود البته چون از زمان تحویل کتاب تا انتشار زمانی گذشته است. بعضی از موارد قابل قبول است که باید اصلاح شود.
نظر شما