به گزارش خبرنگار مهر، قم را همه با حرم حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران می‌شناسند. بسیاری حتی گمان می‌کنند تاریخ قم از همان زمانی شروع شده که این بانوی بزرگوار در آن دفن شده است. اما کمی گشت و گذار میان اسناد تاریخی نشان می‌دهد قم حتی بسیار قبل‌تر از دوران هخامنشی که در آن «ترمنتيكا» می‌خواندندش آبادانی داشته است.
در کتاب «تاريخ قم» نوشته حسن بن محمد بن حسن قمی که کهن‌ترین سند تاريخی موجود درباره شهر قم است، از قول مورخان قديم‌تر، از اسکندر، بهرام گور، طهمورث، لهراست، قباد، يزدگرد و چند تن ديگر، به عنوان بانيان اوليه شهر قم ياد شده است.
تاریخ قم را بر اساس اسناد و شواهد به دست آمده می‌توان به هفت هزار سال پیش نسبت داد. تاریخی که یادگارانی هم در جای جای این شهر به جای گذاشته است.
تپه قلی درویش
خلاف تصور عمومی برای کسانی که در نوروز ۹۴ وارد قم می‌شوند، در کنار زیارت، بازدید اماکن و آثار تاریخی می‌تواند خاطره‌انگیز باشد. یکی از شواهد تاریخی بودن شهر قم وجود تپه‌های باستانی و آثاری است که در آنها کشف شده است.
تپه قلی درویش در نزدیکی جمکران یکی از این تپه‌ها است که قدمتش به هزاره پنجم پیش از میلاد می‌رسد. در حال حاضر میراث فرهنگی تلاش می‌کند دیواری پیرامون این محوطه احداث کند تا از گزندهای انسانی و طبیعی حفظش کند.
البته محوطه‌ها برای بازدیدکنندگان حرفه‌ای میراث فرهنگی جالب خواهند بود اما برای عموم مردم بازدید از آثار ملموس تر است.
تقارن علم و زیبایی
قم از دیرباز شهر علم و اجتهاد بوده و عجیب نیست اگر مدرسه‌های علمیه از گذشته تا امروز از بهترین اماکن دیدنی قم باشد. مدرسه جهانگیرخان که از مدارس دوره صفویه است و در مقابل مسجد جامع شهر قم در خیابان آذر واقع شده، یکی از زیباترین مدارس علمیه ای است که از گذشته به جا مانده است.
مدرسه غیاثیه در میدان کهنه که سر دری بسیار زیبا و قدیمی دارد از دیگر مدارس علمیه دیدنی قم است. در کنار این مدارس مدرسه فیضیه که امروز هم پایگاه بزرگ دانش تشیع در جهان محسوب می‌شود، در نزدیکی حرم فاطمه معصومه(س) با معماری زیبا و چشمگیر خود زائران را جذب می‌کند.
خانه‌های تاریخی قم
یکی دیگر از جاذبه‌های قم خانه‌های تاریخی آن هستند. خانه‌هایی مانند خانه زندیه، خانه یزدان پناه، خانه امام خمینی(ره) و خانه آیت‌الله بروجردی هر یک ویژگی‌های معماری و تاریخی خاص دارند. خانه امام خمینی(ره) در قم خانه‌ای ساده دو اشکوبه‌ای است که دو حیاط باصفا را در خود جای داده است.
خانه آیت‌الله برورجردی هم در کوچه تکیه سید حسن واقع شده و متعلق به ۱۳۱۲ هجری قمری است.
مقبره‌های تاریخی
مساجد قدیمی قم یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی این شهر هستند که در میان آنها مسجد جامع از لطف و اهمیت خاصی برخوردار است. پس از مساجد، مقابر مقدس قم تعدادد زائران بساری را در خود جای داده‌اند از نهادهای بسیار مهم برای عرصه فرنگ هستند.
از جمله این مقبره‌ها می‌توان به گنبد سبز در انتهای خیابان چهارمردان اشاره کرد که در انتهای کوچه‌ای به نام کوچه باغ گنبد سبز قرار دارد. در این کوچه سه اثر تاریخی وجود دارد و این محله به نام دروازه کاشان معروف است.
دو تا از بقعه‌های گنبد سبز مربوط به خاندان علی صفی حاکم قرن هشتم قم می‌شوند و گنبد سوم هم از نظر تاریخی مربوط به همان دوره است. مردم قم این سه گنبد را به مدفن بزرگان اشعری و احیا کنندگان قم نسبت می‌دهند.
بقعه دیگر مربوط به ابن بابویه قمی یا همان پدر شیخ صدوق است که در خیابان ارم و ضلع شرقی قبرستان قدیمی بابلان قرار دارد. برفراز این بقعه گنبدی شلجمی از آثار صفویه بنا شده که با کاشی‌های فیروزه‌ای آراسته شده است.
آرامستان‌های کهن
قبرستان شیخان که در میدان آستانه قرار داشته و باقیمانده قبرستان تاریخی بابلان است از دیگر آثار تاریخی قم محسوب می‌شود. در این قبرستان چهار تن از اصحاب معصومین دفن شده‌اند.
مجموعه بازار قم از دیگر دیدنی‌های تاریخی این شهر است. این مجموعه شامل دو راسته سرپوشیده با پوشش گنبدی است. این بازار ابتدا به صورت خطی و به شکل یکپارچه ساخته شده و از میدان کهنه تا پل علیخانی ادامه داشت. حدود ۵۰ سال پیش و به موازات توسعه قم، بازار به چند بخش تقسیم شد.
مساجد، تیمچه‌ها و سراهای داخل بازار هر کدام خود یک جاذبه دیدنی محسوب می‌شوند. مسجد میدان کهنه قم که بخشی از این مجموعه محسوب می‌شود، قدمتی ۹۰۰ ساله دارد و اولین مناره ساخته شده در ایران و سومین در جهان اسلام است.
گزارش: زینب آخوندی
نظر شما